زادگاه اصلی ازگیل ژاپنی در اصل جنوب چین میباشد که پس از آن در حدود هزار سال پیش به ژاپن رسیده و از آنجا به دیگر کشورهای جهان راه پیدا کرده است. امروزه ازگیل در قارههای آمریکا، آفریقا و شرق و غرب آسیا هم پرورش داده میشود. نهال ازگیل ژاپنی گیاهی همیشه سبز است و در شمال ایران کاشته میشود که به نام انبو یا گلابی جنگلی هم معروف است.
گلابی جنگلی به علت داشتن گلهای سفید، زیبا و خوشبو جنبه زینتی نیز دارد و در گلخانهها و آپارتمانها به کار گرفته میشود. میوه ازگیل، آبدار، شیرین یا کمی ترش با مزهای بین هلو و انبه و به رنگ نارنجی کمرنگ یا زرد میباشد.
با برگ و میوه ازگیل انواع چای، دمنوش و نوشیدنی نیز تهیه و مصرف میشود. از این میوه در تهیه انواع مربا، شربت، مارمالاد، ترشیجات، سالاد و ژله نیز استفاده میشود.
گلابی جنگلی میوهای با طبع سرد و خشک میباشد و افراد سرد مزاج باید آن را با مصلح آن مثل عسل مصرف نمایند. ازگیل دارای مواد مغذی زیادی است که میتوان به انواع ویتامین A, B1, B2, C اشاره نمود. مواد معدنی دیگر مانند کلسیم، پتاسیم، آهن، منیزیم و انواع اسیدهای آلی، پروتئین و تانن در ازگیل وجود دارد.
آهن موجود در ازگیل ژاپنی به تشکیل هموگلوبین کمک کرده و باعث انتقال بهتر اکسیژن به سلولهای بدن، تقویت بافت عضلانی، کمک به رشد سیستم عصبی مغز و کاهش زوال عقل، تقویت سیستم ایمنی، از بین بردن خستگی مزمن و درمان بیخوابی میگردد.
فیبر موجود در ازگیل نیز به کاهش اضطراب و کاهش وزن بخاطر ایجاد احساس سیری، از بین بردن یبوست و رفع مشکلات گوارشی کمک مینماید. پکتین ازگیل باعث کاهش کلسترول بد در شریان خونی میشود. ویتامین سی ازگیل باعث ترمیم بافتهای بدن و تقویت استخوانها و آنتیاکسیدان این میوه باعث ترمیم سلولها، رفع چین و چروک پوست و تقویت مو و جلوگیری از تشکیل سلولهای سرطانی میگردد. ازگیل بخاطر تأمین طبیعی قند در بدن برای افراد دیابتی نیز مفید است.
مصرف بیرویه ازگیل باعث ایجاد حساسیت، تهوع، اسهال و تشکیل سنگهای ناخواسته کلیوی میگردد.
ازگیل ژاپنی در مناطق معتدل و مرطوب به خوبی رشد میکند ولی تحمل سرمایی زیادی هم دارد و به شرط نوزیدن بادهای سرد و خشک در زمستان میتواند تا دمای 20 درجه زیر صفر را تحمل نماید؛ در غیر این صورت سرما همراه با باد شدید باعث خشک شدن شاخههای آن میگردد. مناسبترین دما برای رشد ازگیل ژاپنی دمای حدود 32 درجه سانتیگراد میباشد.
نهال ازگیل بخصوص در زمان میوهدهی، به نور و آفتاب زیادی نیازمند است و باید حدود 6 ساعت در روز از تابش مستقیم آفتاب برخوردار باشد.
نهال گلابی جنگلی پس از رشد میتواند تا ارتفاع 4 الی 9 متر قد بکشد و بعد از 3 سال به میوهدهی میرسد. در هر هکتار حدود 5 تن محصول ازگیل میتوان برداشت نمود. طول عمر مفید هر درخت بین 20 تا 30 سال میباشد. درخت ازگیل در بهمن ماه به گلدهی میرسد و در اردیبهشت ماه میتوان محصول آن را برداشت نمود. فاصله بین گلدهی و برداشت محصول حدود 90 روز میباشد. میوه ازگیل باید هنگام برداشت کاملاً روی درخت رسیده باشد که علامت آن رنگ و نرمی میوه میباشد. میتوان ازگیل را به مدت یک تا دو هفته در یخچال نگهداری نمود.
درخت ازگیل از طریق بذر و پیوند نیز تکثیر میگردد که روش کاشت بذر، فرایندی طولانی و زمانبر است که زیاد متداول نیست. نهال ازگیل ریشه عمیقی دارد و بهتر است در مناطقی که بارندگی مناسب دارد کاشته شود. بهترین زمان برای کاشت نهال ازگیل زمانی است که فصل خواب ریشه و قبل از جوانهزنی آن است که در ابتدای پاییز میباشد. فاصله بین کاشت نهالها حدود 3 تا 4 متر باید درنظر گرفته شود.
درخت کامل ازگیل از نظر آبیاری نیازمند مقدار متوسطی در حد یک بار در هر دو الی سه هفته میباشد ولی نهالهای جوان پس از کاشت باید در سال اول و دوم هر هفته آبیاری شوند تا ریشه آنها کاملاً تقویت گردد. در نتیجه کاشت درخت ازگیل ژاپنی به صورت دیم زیاد مرسوم نیست و فقط در مناطق پرباران میتوان این نوع کشت را انجام داد.
نهال ازگیل به هرس مداوم نیاز ندارد و تنها کافی است که شاخههای شکسته و آسیب دیده یا شاخههایی که برای رشد بقیه قسمتهای درخت ایجاد مزاحمت مینمایند را از گیاه جدا نمود. بهتر است هرس در پایان زمستان که گیاه در حالت خواب و رکود هست انجام پذیرد.
پس از کاشت، نهال گلابی جنگلی به مدت 3 ماه نیاز به کوددهی ندارد تا ریشه آن کامل شود ولی پس از آن میتوان از کودهای نیتروژن، فسفر، پتاسیم به خاک آن اضافه نمود. در زمان کاشت نهال میتوان یک لایه مالچ 5 تا 17 سانتیمتری در اطراف آن در فاصله 20 تا 30 سانتیمتری دور از تنه درخت پخش نمود.
درخت ازگیل آفات زیادی ندارد ولی گاهی سفیدک، شته و لارو باعث ایجاد مشکلاتی برای آن میگردد.
نهال ازگیل به علت داشتن ریشه عمیق و نیاز به رسیدن آب یکنواخت به ریشه، میتواند در خاکهای شنی، رسی یا آهکی نیز رشد کند ولی نسبت به زهکشی خاک بسیار حساس است. تنها خاکهای شور که در نزدیکی سواحل هستند، مناسب کاشت ازگیل ژاپنی نمیباشند.
خاکهای قلیایی متوسط و کمی اسیدی باید PH بین 5.5 تا 6.5 برای کاشت ازگیل داشته باشند.
هنگام خرید نهال ازگیل باید توجه داشت که به جز نهال ازگیل ژاپنی، انواع دیگر ازگیل از جمله ازگیل وحشی و ازگیل کنوس نیز در بازار فروخته میشوند که بهتر است از قبل در رابطه با خصوصیات آنها اطلاعات لازم را کسب کرده باشیم. سن مناسب نهال ازگیل حدود دو سال است که باید به طور عمودی رشد کرده باشد و ظاهر آن دچار بیماری یا آفت خاصی نشده باشد. ریشه نهال ازگیل نیز به علت این که به طور عمیق رشد میکند، باید حالت یک دست و غیر خمیده داشته و سالم و قوی باشد.