۱۳۹۵ بیست و هفتم فروردین

اصول تولید وفرآورد بذر

روند تولید بذر اصلاح شده:

بذرگواهی شده(برچسب آبی)→بذرثبت شده(برچسب ارغوانی)→بذرپایه (برچسب سفید)→بذراصلاح شده

اهمیت بذر:

دراقتصادبذرها موقعیت بسیاربرجسته ای درتجارت جهانی دارندوبازارتجاری آن درحدود 30میلیارد دلارآمریکاتعیین شده است،تولیدبذر3هدف عمده رادنبال می کند:

1.برای مصرف مستقیم    2.برای کاربردهای صنعتی        3.برای کشت های زراعی

بذرعلاوه بر غنی بودن از مواد غذایی بسیارآسان هضم می شود،فائوتولید وتجارت 19گیاه زراعی اصلی را تشریح کرده است که 15 گیاه آن مربوط به خانواده غلات وبقولات و4گیاه دیگررابعنوان گیاهان دانه روغنی گروه بندی کرده است که عبارتند از:کلزا،آفتابگردان،کنجدوگلرنگ

غلات شامل:گندم،جو،ذرت،برنج،سورگوم،یولاف،ارزن،چاودار

میزان تولیدگندم ،ذرت وبرنج نسبت به گیاهان زراعی از همه بیشتراست ،چندین عامل درارزش غلات دخیل هستند بعنوان غذابرای انسان است ،غذابرای دام وکاربرد های صنعتی از آنها استفاده می شودعلاوه برعناصراصلی غذایی دارای میزان مفیدی از فیبرها،ویتامین ها،وموادمعدنی هستند.

گونه ها وارقام های بسیارزیادی ارآنهاوجود دارد که بهمین دلیل سازگاری وسیعی در دنیادارند،عملکردآنهانسبت به بسیاری ازگیاهان زراعی بالاتراست،رشدآنها سریعتراست،زحمت کمتری دارندوبطورکلی میزان انرژی خروجی وعملکرد بالاتری درمقایسه با اانرژی ورودی و وزن بذرکشت شده دارند.

گندم:دارای قدمتی 10هزارساله است مبدأآن بین النهرین وسوریه می باشد 65درصد آن مستقیم توسط انسان مصرف می شود21درصدآن توسط چهارپایان 8درصدبعنوان بذرو6درصد در کارهای صنعتی ازآنهااستفاده می شود(ماءالشعیرسازی).

فرآورده های گندم دست کم 20 درصد انرژی و25 درصد پروتئین انسان راتأمین می کند.

ذرت:حداقل 10 هزارسال پیش ازمکزیک منشاء گرفت بخش زیادی ازآن پس از فرآوری مستقیم یا بصورت فرآورده های فرعی در صنایع مختلف آرد سازی بکار می رود 10 درصدآن هم صرف ساختن آرد مرطوب می گردد.

برنج:7الی9 هزار سال پیش در چین وهند اهلی شد و 95 درصد آن مستقیمأ توسط انسان مصرف می شود.

لگوم ها:پس از غلات لگوم های دانه ای دارای بیشترین سطح زیرکشت هستندکه درمقایسه باغلات دارای لایسین بیشتری هستندشامل سویا،بادام زمینی ،لوبیا،نخودهاوعدس می شود.

کاربرد بذر در استقرارگیاهان زراعی:به عقیده بسیاری ازمردم صنعت بذر مترادف بااصلاح نبات است بطور کلی صنایع تولیدبذر با اهلی شدن بذور از 9هزار سال پیش بوجود آمد امروزه ارزش کل بذرو استقرارگیاهان زراعی در جهان درهرسال حدود30 الی 50 میلیارددلاراست دربذور ارقام زراعی باید نسبت به بذرهای دیگر یکنواخت پایداروممتازباشنداین 3 صفت نماد کیفیت بذراست برای مراقبت از ارقامی که تولیدکنندگان اصلاح کرده اندفرآیندتولید بذر بشدت نسل آغازین بذر ها را که شرکتهای اصلاح کننده تولیدمی کنند بذر بهنژادگریامادری می گویند ونسلهای بعدی بترتیب عبارتندازبذر پیش پایه ،بذر پایه،نسل اول بذر اصلاح شده C1،نسل دوم اصلاح شدهC2 که به کشاورزان فروخته می شود.

گواهی بذر:برنامه ای برای حفظ  و تأمین بذرها با کیفیت عمومی بالا وتکثیر موادژنتیکی ارقام گیاهان زراعی خاص است ،دراین برنامه بذرگواهی شده توسط کشاورزان پیش روتولید کنندگان بذروبا رعایت کنترل دقیق کیفی کاشت می شود ،گواهی بذر روش رسمی شناخته شده ای برای حفظ هویت بذر یک رقم دربازارآزاد می باشد.

دربرنامه گواهی بذر 4 طبقه بذری وجود دارد که هر طبقه با برچسب رنگی خاص مشخص می شود.

1.بذر اصلاح شده (پرورده یانوکلئوس):این بذرزیرمستقیم اصلاحگرتولیدمی شود و شجره حقیقی یک رقم است.

2.بذرپایه:به اولین بذری که ازتکثیر بذراصلاح شده بوجود می آید بذر پایه می گویندبذر پایه با برچسب سفید رنگ مشخص می شود.

3.بذر ثبت شده :به بذری که از تکثیربذرپایه بدست می آیدمی گویند،هدف ازاین مرحله افزایش نسل دیگری از بذرقبل از اقدام به تولید بذرگواهی شده می باشد این بذردر رده بندی تجاری نیست و رنگ برچسب آن ارغوانی است.

4.بذرگواهی شده:بذری که از تکثیر بذر ثبت شده بدست می آبید و آخرین طبقه بندی در برنامه گواهی بدر می باشدبرچسب آن آبی رنگ است.

مزایای گواهی بذربرای کشاورزان:

دسترسی به ارقام برتربااطمینان کامل ازخلوص ژنتیکی بالااولین مزیت است که با کشت این بذرهاازتلفات ناخواسته عملکرد جلوگیری می شود همچنین تلفات بیماری هاوآفات ویاعدم هماهنگی رشدگیاه کاهش می یابد.

مزایای گواهی بذربرای تولیدکنندگان بذر:

افزایش درآمدبالقوه ازتولید گواهی شده تلاش بیشتربرای تولید بذور باکیفیت ومناسب در بازار رقابتی تولید که می تواند باعث افزایش درآمدهای تولید کنندگان گردد.