بیماریهای گیاهی که باید مراقب آنها باشید

ما برای حفظ سلامتی خود و پیشگیری از بیماری‌ها ورزش می‌کنیم، غذای سالم میخوریم، مقدار زیادی آب مینوشیم و استرس خود را مدیریت می‌کنیم. به همین منوال برای حفظ سلامت گیاهان و پیشگیری از بیماری‌های گیاهی نیز باید اقداماتی انجام دهیم و مراقبتهایی از جمله آبیاری منظم و اصلاح خاک را مد نظر داشته باشیم.

با این حال علی‌رغم تلاش‌ها و روش‌های پیشگیرانه، گاهی اوقات برخی از بیماری‌ها می‌توانند به زمین یا باغچه ما نفوذ کرده و گیاهان ما را تضعیف و یا نابود  نمایند. به محض این که متوجه بیماری گیاهان خود شدید باید بلافاصله عامل آن را شناسایی نموده و به درمان آن اقدام کنید.

بیماریهای گیاهی ممکن است غیر زیستی  آبیوتیک ( abiotic ) باشد مانند تنش دمایی، تنش آبی، آسیب‌های ناشی از وزش باد و یا کمبود مواد مغذی و یا این که زیستی (بیوتیک) باشد مانند بیماری‌های ناشی از ارگانیسم‌های زنده مانند قارچ ها، باکتری‌ها، ویروس‌ها و یا نماتودها.

اگر چه گیاهان ممکن است تحت تأثیر انواع گوناگون بیماری‌ها قرار بگیرند، اما به ویژه اگر به کار کشاورزی مشغول هستید باید توجه ویژه ‌ای به ده بیماری گیاهی زیر داشته باشید و مراقب علائم آنها باشید،:

1- لکه برگی زاویه ای : بیماریهای قارچی مسلماً یکی از مخرب ترین و فاجعه بارترین  بیماری‌های گیاهی هستند. از جمله این بیماری‌های قارچی، لکه برگی زاویه ای ( Angular Leaf Spot ) است که منجر به ایجاد لکه ‌های زاویه‌ دار بر روی برگ میشود که معمولا ابتدا زرد رنگ بوده و سپس قهوه ‌ای می‌شود.

2- آنتراکنوز ( Anthracnose ): آنتراکنوز یکی دیگر از بیماری‌های قارچی است که به ‌صورت ضایعاتی مشابه با لکه برگی زاویه ای خود را نشان می‌دهد اما در این بیماری رگبرگهای گیاه سیاه می‌شود. برگها قهوه ‌ای و پژمرده شده و در شرایط آب و هوای مرطوب قارچ‌ها دسته‌ هاگهای چسبناک صورتی ایجاد میکنند.

3- سفیدک پودری ( powdery mildew ): یکی دیگر از بیماری‌های قارچی متداول‌ در بین گیاهان، سفیدک پودری است. این بیماری تقریباً در همه انواع گیاهان ممکن است ایجاد شود و علائم آن بر روی برگ‌ها، گل‌ها، میوه‌ها و سبزیجات به صورت پودر در خاکستری یا سفید رنگ دیده می‌شود. اگر این بیماری درمان نشود وضعیت وخیم شده و برگ‌های گیاه زرد یا قهوه‌ ای می‌شوند.

4- لکه باکتریایی ( Bacterial Spot ): گوجه ‌فرنگی و فلفل گیاهان مستعد بیماری لکه باکتریایی هستند. این بیماری به صورت ضایعات نامنظم آبکی بر روی برگ خود را نشان می‌دهد. برگهای آلوده زرد شده و می افتند. میوه گیاه نیز ممکن است دچار زخمهای پوسته ای برجسته شود.

5- لکه موجی( Early Blight ): این بیماری قارچی در گیاه گوجه‌ فرنگی شایع است. بیماری لکه موجی به صورت حلقه‌ های قهوه ‌ای رنگ تیره با هاله زرد رنگ بر روی برگ‌ها ظاهر می‌شود. سپس برگ پژمرده شده و خشک می‌شود.

6- پژمردگی فوزاریوم ( Fusarium ): پژمردگی فوزاریوم یک بیماری متداول دیگر است که باعث زرد شدن رگبرگها و پژمرده شدن برگ پیش از میوه دهی می‌شود. این بیماری در گیاهان خانواده طالبی شایع است اما ممکن است در محصولات خیار و کدو سبز و گوجه ‌فرنگی نیز دیده شود . 

شکل- تصویر سمت راست سفیدک پودری و تصویر سمت چپ سفیدک کرکی نشان داده شده است. 

7- سفیدک کرکی ( Downy Mildew ) : بیماری سفیدک کرکی باعث ایجاد لکه‌ های زرد رنگ بر روی سطح بالایی برگها می‌شود و زایده های کرکی سفید / بنفش در سطح زیرین برگ بر جای می‌گذارد. برگها لوله شده و پیچ میخورند و سپس به رنگ قهوه‌ ای درآمده و می‌میرند. همچنین ممکن است رشد گیاه متوقف شده و تمامی گیاه زرد شود. گیاهان خانواده کدو بیشتر تحت تأثیر این بیماری قرار می‌گیرند و پس از آن این بیماری در خانواده پیاز از جمله سیر و تره فرنگی شایع است.

8- پژمردگی باکتریایی ( Bacterial Wilt ): این بیماری ممکن است از طریق حشراتی مانند سوسک خیار ( cucumber beetle ) انتقال پیدا کند. این حشره معمولاً مسئول گسترش بیماری پژمردگی باکتریایی به گیاهان خانواده خیار می‌باشد.

9- پوسیدگی گلگاه ( Blossom End Rot ): برخی از بیماریها نیز ممکن است فیزیولوژیک باشند مانند پوسیدگی گلگاه. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که میوه در انتهای گلگاه غرق در آب شده و در نتیجه بافت آن خراب شود. سپس میوه خشک شده و ناحیه کاغذی سفید رنگی بر جای می‌ماند که اغلب مورد هجوم قارچ‌ها قرار گرفته و سیاه می‌شود. اگر چه این بیماری در بسیاری از محصولات کشاورزی دیده می‌شود اما در گوجه ‌فرنگی بیشتر شیوع را دارد.

10- ویروس موزائیک ( Mosaic ): ویروس‌هایی مانند ویروس بیماری موزائیک تنباکو و موزائیک خیار بیماریهای شایعی در محصولات کشاورزی هستند. این بیماری منجر به ایجاد نوارها یا لکه‌ های زرد رنگ بر روی برگ‌ها شده و باعث بد شکلی و توقف رشد گیاه می‌شود.

به خاطر داشته باشید پیشگیری کلید موفقیت در درمان گیاهان است. همیشه سعی کنید گیاهان خود را با آبیاری منظم و کود دهی به موقع سالم و مقاوم نگه دارید. اجازه ندهید علف‌های هرز در اطراف گیاه رشد کنند چرا که علف‌های هرز به ایجاد و گسترش بیماری‌های گیاهی کمک می‌کنند. در صورت امکان برای کاشت محصول از انواع مقاوم گیاه استفاده کنید. تناوب کشت شیوع بیماری‌ها در بستر کاشت اعم از زمین کشاورزی و باغ را به حداقل می‌رساند. در صورت امکان پیش از کاشت خاک را ضد عفونی کنید.