شناخت مهمترین گونه های آویشن و خواص دارویی آن - فوت و فن های باغبانی

انواع گونه های آویشن

آویشن کرمانی Thymus caramanicus jalas آویشن قفقازی Thymus caucasicus Willd.ex Ronniger آویشن دنایی *Thymus daenensis Celak آویشن کرک آلود Thymus fallax Fisch.& C.A.Mey آویشن آناتولی Thymus fedtschenkoi Ronniger آویشن قره باغی Thymus kotschyanus Boiss.& Hohen آویشن آذربایجانی ، کهلیک اوتی Thymys migricus Klokov & Desj._shost آویشن برگ گرد Thymus nummulatius M.B آویشن ایرانی *Thymus persicus آویشن خراسانی ، آویشن ترکمنی Thymus transcaspicus Kolkov آویشن تفلیسی Thymus transcaucasicus Ronniger آویشن تالشی Thymus trautvetteri kolkov توصیه می شود با توجه به شناخته شدن وجود Thymus و کارواکرول در گونه های مختلف آویشن در ایران ارزیابی طبی بیشتری آغاز شود تا حدود و مصارف آنها در داروها و میزان قابل مصرف تعیین آنها تعیین گردد تا به اهمیت وجود گونه های مختلف آویشن در ایران پی ببریم.

آویشن واقعی

*Thymus Serpyllum گیاه با شاخه های بلند باریک ، خزنده ، بدون گل (گل ندهنده ) در قاعده چوبی و مولد ریشه از محل گره ها ، گاهی با گل انتهایی ، ساقه های گل دهنده به ندرت بلندتر از 10 سانتیمتر در تمام جهات کرکدار ، برگ ها خطی تا بیضوی ، تقریبا بدون دمبرگ ، در قاعده مژه دار، رگبرگ های جانبی به طرف لبه ها محو شونده .گل آذین معمولا سرسان.کاسه گل به طول 5_3 میلیمتر ، استکانی ، دندانه های فوقانی با طولی مساوی عرض ، معمولا مژه دار.جام گل ارغوانی. برای رفع ضعف های بینایی ، دردهای معده و کبد به کار می رود .دانه های آن به عنوان کرم کش ، روغن آن گاهی برای معالجه دندان درد بکار می رود.گیاهی ضدتشنج ، بادشکن و مقوی است .دم کرده ی آن برای درمان سرفه های تشنجی ، سیاه سرفه ، نزله ، گلو درد ، سردرد هلی عصبی و هیستریکی ، نفخ و سردردهای ناشی از مستی استفاده می شود.

آویشن باغی

Thymus vulgaris گیاهی به ارتفاع 10_30 (_50 )سانتیمتر با شاخه های چوبی ایستاده ، تا تقریبا گسترده ، برگ ها به طول 3_8 به عرض 0.5 _2.5 میلیمتر ، خطی تا بیضوی ، به دشواری به دسته برگهای محوری می رسد .دمبرگ دار ،کرک نمدی ، با لبه های به بیرون برگشته ،بدون مژه ، گل آذین کپه ای شکل یا با فاصله از یکدیگر ، پرگل .برگه ها مشابه برگ ها اما گاهی پهن تر و گاهی با لبه های تقریبا تخت ، سبز مایل به خاکستری ، کاسه گل به طول 3_4 میلیمتر . جام گل مایل به سفید تا ارغوانی کم رنگ در نواحی غرب مدیترانه ای تا جنوب شرق ایتالیا پراکندگی دارد ، در ایران در مراکز تولید گیاهان دارویی کاشته می شود. مهمترین اثرات درمانی این گیاه عبارت است از : ضد درد ، ضد آلرژی ، ضد آلزایمر ، ضد التهاب مفاصل ، ضد میکروب ، ضد سلولیت ، ضد باکتری ،ضد سرطان ، ضد التهاب ، ضد قارچ ،ضد سرفه ، ضد زخم داخلی ،قابض ، بازکننده برونش ها ، معرق ، خلط آور ، کاهش دهنده ی چربی خون ، محرک سیستم ایمنی بدن ،حشره کش ، کاهش دهنده ترشحات بزاقی ، مسکن و محرک

آویشن شیرازی

Zataria multiflora Boiss در فرهنگ طب سنتی ایران گیاه دارویی صعتر نامی آشناست که احتمالا معرب شده Zataria است که امروزه بیشتر به نام آویشن شیرازی مشهور است. درختچه ای به ارتفاع 40_80 سانتیمتر ، معطر با شاخه های درهم پیچیده ،با پوست سفید ، کرکدار ،برگ ها به طول 3 _5_7 (13) میلیمتر ، دایره ای یا بیضوی ، با قاعده گرد ، به ندرت تقریبا قلبی با راس گرد یا به ندرت دایره ای ، پهن شده تقریبا نوک دار ، در حالت جوان با کرک های سفید ، سرانجام کاملا بدون کرک ، از پایین به طرف بالا در برگ های پای گل ها کوچکتر و به نسبت باریک تر شده تغییر یافته . چرخه های گل دسته ای ( گوی مانند) یا سنبله شکل ، بدون پایک یا در شاخه چه های پایینی نازک با برگ های کوچکی در پای آنها .برگه ها مستطیلی از کاسه گل کوتاه تر. این گیاه اصولا در نواحی دامنه ای کوهستانی نواحی گرمسیری تا معتدله ایران و در استان های اصفهان : کلاه قاضی ، ارتفاعات اطراف جندق . لرستان ، خوزستان ، جنوب فارس ، بوشهر ، هرمزگان ،جنوب کرمان ، سیستان و بلوچستان جنوب خراسان و یزد ، افغانستان و پاکستان پراکندگی دارد. گیاه برای رفع دل درد بکار می رود ،اثرات درمانی مشابه با مرزنگوش دارد.در سال های اخیر اطلاعات نسبتا خوبی در ارتباط با مواد و ترکیبات شیمیایی این گونه بدست آمده ودر داروهای جدید نیز از آن استفاده شده که این خود جای خوشحالی دارد و باید با صرف وقت بیشتر از این گونه گیاه بسیار معطر و خوشبو بهره برداری منطقی صورت گیرد .

موارد منع مصرف آویشن

آویشن بر تیروئید تاثیرات بدی دارد: در بعضی از مطالعات انجام شده توسط گروهی از پژوهش گران به این نتیجه رسیده اند که آویشن وحشی میتواند تاثیرات منفی بر غده تیروئید داشته باشد.زیرا بر هورمون غده هیپوفیز که تیروئید را تحریک میکند ، تاثیر بد میگذارد. شواهدی وجود ندارد که ثابت کند این گیاه یرای زنان باردار و شیر ده بیخطر است، هیچ شواهدی خلاف ان هم وجود ندارد.با این حال ، در طول زمان ثابت شده است که اویشن درمان قاعدگی را تحریک میکند، پس این احتمال وجود دارد که زنان باردار را در خطر سقط جنین قرار دهد.اگر واقعا دوست دارید در چنین دورانی از این گیاه استفاده کنید میتوانید با پزشک خود مشورت کنید.آویشن برای کودکان زیر 10 سال خطرناک است: در این سنین باید از تمامی اشکال آویشن دور نگه داشته شوند ؛ حتی از دهانشویه لیسترین که حاوی آویشن است استفاده نکنید مگر آنکه دندانپزشک برایتان تجویز کند.بهتر است هنگام استفاده از این گیاه محتاط باشیم.اگر آلرژی زیادی دارید و یا تحت درمان خاصی هستید حتما قبل از استفاده از آن با پزشک خود مشورت کنید.