نام علمی :
Sesamia Cretica
از آفات مهم ذرت می باشد كه در
مناطق جنوبی و مركزی كشور انتشار داشته و دارای میزبانهای متعددی می باشد
كه همواره ذرت خوشه ای، ذرت، نیشكر و سودان گراس را به سایر میزبانها
ترجیح می دهد.
نحوة خسارت
لاروهای سنین اولیه بیشتر از
برگهای تازة فوقانی بوته ذرت تغذیه نموده و آنها را سوراخ سوراخ می كند.
حملة آفت به مزارع ذرت مصادف با تشكیل گل آذرین نر و قبل از ظهور آن است.
لاروها
با سوراخ كردن برگهای در بر گیرنده گل آذرین وارد آن شده و از گلهای نر
تغذیه می كنند. هر گاه تغذیه از پایة گل آذین صورت بگیرد. باعث خشك شدن آن
می گردد. قطع كردن پایه گل آذین سبب خشك شدن آن شده كه از دور نمایان است.
گاهی لاروها موفق به خشك كردن گل آذین نشده و با تغذیه از گلهای نر در
ساقة آن نفوذ می كنند. اگر تخم ریزی روی غلافهای جانبی بوته انجام گیرد،
لاروها از همان محل وارد ساقه می گردند. تعدادی از لاروها وارد خوشة بلال
شده و از آن تغذیه می كنند.
ورود لارو به خوشه گاهی از قسمت فوقانی صورت
می گیرد كه در اثر تغذیه از كاكل ذرت باعث قطع آنها می گردد و سرانجام
لارو خود را به دانه ها رسانیده و ضمن تغذیه از آنها وارد چوب بلال می
شوند. ورود لارو به خوشه همیشه از قسمت فوقانی صورت نگرفته و گاهی با
تغذیه و سوراخ كردن برگهای پوشش بلال وارد آن شده و از آن تغذیه می كند.
حركت لاروها در داخل ساقه مسیر مشخصی ندارد. گاهی از بالا به پائین و گاهی
از پائین به بالا حركت می كند ولی كمتر به قسمت طوقه گیاه نزدیك می شود.
زیست شناسی
زمستان را به صورت لارو كامل
در جوانه های جانبی بوته درون شاخه ها و داخل ساقه ذرت باقی مانده و در
مزارع به سر می برد. در شرایط مساعد و در اواخر بهار لارو تبدیل به شفیره
شده و سپس حشرات كامل ظاهر می شوند. حشرات ماده بعد از آمیزش با نر تخمهای
خود را به تعداد زیاد تا 400 عدد در دسته های متعدد (8-4) در زیر غلاف
برگهای ذرت و یا نیشكر و سایر میزبانها قرار می دهند. دورة جنینی تخم حدود
10-7 روز، سپس لاروهای جوان خارج می گردند. لاروهای جوان فعالیت خود را
تقریباً در كنار هم و با تغذیه از برگهای جوان و نزدیك به محل غلاف كه در
ضمن قسمت ترد و نازك نیز می باشد، شروع می كنند.
لاروها تقریباً از سن دوم
توانائی نفوذ به داخل ساقه را پیدا می كنند. لاروهای سن آخر (سن پنجم)
معمولاً قبل از شفیره شدن مراحل پیش شفیرگی را پشت سر می گذارند و در این
مرحله لارو با استفاده از بزاق دهان و فضولات خود پیله مخصوص ایجاد می
كند. سپس درون آن به شفیره تبدیل می شود. محل شفیره شدن معمولاً بین علف،
برگهای خشك شده و ساقه یا در داخل دالان تغذیه یا زیر پوست بلال و یا درون
خوشه و حتی كاكل ذرت و درون گل آذین نر می باشد. بعد از مدت كوتاهی با
توجه به حرارت دورة شفیرگی پایان می یابد و حشرات كامل سزامیا در دو جنس
نر و ماده ظاهر می شوند. در هر حال نرها زودتر از ماده ها به پرواز در می
آیند و در جست و جوی ماده ها شبها فعالیت می كنند.
ماده ها بعد از جفت
گیری اغلب در ایام شب به تخم ریزی در زیر غلاف برگ می پردازند . در شرایط
مساعد فصل زراعی یك دوره نشو و نمای فردی سزامیا از مرحله تخم تا ظهور
حشره كامل از 45-40 روز به طول می انجامد. به طور كلی سزامیا آفت چند نسلی
(Polyvoltine) است و با توجه به منطقه در سال از 3 تا 5 نسل متوالی در سطح
فلات ایران ایجاد می كند. در مزارع ذرت استانهای اصفهان و تهران 3.5-3
نسل، در خوزستان 5-4 نسل دارد .
کنترل
پارازیتوئید تخم Platytelenomus hylas (Hym.: Scelionidae)
پارازیتوئید لارو Habrobracon hebetor (Hym.: Braconidae)
جمع
آوری و آتش زدن بقایای گیاهی در مزرعه در كاهش جمعیت آفت مؤثر است. همچنین
می توان علاوه بر گونه های زنبور Trichogramma Spp. را جهت مبارزه با این
آفت تكثیر و توزیع نمود.