اصول بهداشتی از جمله جدا کردن گیاهان آلوده، تمیز کردن بستر کاشت از مواد گیاهی ریخته شده و بررسی مداوم گیاهان به متوقف کردن بیماری و پیشگیری از آن کمک می‌کند
ساق سیاه
(
Blackleg
) یک بیماری گیاهی جدی است که در
گیاهانی مانند سیب زمینی دیده میشود و همچنین نوعی بیماری گیاهی مربوط به خانواده
کلم مانند کلم پیچ و بروکلی می باشد. اگر چه این دو بیماری (ساق سیاه سیب زمینی و
ساق سیاه کلم) با هم متفاوتند اما با یک استراتژی باید تحت کنترل قرار بگیرند.
برخی
مواقع همه چیز به سمتی پیش می‌رود که شیوع این بیماریها در محصولات اتفاق بیفتد. بیماریهای
قارچی و بیماریهای باکتریایی در صورتی که گسترش پیدا کنند، به سختی قابل کنترل
خواهند بود. بیماریهای گیاهی در صورتی وضعیت پیچیده تری ایجاد می‌کنند که چند بیماری
با اسم مشابه همزمان اتفاق می‌افتد و باعث سردرگمی در استراتژی درمان میشود. بیماری
ساق سیاه در سبزیجات، نوعی بیماری قارچی است که بر گیاهان خانواده کلم تأثیر می‌گذارد.
همچنین نوعی بیماری با همین نام وجود دارد که در گیاهان سیب زمینی اتفاق می‌افتد.
در اینجا به هر دو وضعیت و راه‌های درمان آنها اشاره می‌کنیم.
بیماری
ساق سیاه چیست؟
بیماری
ساق سیاه محصولات خانواده کلم، در اثر آلودگی به قارچی به نام
Phoma lingam
ایجاد میشود. این قارچ در طول زمستان در خاک پنهان
می‌ماند و منتظر فرصت میشود. محل پنهان شدن قارچ معمولاً در ذرات و مواد گیاهی و بذر
آلوده است. قارچ
Phoma
lingam
به
راحتی از گیاهی به گیاه دیگر انتقال یافته و کنترل آن بدون رعایت دقیق اصول بهداشتی
بسیار دشوار است. ساق سیاه در هر مرحله ای از رشد گیاه ممکن است حمله کند اما
معمولاً در نشاهایی که دو تا سه هفته از کاشت آنها می‌گذرد، شروع میشود.
از طرفی ساق
سیاه سیب زمینی در اثر آلودگی به باکتری
Erwinia carotovora
که زیر گونه
atroseptica
است
،
ایجاد میشود. باکتری‌ها در طول فصل سرما در بذر
سیب زمینی در خواب زمستانی به سر می‌برند و هنگامی که شرایط مناسب میشود فعال
شده و شروع به تکثیر و گسترش می‌کنند. به همین علت این بیماری غیر قابل پیش بینی و
بسیار تهاجمی است.
در مورد ساق
سیاه سیب زمینی نیز همانند ساق سیاه کلم نمی‌توان با مواد شیمیایی یا اسپری بیماری
را متوقف کرد بلکه تنها راه ازبین‌بردن بیماری کنترل کشت است.
علایم بیماری
ساق سیاه چگونه است؟
ساق سیاه
کلم ابتدا در گیاهان جوان به صورت ضایعات کوچک قهوه ای رنگ پدیدار شده و سپس ضایعات
به نواحی مدور با مرکز خاکستری رنگ و پوشیده از خالهای سیاه تبدیل میشود. با پدیدار
شدن این ضایعات، گیاه جوان به سرعت خواهد مرد. گیاهان بالغ تر گاهی اوقات ممکن است
بتوانند آلودگی کم شدت را تحمل کنند. در این صورت تنها ضایعاتی با حاشیه قرمز رنگ در
آنها ایجاد میشود. با این حال اگر این لکه ها در پایین ساقه پدیدار شود، ممکن است
پوست گیاه کنده شده و گیاه از بین برود. ریشه های گیاهان نیز ممکن است دچار آلودگی
شده و علائم بیماری و پژمردگی از جمله زرد
شدن برگها (در حالی که نمی ریزند) نمایان شود.
علایم بیماری
ساق سیاه در سیب زمینی بسیار متفاوت است. معمولاً علائم این بیماری در سیب زمینی عبارت
است از ضایعات سیاه رنگ جوهری که در غده ها و ساقه های آلوده به بیماری ایجاد
میشوند. برگهایی که بالاتر از این لکه ها قراردارد، زرد شده و به سمت بالا پیچ
خورده و لوله میشوند. در صورتی که هوا خیلی رطوبت داشته باشد گیاهان سیب زمینی آلوده
به بیماری ساق سیاه ممکن است باریک و لاغر شده و در شرایط آب و هوای خشک بافت‌های
آلوده چروکیده شده و می‌میرند.
درمان بیماری
ساق سیاه
در واقع هیچ
درمان مؤثری برای هر یک از دو نوع بیماری ساق سیاه وجود ندارد. بنابراین روشهای پیشگیری
از این بیماری اهمیت بسزایی دارد. تناوب کشت چهار ساله همراه با استراتژی کاشت
بذرهای مطمئن و غیرآلوده، به نابودی هر دو نوع این بیماری کمک می‌کند . باید کاشت
محصول کلم در بستر بذری را به دقت تحت نظر داشته باشید و مراقب علائم بیماری ساق
سیاه باشید. در صورتی که علائم بیماری را مشاهده کردید تمام گیاهان آلوده، حتی
آنهایی که اندکی آلودگی دارند را جدا کرده
و منهدم کنید.
اصول
بهداشتی از جمله جدا کردن گیاهان آلوده، تمیز کردن بستر کاشت از مواد گیاهی ریخته
شده و بررسی مداوم گیاهان به متوقف کردن بیماری و پیشگیری از آن کمک می‌کند. تا حد
ممکن خاک را خشک نگه دارید تا محیط مناسبی برای قارچ‌ها و باکتری‌ها ایجاد نشود. ایجاد
گردش هوای مناسب بین محصولات پس از برداشت می‌تواند به پیشگیری از خراب شدن محصولات
بر اثر آلودگی به این بیماری کمک نماید.