روناس، گیاه صنعتی فراموش شده اراضی کشاورزی ایران

به گزارش موج، روناس گیاهی است که از ریشه آن یکی از با دوام ترین رنگ های قرمز گیاهی استخراج می شود. در گذشته مناطقی نظیر تبریز، ارومیه، اراک، فارس و یزد شاهد کشت این گیاه بوده است. اما امروز مهمترین منطقه کشت روناس، منطقه اردکان یزد است چرا که هیچ محصول دیگری در این اراضی نمی توان کشت کرد. در زمینه روش های کشت این گیاه و موارد کاربرد آن تحقیقات مدونی انجام نشده است و قیمت این محصول، بستگی مستقیم به وضعیت صادرات دارد. به گفته عاطفه داداشیان کارشناس زراعت در دفتر پنبه، دانه های روغنی و نباتات صنعتی وزارت جهاد کشاورزی روناس محصولی است که بیش از 90-85 درصد آن صادر می شود و در صورت توجه به صنایع فرآوری آن، درآمد مناسبی برای کشاورزان ایجاد خواهد کرد.
دادشیان تاکید می کند: روناس محصولی است که نیاز به حمایت مسئولان دارد. در زیر مشروح گفته های وی درباره این گیاه صنعتی را می خوانیم:
کل سطح زیر کشت روناس کشور کمتر از 700 هکتار
کارشناس زراعت دفتر پنبه اذعان می دارد: روناس گیاهی است به دلیل وجود یک ماده رنگی به نام آلیزارین در ساختار آن بیشتر جنبه صنعتی دارد.
وی ادامه می دهد: این ماده رنگی قرمز بوده و برای رنگرزی فرش استفاده می شود. آلیزارین به رنگ قرمز لاکی فرش حالت براقی می دهد، بنابراین در این صنعت از اهمیت خاصی برخوردار است.
داداشیان خاطر نشان می سازد:این گیاه جنبه دارویی نیز دارد و در سایر کشورها به دلیل خاصیت ضد عفونی کنندگی، مطالعاتی روی آن انجام شده و مورد توجه قرار گرفته است.
وی اضافه می کند: یزد عمده ترین منطقه ایران است که در آن روناس کشت می شود.
کارشناس دفتر پنبه تصریح می کند: در استان اصفهان و کرمان نیز روناس کشت می شود اما سطح زیر کشت در این دو استان به 100 هکتار هم نمی رسد.
وی می گوید: کل سطح زیر کشت روناس در ایران به 700 هکتار نمی رسد.
کشاورزان یزدی ناگزیر به کشت روناس هستند
داداشیان با اشاره به اینکه کشت روناس نیاز به آب بسیار کمی دارد، اظهار می دارد: این گیاه در مناطق با شوری بسیار بالا سازگار شده است.
وی اضافه می کند: در شهرستان اردکان استان یزد که عمده ترین منطقه برای کشت روناس است، درجه شوری آب بسیار بالا است و به دلیل شرایط آب و خاک، نمی توانند محصول دیگری در این اراضی کشت کرد.
کارشناس زراعت دفتر پنبه می افزاید: بنابراین روناس برای این مناطق یک محصول عمده است. چون نمی توانند با توجه به شرایط منطقه به زراعت های دیگری مشغول شوند.
وی می گوید: ریشه های روناس را می توان چند سال برداشت کرد، زیرا این گیاه درختچه ای است و از ریشه های آن برای تهیه رنگ استفاده می شود.
دادشیان برداشت ریشه های روناس را کار بسیار مشکلی توصیف کرده و می افزاید: یکی از معضلات اصلی زارعان برداشت ریشه است. زیرا این عمل با بیلچه مخصوص انجام می شود و برداشت حتما به صورت دستی است. هنوز ماشین خاصی برای این کار طراحی نشده است.
وی ادامه می دهد: پس از برداشت، ریشه های روناس در کارگاه هایی ذخیره می شود و به مرور با خشک شدن ریشه، آنها را تبدیل به پودر می کنند.
کارشناس زراعت دفتر پنبه در پاسخ به این سئوال که آیا روناس تولیدی، پاسخگوی نیازهای کشور است، می گوید: روناس در ایران فقط برای صنایع رنگرزی استفاده می شود. استان گیلان نیز به میزان محدود برای شور کردن ماهی از آن استفاده می کنند.
وی می افزاید: بخش عمده روناس تولیدی ایران صادر می شود، زیرا مصرف داخلی آن بسیار محدود است.
با توقف صادرات روناس قیمت های داخلی به شدت افت می کند/ روناس به صورت فله ای صادر می شود
داداشیان قیمت هر کیلو روناس را بین 2500 تا 3000 تومان اعلام کرده و می گوید: از هر هکتار حدود 1200 کیلوگرم محصول برداشت می شود اما با توجه به اینکه سه یا چهار سال می توان محصول برداشت کرد، عملکرد مزارع افزایش می یابد.
وی اضافه می کند: هزینه های تولید روناس خیلی بالاست اما به دلیل اینکه زارعان نمی توانند به کشت دیگری در منطقه بپردازند، مجبورند این محصول را کشت کنند.
کارشناس زراعت دفتر پنبه خاطر نشان می سازد: سال هایی که صادرات روناس رونق دارد، توجه بیشتری به این محصول می شود، زیرا ارزش اقتصادی بالاتری برای کشاورزان خواهد داشت.
وی می افزاید: اگر صادرات مشکل داشته باشد، قیمت ها در بازار داخلی بسیار افت می کند.
داداشیان تاکید می کند: مراحل فرآوری و استفاده صنایع تبدیلی روناس در ایران خیلی کامل نیست، بنابراین سایر کشورها محصول صادراتی ایران را فرآوری می کنند.
وی ادامه می دهد: حتی روی درجه بندی پودری که برای رنگرزی استفاده می شود، خیلی دقت عمل نداریم، اگر این درجه بندی ها انجام شود، ارزش محصول صادراتی خیلی بیشتر خواهد شد.
وی بیان می دارد: ضعف کارگاه هایی که فرآوری روناس را انجام می دهند، مهمترین معضل موجود در این حوزه است. بنابراین باید کارگاه های فرآوری را تجهیز کرد.