زنبور ساقه خوار گندم :
نام علمی : Cephus pygmaeus
معرفی آفت
علاوه بر گندم، جو، چاودار و یولاف را نیز مورد حمله قرار می دهد. لارو این آفت در داخل ساقه گیاهان میزبان شده و از بافت داخلی ساقه تغذیه می كند و مانع رسیدن شیره گیاه به خوشه شده و دانه ها پوك و سبك می گردند.
(بنابراین خوشه سبك است و صاف می ایستد در صورتی كه خوشة سالم سنگین است و خمیده. یكی از راههای تشخیص، صاف ایستادن خوشه به دلیل سبكی است.)
زیست شناسی:
یك نسل در سال داشته و زمستان را به صورت لارو در داخل پیله در درون طوقه گندم و جو به حالت دیاپوز سپری می كند. از اواخر اسفند یا اوایل فروردین در صورت مناسب بودن شرایط محیطی مخصوصاً رطوبت خاك لاروها در همان محل تبدیل به شفیره شده و حشرات كامل از اواخر فروردین ماه در مزارع غلات ظاهر می شوند.
در صورتی كه شرایط مساعد نباشد لاروها به همان صورت تا بهار سال بعد باقی می ماند (برخی 1 نسل را در 2 سال طی می كنند اگر رطوبت خاك كافی نباشد.) حداكثر جمیت حشرات كامل در اردیبهشت ماه ظاهر می شود.
حشرات كامل بعد از تغذیه از نوش گلها بویژه گلهای ازمك و خردل وحشی، جفت گیری و حشره ماده با تخم ریزخ ود بصورت انفرادی در داخل ساقه گندم تخم ریزی می نماید.
در هنگام تخم گذاری معمولاً گندم در مرحله ساقه رفتن و در مزارع زود كاشت در حال خوشه رفتن است. به طور كلی مزارع زود كاشت و ارقام زود رس ترجیح داده می شوند.
تخم در داخل میانگره های بالائی ساقه قرار داده می شود. (لارو اگر در وسط باشد تغذیه ناكافی دارد ولی در بالا تغذیه كافی دارد.) دورة جنینی 12-8 روز سپس لاروها به طرف پائین ساقه شروع به فعالیت می كنند.
دورة لاروی 30-25 روز و در این زمان لارو خود را به محل طوقه در داخل خاك رسانده و قسمتی از جدار طوقه را به صورت دایره جویده و نازك می كند و سپس مواد جدا شده را به ترشحات بزاقی مخلوط و درپوش محكمی برای لانة خود به وجود می آورد و پس از تنیدن پیله نازك حدود 9-8 ماه از سال را (تابستان، پائیز، زمستان) به صورت دیاپوز سپری می كند.
اواخر اسفند یا اوایل فروردین لارو تبدیل به شفیره شده. دورة شفیرگی 25-20 روز، سپس حشرات كامل همزمان با مرحله ساقه رفتن و شروع مرحله خوشه رفتن گندم ظاهر می گردند.
کنترل:
1-شخم عمیق یا سطحی و زیر رو رو كردن كلشهای آلوده.
2-سوزاندن بقایای گیاهی.
3-تناوب زراعی.
4-تغییر تاریخ كشت چون این حشره بیشتر گندمهای زمستانه و زودرس را مورد حمله قرار می دهد. با كشت ارقام دیررس می توان از میزان خسارت آفت كاست.
5-رقم گندم آزادی و رقم جو و الفجر نسبت به این آفت تا حدودی مقاومند.
6-كود و تقویت گندم باعث دوام و ایستادگی ساقه می شود و قدرت تحمل گندم را در مقابل آفت را زیاد می كند.
زنبور ساقه خوار گندم Wheat stem sawfly