شناخت مگس میوه مدیترانه ای و نحوه ی مبارزه - فوت و فن های باغبانی

مگس مدیترانه ای(مگس مدیترانه ای مرکبات) با نام علمی (Ceratitis capitata(Wiedemann و نام مستعار Medfly به دلیل پلی‌فاژ بودن (دامنه میزبانی وسیع)، نداشتن دیاپوز (استراحت) اجباری، قدرت زادآوری بالا و تولیدمثل مداوم در شرایط آب و هوایی مناسب، سازگاری با انواع شرایط محیطی و تحمل بیشتر به سرما (دماهای پایین‌تر) در مقایسه با سایر گونه‌های مگس میوه، باعث شده که این گونه در صدر فهرست آفات قرنطینه‌ای در دنیا قرار گیرد. تجارت بین‌المللی میوه مهمترین عامل انتشار این مگس در دنیاست و کشورهای آلوده به این آفت با انواع مشکلات و محدودیت‌ها در تجارت و صادرات جهانی میوه مواجه هستند. به همین دلیل اعمال قرنطینه خارجی و داخلی در مبارزه با این حشره اهمیت زیادی دارد.

شکل شناسی

مگس های بالغ ۵-۴ میلیمتر (حدود دو سوم مگس خانگی) طول دارند. رنگ عمومی بدن زرد با رگه های قهوه‌ای است. سر حشره زرد رنگ، شاخک سه بندی است که بند اول و دوم آن تیره و بند سوم روشن تر و دارای یک موی بلند است.حشرات بالغ نر دارای دو موی سیاه بلند با نوک لوزی شکل در پیشانی می باشند. قفسه سینه سفید کرمی تا زرد با لکه های سیاه و بخش های روشن تر آن پوشیده از موهای نرم است. -بال شفاف با یه نوار زرد، قهوه‌ای و سیاه رنگ، که نوار اول عریض، نوار دوم دراز و پهن و نوار سوم کوتاه تر است. شکم در نیمه قاعده ای دارای دو نوار عرضی باریک به رنگ روشن می باشد. -حشره ماده دارای تخم ریز بلند در انتهای شکم است. -تخم ها استوانه ای (باریک و به طول یک تا دو میلیمتر)، صاف، کمی خمیده و هنگام گذاشته شدن سفید براق و سپس مایل به زرد می شوند. -لاروها معمولا کشیده، دوکی و کرمی شکل و بدون پا هستند. لارو کاملا رشد یافته ۸-۶ میلیمتر طول با بدنی سفید رنگ یا سفید مایل به کرم هستند. لارو مگس مدیترانه‌ ای تا ۲۰ سانتی متر قادر به پرش است. -شفیره استوانه ای تقریبا سه میلیمتر طول، در ابتدا سفید و سپس به رنگ قهوه‌ای در می آید.

نحوه ی فعالیت مگس میوه مدیترانه ای

فعالیت مگس میوه مدیترانه‌ای بستگی به دما دارد. چرخه زندگی مگس میوه در تابستان ۲۸-۳۴ روز و در زمستان ۶۰-۱۱۵ روز طول می‌کشد. فعالیت و تعداد مگس‌ها در ماه‌های گرم سال بیشتر است. حشرات بالغ هنگامی فعال می‌شوند که دما بیش از ۱۲ درجه سانتی‌گراد باشد. با افزایش دما در بهار، تعداد بیشتری از حشرات بالغ از زمین خارج می‌شوند و مگس‌ها فعال می‌شوند. اگر کنترل در این زمان آغاز نشود، جمعیت مگس میوه زیاد می‌شود و در اواخر فصل مشکلاتی را ایجاد می‌کند. هنگامی‌که دما شروع به کاهش می‌کند، مگس میوه می‌تواند به‌صورت تخم یا لارو در میوه یا به‌صورت شفیره در زمین برای مدت طولانی زنده بماند. حشرات بالغ مگس میوه ممکن است دو تا سه ماه زنده بمانند و اغلب در شاخ و برگ درختان میوه، به‌ویژه مرکبات یافت می‌شوند. تا زمانی که میوه وجود داشته باشد، مگس میوه بیش از ۵۰ متر حرکت نخواهد کرد. نرها در زیر برگ‌ها گروه تشکیل می‌دهند و خواستار جفت شدن با ماده‌ها می‌شوند. پس از جفت‌گیری، ماده‌ها به دنبال یک میوه رسیده مناسب می‌گردند. میوه‌های رسیده مناسب شامل انبه، مرکبات، انگور و میوه‌های هسته‌دار هستند. وقتی تعداد مگس میوه و رقابت زیاد است، یا اگر میوه‌های مناسب در دسترس نباشند، ماده‌ها ممکن است میوه‌های نارس یا میوه‌های کمتر ارجح مانند زیتون و فلفل دلمه‌ای را نیز آلوده کنند. مگس میوه ماده پس از یافتن میزبان مناسب، از اندام تخم‌گذار برای ایجاد سوراخ در پوست میوه استفاده می‌کند و تا حدود ۳۰۰ تخم در میوه می‌گذارد. تخم‌های گذاشته‌ شده در میوه‌های نارس ممکن است با رسیدن میوه‌ها تفریخ شوند.

علائم خسارت مگس میوه مدیترانه ای

در شمال ایران انجیر بهترین میزبان این آفت است و در بین گونه‌های مرکبات به نارنگی اونشو آسیب بیشتری می‌زند. مرکبات، یکی از اصلی ترین میزبان های مگس مدیترانه ای است. میوه هایی از قبیل گریپ فروت، پرتقال، لیمو، نارنج و غیره از میزبان های رایج برای این حشره خطرناک هستند. بعلت گستردگی حمله ی این آفت به میوه پرتقال، کمتر کشاورزی هست که با عبارت مگس مدیترانه ای پرتقال یا مگس مدیترانه ای مرکبات آشنا نباشد‌.تخمگذاری حشره ی کامل ، زیر پوست میوه باعث ایجاد فرورفتگی و تغییر رنگ پوست و کاهش بازارپسندی آن می‌شود. خسارت اصلی توسط لاروها وارد می‌شود که از قسمت گوشتی میوه تغذیه می‌کنند و باعث کرمو شدن و فساد میوه‌ها (کپک‌زدگی) می‌شوند. ریزش میوه در برخی میزبان‌ها از جمله خرمالو، انجیر و مرکبات از دیگر علائم خسارت این حشره است.

کنترل و مبارزه با مگس میوه مدیترانه ای

درحال حاضر تعدادی از گزینه‌های مدیریتی، به‌تنهایی یا به‌صورت ترکیبی، برای کنترل مگس میوه انجام می‌شود ، مدیریت مگس میوه مدیترانه به شرح زیر است : پیشگیری از آلودگی با اعمال اقدامات قرنطینه از جمله ممنوعیت ورود و حمل و میوه از منطق آلوده ، بدام اندازی انبوه آفت بخصوص حشرات ماده با استفاده از جلب کننده های غذایی مانند بیولور، فمیلور، پروتئین هیدرولیزات، سراتینکس و… ، پروتئین مسموم پاشی درختان (دومتر مربع از هر درخت) در زمان طغیان آفت ،شخم و بیل زدن زیر درختان در زمستان و یخآب زمستانه ،جمع آوری میوه های ریخته بر زمین حداکثر یک روز پس از ریزش ، استفاده از روش نر عقیمی

موثر ترین روش کنترل و مبارزه

نتايج تحقيقات نشان داده مبارزه شيميايی به صورت محلول پاشی سم، در محافظت از محصول در برابر خسارت مگس ميوه بطور كامل موثر نبوده، چرا كه مگس ميوه برای تخم گذاری فقط چند دقيقه زمان لازم داشته و باقيمانده آفت كش، حشره بالغ مگس را در اين بازه زمانی نمی كشد. لذا، استفاده از جلب كننده های پروتئینی مايع در محلول پاشی ها، موثرترين روش توصيه شده برای كنترل جمعيت های مگس ميوه در مجاورت محصول است. طعمه پاشی : – محلول پاشی طعمه مسموم حاوی جلب كننده غذايی (پروتئين هيدروليزات) برای كشتن مگس بالغ است. – چنانچه طعمه پاشی زودهنگام شروع شده و بطور مستمر در باغ انجام گيرد، موثرترين روش كنترل مگس است. – طعمه پاشی، هر دو جنس (به ويژه ماده) مگس های بالغ را به تغذيه از طعمه مسموم ته نشين شده ترغيب كرده و میکشد. محلولپاشی پوششی : در حال حاضر، شکار انبوه، طعمه پاشی و بهداشت باغ، بعنوان اساس كنترل مگس ميوه در باغات تجاری توصيه میشود چراكه اين روش، كل جمعيت مگس را سركوب ميكند. بنابراين، اگر ميوه به طور مداوم تخم ريزی شود، در وهله اول و به منظور سركوب كردن جمعيت مگس در كانونهای طغيانی، بايد در برنامه طعمه پاشی و بهداشت باغ تجديد نظر شود.