لوبیا سنبلی

گیاه "لوبیا سنبلی" یکی از گیاهان غلافدار و از خانواده فاباسه می باشد. این گیاه بومی آفریقا است و در نواحی گرمسیری برای مصرف خوراکی و به عنوان غذا کشت می شود. جنس Lablab تنها یک گونه دارد به نام گونه purpureus.

این گیاه به دلیل جوانه زنی خوبی که دارد، در گستره وسیعی مورد کشت و کار قرار می گیرد اما به طور معمول گیاهانی یکساله یا چندساله کوتاه عمر می باشند. ارقام وحشی اغلب به صورت چندساله می باشند. گیاه به صورت رونده بوده که طول ساقه ها به شش متر نیز می تواند برسد. 

برگ ها دارای سه برگچه می باشند که هر یک می تواند حدود 15 سانتیمتر طول داشته باشد. ممکن است در سطح زیرین برگ ها کرک نیز مشاهده شود. 

گل ها در گل آذین هایی به صورت خوشه ای تشکیل می شوند. برخی از کولتیوارها دارای گل های سفید بوده و بقیه نیز ممکن است گل های بنفش رنگ یا آبی داشته باشند. 

میوه ها به صورت غلاف بوده که در شکل، اندازه و رنگ متفاوت می باشند. این غلاف ها معمولاً چندین سانتیمتر طول داشته و به رنگ ارغوانی روشن تا سبز کمرنگ دیده می شوند. هر میوه حدود بیش از چهار بذر دارد. بذور بسته به رقم، به رنگ های سفید، قهوه ای، قرمز یا مشکی مشاهده می شوند که گاهی اوقات نیز دارای هیلوم سفید رنگ می باشند. ارقام وحشی دارای بذرهای خالدار هستند. هر بذر نیز حدود یک سانتیمتر طول دارد.

زیرگونه های مختلفی از این گیاه وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از:

Lablab purpureus subsp. bengalensis (Jacq.) Verdc

Lablab purpureus subsp. purpureus

Lablab purpureus subsp. uncinatus

این گیاه در گستره وسیعی از خاک ها شامل خاک های شنی تا رسی عمیق می روید. ولی به خاک های به خوبی آبیاری شده پاسخ بهتری می دهد. پی اچ مورد نیاز خاک برای پرورش آن بین 4.5 تا 7.5 می باشد. نسبت به شوری خاک مقاومت کمی دارد. شوری سبب زردی برگ ها، کندی رشد و در نهایت مرگ گیاه می شود. 

لوبیا سنبلی نسبت به بارندگی سالیانه حدود 650 تا 3000 میلیمتر سازگار شده است. این گیاه زمانی که به خوبی مستقر شده باشد، می تواند خشکی را تحمل کند و حتی می تواند به خوبی در مناطقی با بارندگی سالانه کمتر از 500 میلیمتر نیز رشد کند. اما خشکی طولانی مدت سبب ریزش برگ ها می شود. ریشه های این گیاه می توانند آب را از عمق دو متری حتی در خاک هایی با بافت سنگین جذب کنند. 

بهترین دما برای رشد این گیاه، دمای روزانه حدود 18 تا 30 درجه سانتیگراد می باشد. و حتی نسبت به دماهای بالا نیز متحمل است. این گیاه همچنین قادر به رشد در دماهای پایین (کمتر از 3 درجه سانتیگراد)، برای مدت کوتاه است. نسبت به سرما حساس است اما می تواند در سرمای کم مقاومت نشان دهد. می تواند در نواحی گرمسیری، از سطح دریا تا ارتفاعات 2000 متری بالاتر از سطح دریا رشد کند.  

لوبیا سنبلی گیاهی است که به اهداف مختلفی به صورت اهلی شده در آمده است. در برخی ارقام مانند رقم Rongai از شاخ و برگ آنها برای تغذیه چهارپایان استفاده می شود. همچنین می توان به عنوان گیاهی زینتی نیز از آن استفاده کرد. در برخی مناطق از این گیاه به عنوان گیاهی دارویی نیز یاد شده است. 

میوه ها و غلاف های این گیاه در صورت جوشانیده شدن می توانند به مصرف خوراکی برسند. در غیر این صورت، سمی بوده و دارای گلیکوزیدهای سیانوژنیک می باشند که در صورت مصرف، گلیکوزیدهای آن به هیدروژن سیانید تبدیل می شوند که سمی می باشد. 

از علائم استفاده از گیاه نجوشیده و خام می توان به ایجاد ضعف، استفراغ، تنگی نفس، انقباض عضلانی، بی حسی و تشنج اشاره کرد. 

برگ های این گیاه را می توان مانند اسفناج به صورت خام یا پخته مصرف کرد. گل ها نیز می توانند به صورت خام یا بخارپز شده به مصرف خوراکی برسند. 

ارزش غذایی:

هر صد گرم از بذر نارس این گیاه حاوی 209 کیلوژول (50 کیلوکالری) انرژی، 9.2 گرم کربوهیدرات ها، 0.27 گرم چربی، 2.95 گرم پروتئین، 0.056 میلیگرم ویتامین ب1 (تیامین)، 0.088 گرم ویتامین ب2 (ریبوفلاوین)، 0.48 میلیگرم ویتامین ب3 (نیاسین)، 47 میکروگرم ویتامین ب9 (فولات)، 5.1 میلیگرم ویتامین ث، 41 میلیگرم کلسیم، 0.76 میلیگرم آهن، 42 میلیگرم منیزیم، 0.21 میلیگرم منگنز، 49 میلیگرم فسفر، 262 میلیگرم پتاسیم و 0.38 میلیگرم روی می باشد.