وزن
مخصوص ظاهری خاک :
وزن
مخصوص ظاهری عبارت است از وزن واحد حجم خشک خاک در شرایط طبیعی و واحد آن بر حسب
گرم بر سانتی متر مکعب است .
اصولا این وزن خاک به میزان منافذ خاک نسبت عکس دارد
.
یعنی هرچقدر منافذ زیادتر باشد وزن مخصوص ظاهری کمتر خواهد بود. مثلا خاکهای
اسفنجی با منافذ زیاد دارای وزن مخصوص کمتری از خاکهای فشرده اند. بنابراین وزن
مخصوص خاکهای ریزبافت در محدوده 1 الی 3/1 گرم بر سانتی متر مکعب نوسان می کند در
صورتی که در خاک های درشت بافت در محدوده 3/1 الی 8/1 گرم بر سانتی متر مکعب است.
علت
کمتر بودن وزن مخصوص خاک های ریز بافت وجود خاکدانه ها و منافذ بیشتر در خاک است.
مثلاً در خاک های لومی سیلتی یا لومی رسی که اغلب همراه با مواد آلی بیشتر هستند به
علت وجود خاکدانه های بیشتر و خلل و فرج زیادتر دارای وزن مخصوص ظاهری کمتر بوده و
بین 1 تا 6/1 گرم بر سانتی متر مکعب است
در صورتی که در خاک های شنی به علت نزدیک
بودن ذراتشان به هم و کاهش منافذ بین آنها دارای وزن مخصوص ظاهری زیادتری هستند که
معمولاً در خاک های شنی و یا شنی لومی بین 2 تا 8/1 نوسان دارد.
خاک
های ریز بافت به علت منافذ زیادتر موقعی دارای وزن مخصوص کمتری هستند که شرایط
تشکیل خاکدانه در آن وجود داشته باشد.
معمولاً خلل و فرجی در حدود 50 درصد در لایه
شخم ( 0 تا 30 سانتی متری) که دارای بافت مناسبی می باشند فضای مناسبی را برای آب
و هوا تشکیل می دهند و این منافذ در خاک هایی ایجاد می شوند که به طور یک طرفه رسی
یا شنی نباشند بلکه دارای بافت لومی شنی و یا لومی رسی ضعیف با مواد آلی کافی باشند.
در
نتیجه عملیات کشاورزی درصد حجم کل منافذ خاک کمتر شده و وزن مخصوص ظاهری زیادتر می
شود و این مهم است زیرا شخم های زیاد و متوالی در هوای نامناسب و بارانی و مرطوب
باعث خراب شدن بافت خاک می گردد.
به
طور کلی عواملی که باعث افزایش منافذ خاک گردند مثل افزایش مواد آلی، احداث مراتع
و پوشش گیاهی ،.... وزن مخصوص خاک را کاهش می دهد و بالعکس ماشین آلات سنگین، شخم
های نامناسب سبب کاهش حجم منافذ و افزایش وزن مخصوص ظاهری می گردد.
وزن مخصوص
ظاهری خاک های الی کمتر از خاک های معدنی است و بین 2/0 تا 6/0 گرم بر سانتی متر
مکعب نوسان می کند و میزان این وزن مخصوص بستگی به عوامل زیر دارد :
1) نوع ماده گیاهی
2) درجه تجزیه آن
3) مقدار آب موجود در ماده گیاهی
در
نتیجه تمام مطالب بیان شده
D
= ( P ⁄ V )
D =
وزن
مخصوص ظاهری بر حسب گرم بر سانتی متر مکعب
V = حجم خاک خشک شده در 105 درجه سانتی گراد در حالت طبیعی بر
حسب سانتی متر مکعب
P= وزن خاک خشک در 105 درجه سانتی گراد در حالت طبیعی بر حسب
گرم