آیا استفاده از زیرگلدانی لازم است؟

بیشتر اوقات زمانی که گلدان می خریم، این گلدان بدون زیر گلدانی است و طبیعتاً سؤال بسیار رایجی که هنگام خرید گلدان پرسیده می شود، الزام یا عدم الزام استفاده از زیرگلدانی است. گرچه این سؤال برای گلدان فروشی ها بسیار تکراری است ولی نمی توان آن را یک سؤال بی جا یا بی مورد دانست. اهمیت تصمیم گیری در مورد استفاده از زیر گلدانی به خصوص زمانی بیشتر مشخص می شود که بدانیم تمام گلدان ها باید به شکلی طراحی شده و قرار بگیرند که آب بتواند به راحتی از داخل آن عبور کند. گاهی اوقات گذاشتن گلدان بر روی یک سطح صاف هم می تواند کافی باشد و آب می تواند کم و بیش راه خود را از سوراخ انتهای گلدان به بیرون باز کند.

ولی این کار همیشه جواب گو نیست. معمولاً گلدان های سفالی به دلیل جنس متخلخل خود و نفوذ پذیری بالا کمتر با مشکل ماندگی آب در داخل گلدان مواجه می شوند. ولی گلدان های سنگی و سرامیکی یا گلدان های سفالی لعاب دار ممکن است در صورت نداشتن خروجی مناسب مرتباً خیست بمانند.

البته استفاده از زیر گلدانی اساساً برای جلوگیری از خروجی خاک از گلدان و خیس و کثیف شدن محیط اطراف است. برخی گلدان ها همراه با زیر گلدانی مخصوص و مناسب آن فروخته می شوند که آب اضافی وارد شده به گلدان را می توانند در خود نگه دارند. به این ترتیب در صورتی که گلدان بیش از حد آبیاری نشود، فضای اطراف تمیز و مانده و آب اضافی هم در گلدان باقی نمی ماند. ولی بیشتر گلدان ها همراه با زیرگلدانی مخصوص خود ساخته نمی شوند و این مسئله زمانی مشکل ساز می شود که شکل گلدان کمی غیر معمول باشد به شکلی که نتوان از زیر گلدانی های معمولی برای آن استفاده کرد. همچنین قرار دادن یک گلدان زینتی زیبا  و دارای طراحی بر روی یک زیر گلدانی ساده و غیر مرتبط معمولاً از نظر ترکیب و ظاهر جذاب نیست.

ساده ترین راه حل آن است که گلدان بر روی یک زیر گلدانی معمولی قرار داده شده و زیر گلدانی با مواد مختلف، مثل شیشه، سنگ یا هر چیز زیبای دیگر پر شود که هم ظاهر آن را زیبا تر می کند و هم ناسازگاری احتمالی شکل گلدان با زیر گلدانی را جبران می کند.

راه حل دیگر هم استفاده از گلدان های بدون سوراخ است. بله! همه گلدان ها به سوراخ تخلیه آب نیاز ندارند که به طور کلی مشکل را برطرف می کند. البته این روش نیازمند مدیریت کامل میزان آبیاری و دقت در زمان بندی فاصله زمانی میان آبیاری است.

به جای زیر گلدانی همچنین می توان از پدی های جاذب آب، مثلاً از جنس چوب پنبه استفاده کرد.  می توان پد را زیر گلدان قرار داد تا آب اضافی را جذب کند. این کار همچنین از کشیدن شدن گلدان به سطح زیرین و خش انداختن بر روی آن جلوگیری می کند. البته برای گیاهانی که آب زیادی نیاز دارند نمی توان از این پد ها استفاده کرد. می توان صرفاً برای زیبا تر کردن زیر گلدانی آن را زیر گلدان و روی زیر گلدانی قرار داد. گذاشتن زیر گلدانی بر روی پد هم می تواند مفید باشد، به خصوص اگر گلدان را در خانه نگهداری می شود و لازم باشد آب سر ریز احتمالی زیر گلدان بلافاصله مهار شود.

استفاده از گلدان های تزیینی بدون سوراخ هم جایگزین دیگری برای زیر گلدانی می تواند باشد. این گلدان ها هیچ سوراخی در انتهای خود ندارند که می توان گلدان اصلی را در داخل آن قرار داد و بدون نگرانی گلدان را آبیاری کرد. این کار همچنین یک روش ساده برای تزیین کردن گیاهی است که در گلدانی نه چندان زیبا کاشته شده است.

در صورتی که جاری شدن آب خروجی از گلدان بر روی سطح زیرین مشکلی نداشته باشد، می توان از چند تکه چوب، سنگ یا قطعات پلاستیکی و لاستیکی برای ارتفاع دادن به گلدان استفاده کرد تا به این صورت هم آب بتواند به راحتی از گلدان خارج شود و هم جریان هوا در زیر آن برقرار شده و خاک از زیر هوادهی شود. این کار را همچنین در داخل گلدان های تزیینی بدون سوراخ هم می توان انجام داد تا احتمال ماندن انتهای گلدان در آب به حداقل برسد.

در نهایت باید این نکته را حتماً در نظر داشت که قرار دادن زیر گلدانی اگرچه جاری شدن آب گلدان به اطراف را به حداقل برساند ولی به معنی جلوگیری کامل از مرطوب شدن سطح زیرین خود نیست. بنابراین در صورتی که گلدان و زیر گلدانی را بر روی یک سطح چوبی یا فلزی قرار می دهید، حتماً دقت داشته باشید که این سطح دائماً مرطوب خواهند ماند و به احتمال زیاد دچار پوسیدگی، تورم یا زنگ زدگی می شود. به همین دلیل از قطعات فاصله دهنده های چوبی و پلاستیکی می توان برای ایجاد فاصله میان زیر گلدانی و سطح هم استفاده کرد.