اُرس گیاهی است که به سه گونه درختی، درختچه و خزنده در طبیعت یافت میشود. ارس خزنده گیاهی همیشه سبز و غیر مثمر است که بومی مناطق شمال قاره آمریکا، کاناد و آلاسکا میباشد. به آن سرو کوهی، سرو خزنده، ارس دنبالهدار و ارس ساوین نیز گفته میشود. در فرهنگ بومی و منطقهای اسامی دیگری چون وَرس، هورَس، اَورَس، اُرسا، اَریس، اَرچا و اردوج دارد. نام انگلیسی آن Red Cedar بوده و نام علمی آن Juniperus horizontalis میباشد. ارس خزنده بیشتر در مناطق کوهستانی رویش میکند و از ارتفاعات بیش از 2500 متر میتوان آن را مشاهده نمود. در کشور ما ارس خزنده در دامنههای جنوبی رشته کوههای البرز از آذربایجان تا خراسان و در شرق ایران به صورت فراوان یافت میشود که مساحتی بالغ بر دو میلیون هکتار را شامل میگردد.
درخت ارس عمری بسیار طولانی در حد دو هزار سال دارد و به مرور زمان نسبت به انواع بیماریها و انگلهای طبیعی سازگاری پیدا کرده است.
بیش از صد گونه گیاه ارس خزنده در طبیعت موجود است که برخی نمونههای آن برگهای تماماً زرد رنگ دارند و در مناطق مختلف به صورت خودرو رشد کردهاند. حرکت گیاه ارس خزنده بیشتر به صورت عرضی میباشد و تا چندین متر میتواند گسترده شود. ارتفاع آن حداکثر به سی سانتیمتر میرسد. میوه درخت ارس، گرد یا مخروطی شکل است و قطری در حد 5 تا 7 میلیمتر دارد. میوه به رنگ آبی است و شکوفهای مومی شکل دارد. ارس گیاهی دو پایه است به این معنی که گونههای نر و ماده آن از هم جدا هستند. گرده افشانی آن در اوایل بهار اتفاق میافتد. برگهای این گیاه در ابتدا به صورت سوزنی شکل رشد میکنند ولی پس از بالغ شدن گیاه به فلس تبدیل میگردند.
از دانه گیاه ارس محصولات دارویی جهت مشکلات گوارشی و مبارزه با عفونتهای ادراری و سنگ کلیه و مثانه، نوعی روغن که در صنایع آرایشی و بهداشتی بکار میرود و گونهای ضماد درمانی جهت مبارزه با زخمها و دردهای ماهیچهای، تهیه میشود. همچنین دانه گیاه ارس به عنوان چاشنی و طعم دهنده غذا و اسانسهای خوراکی نیز استفاده میگردد.
ارس خزنده به علت خصوصیت رشد به صورت عرضی و پوششدهی وسیع سطحی، گزینهای عالی به منظور پر کردن سطوح بزرگ و ایجاد یک چشمنواز سبز زیبا در مناطق مختلف میباشد. از کاشت آن میتوان به صورت منفرد در زمینهای باغی استفاده نمود. در پارکهای جنگلی یا درونشهری جهت پر نمودن چشماندازها و محلهای تفریحی میتوان این گیاه را به کار برد. امروزه جهت ایجاد حواشی چشمنواز در اطراف اتوبانهای درون شهری و بیرون شهری که فضاهای وسیع و طولانی وجود دارد، از کاشت ارس خزنده کمک گرفته میشود.
جهت زیباسازی مناطق شیبدار که کاشت درختان و گیاهان در شیب، مشکلات خاصی دارد، از ارس خزنده استفاده میگردد. همچنین با پرکردن قسمتهای سنگی زمینهای تپه مانند میتوان طراحیهای زیبایی ایجاد نمود.
ارس خزنده از بهترین کاندیداهای طراحی دکوراسیون و تزئینی در ایجاد باغهای مینیاتوری و روفگاردن آپارتمانها و منازل بزرگ است.
نهال ارس خزنده نسبت به شرایط آب و هوایی بسیار پایدار است و با انواع آب و هواهای مختلف سازگاری دارد. جهت رشد مناسب به آب و هوای مرطوب و دمای نسبتاً خنک نیازمند است و میتواند محدوده دمایی منفی 6 درجه تا 25 درجه سانتیگراد را تحمل نماید.
نور آفتاب به مقدار چند ساعت در روز از ملزومات رشد نهال ارس خزنده است ولی وجود کمی سایه مشکل خاصی برای آن ایجاد نکرده و تنها باعث نازکتر شدن شاخ و برگ آن خواهد شد.
تکثیر ارس خزنده از طریق کاشت بذر و قلمهگیری و کاشت نهال انجام میشود. با توجه به رشد عرضی این گیاه در محدوده وسیع، جهت کاشت آن به صورت گروهی، باید فاصله حدود 3 تا 5 متر را بسته به نوع فضاسازی محیط بین نهالهای ارس خزنده در نظر بگیریم.
ارس خزنده در دوره جوانی به آبیاری منطم نیاز دارد. در فصول سرد میتوان مقداری از حجم آبیاری کم کرد ولی باید خاک اطراف نهال رطوبت حداقلی و دائمی را داشته باشد.
کوددهی به نهال ارس خزنده در فصل رشد لازم است و باید با استفاده از مواد مغذی استاندارد برای آن انجام گردد. در فصل پاییز کوددهی باید بدون ازت باشد و در زمستان از کودهایی استفاده گردد که مواد غذایی آنها آهستهتر در خاک آزاد میگردد.
اگر نهال ارس خزنده در گلدان کاشته شده است، هر دو تا پنج سال یک بار با توجه به وضعیت ظاهری گیاه، گلدان آن باید تعویض گردد که مناسبترین زمان برای این مسئله، اواسط فصل بهار میباشد.
گونههای مختلف ارس به آفات خاصی از جمله سرسوزی برگها که بیشتر در هوای مرطوب بهار و تابستان اتفاق میافتد، سوختگی برگ سوزنی به خاطر حمله قارچ سرکوسپورا و بیماریهای شانکر که در محل انشعابات ساقه اتفاق افتاده و باعث خشکیدگی گیاه میشود، مبتلا میشوند.
ارس خزنده دارای سرعت رشد کندی است ولی به علت قابلیت روندگی آن و جلوگیری از بینظمی ظاهری، باید در زمانهای مورد لزوم، مورد هرس قرار گیرد تا بتوان هر شکل دلخواهی را توسط هرس برای آن ایجاد نمود. هنگام هرس بیشتر باید سرشاخههای آن را کوتاه نمود.
ارس خزنده در خاکهای اسیدی رشد بهتری دارد ولی در خاک کمی قلیایی نیز میتواند پرورش یابد. خاکهایی با ترکیب پرلیت، پیتماس و یا خاکهای شنی برای آن مناسبتر میباشد. زهکشی خاک نیز برای رشد نهال ارس خزنده باید مورد توجه قرار گیرد.
هنگام خرید نهال ارس خزنده باید توجه داشت که ارس خزنده گونههای متنوع و فراوانی دارد که همگی شباهتهای ظاهری زیادی با یکدیگر دارند ولی از نظر مقاومت به خشکی و سرمای هوا و نوع حرکت آنها پس از رشد و شکل کلی گیاه، با یکدیگر تفاوت دارند. از انواع گونههای ارس میتوان به ارس کالیفرنیا، ارس چینی، ارس معمولی، ارس آویزان، ارس سرو قرمز و ارس یونانی اشاره نمود. لذا هنگام خرید علاوه بر توجه به سلامت شکلی ریشه، ساقه و اندامهای مختلف نهال و نداشتن پوسیدگی یا آفات ظاهری، باید به نوع نهال ارس خریداری شده، توجه کافی را مبذول نماییم.