نام علمی :Artemisia dracunculus L
![]()
![]()
در كتب سنتی با نام های
«ترخون»، «طرخون» ، «الحوزان»، گفته شده است به فرانسوی آن را Estragon و
Amose petit dragon و Forgon و Dragone و به انگلیسی Taragon و Estragon
گفته می شود، گیاهی است از خانواده Compositae تیره فرعی Radeae نام علمی
آن Artemisia dracunculus L می باشد.
مشخصات
طرخون گیاهی است پایا. ساقه
آن زیاد بلند نمی شود و ارتفاع آن در حدود 60 سانتی متر . برگهای آن سبز
تیره. دراز، باریك و نوك تیز و متناوب و بدون دمبرگ برگهای پایین ساقه كمی
بزرگتر و تقریبا دندانه ها آن را به 3 قسمت تقسیم می كند و نوك تیز است.
گلهای آن سبز مایل به زرد به صورت خوشه كه از كنار برگها وصل به ساقه ظاهر
می شود.
تكثیر آن با توجه به این كه
دانه های آن اغلب عقیم است،معمولا با تقسیم كردن و كاشت پایه های ان در
بهار یا پائیز انجام می گیرد، ولی از طریق كاشت تخم آن در بهار یا پائیز
نیز در بعضی مناطق تكثیر می شود.
این گیاه بومی كوهستانهای سرد اروپا و آمریكا و مناطق مختلف روسیه و سیبری است.
با این كه بومی مناطق سرد
است ولی از سرمای شدید زمستان در سالهای خیلی سرد لطمه می بیند و باید با
برگ و خاشاك و كود آن را حفظ نمود.
در ایران معمولا كاشته می شود و در سبزی خوردن به طور خام و در سالاد بعضی از اشخاص مصرف می كنند.
تركیبات شیمیایی
از نظر تركیبات شیمیایی در طرخون طبق بررسی دانشمندان وجود یك ماده تلخ و اسانس روغنی فرار مشخص شده است.
گیاه دارای حدود 3/0 درصد
اسانس روغنی است. اسانس روغنی آن شامل 70-60 درصد متیل چاویكول و مقداری
پی متوكسی سینامیك الدئید است ماده متیل چاویكول كه آن را استراگول هم می
گویند از نظر شیمی یك آثر میتیلیك از چاویكول است.
چاویكول یك ماده روغنی و به
طور قوی ض عفونی كننده است كه از گیاه Betel گرفته می شود و گیاه بتل نوعی
فلفل سیاه خزنده است كه بومی هند می باشد و نام علمی آن Piper betel L است
كه در بخش خاصی در جلد دیگر این كتاب خواهد آمد.
خواص – كاربرد
طرخون از نظر طبیعت طبق نظر
حكمای طب سنتی خیلی گرم و خشك است و نوع وحشی آن خیلی گرمتر و خشكتر از
نوع مزروع و كاشته شده آن است و دارای قوه تخدیر می باشد. از نظر خواص
برگها و سرشاخه های گلدار آن كه مورد استفاده است معطر و اشتها آور و مقوی
معده و محرك و كمی ضد انگل است. اگر در دهان جویده شود تلخ و كمی مخدر است
و برای مدتی حس چشایی را كاهش می دهد و ضد اسكوربوت است و برای جلوگیری از
خونریزی لثه و التیام زخمهای دهان نافع است . بادها و گازها و اخلاط لزج
را تحلیل می برد و انسداد مجاری را باز می كند و خشك كننده رطوبتها یم
باشد. اگر اب تازه آن را با سركه رقیق گازدار مخلوط كرده و بخورند برای
جلوگیری از ابتلا به آبله و سرخچه و ممانعت از ایجاد علل وبایی در بدن
مفید است. آشامیدن آب بعد از جویدن آن در دهان خیلی لذید است . برای گرم
مزاجان مضر است و اسراف در خوردن آن موجب قطع باه می شود از این نظر اشخاص
گرم مزاج باید با بقولات سرد بخورند و برای سینه خوب نیست و ایجاد خشونت
در سینه می كند لذا باید با عسل خورده شود و خیلی بطئی الهضم است و لذا با
كرفس خورده شود.