هر عدد پیاز گل نرگس شهلا
پیاز نرگس به شکل یک کوزه کوچک است که با پوشش قهوهای روشنی پوشانده شده است. ساقه بدون برگ است و بسته به نوع رقم گیاه از اوایل تا اواخر بهار ظاهر میشود و میتواند بین 1 الی 20 گل ایجاد کند.
چرخه زندگی:
پیاز نرگس که نیاز سرمایی آن بر طرف شده باشد بعد از کاشته شدن در بستر کشت شرع به فعالیت میکند و با افزایش دما جوانه میزند و برگها از زیر زمین بیرون میآیند. معمولا پیازی که قوی است و نیاز سرمایی آن به خوبی برطرف شده است 4-3 هفته بعد از کاشت و در صورتی که دمای محیط حدود 17 درجه باشد گل می دهد. گلها در بهار ظاهر میشوند و قبل از فرا رسیدن تابستان گلهای گیاه همگی شکوفا شده و از بین می روند . پس از ظهور گل و پژمردن و از بین رفتن آن و تا زمانی که برگها فعال هستند افزایش اندازه پیاز مادر در زیر زمین و همچین شکلگیری و رشد پیازهای کوچک در کنار پیاز مادری صورت میگیرد. شرایط مساعد موجب بزرگتر شدن و قویتر شدن پیازها و در نتیجه افزایش کیفیت گل در سال آینده میشود. در این مدت دمای متوسط برای افزایش طول مدت فعالیت برگها و در نتیجه افزایش مواد غذایی ذخیره شده در پیازها مناسب است. وجود برگها حداقل به مدت 6 هفته بعد از اتمام گلدهی لازم است تا غذادهی به پیازهای زیر خاک به خوبی صورت گیرد. بعد از خشک شدن برگها میتوان پیاز را از خاک درآورد که زامان مناسب انجام این عمل حدودا اواسط تابستان است. برای آنکه پیازها با کمترین مشکل و آسیب دیدن از بستر کاشت بیرون آورده شوند ابتدا بستر کاشت را آبیاری کنید و بعد اقدام به بیرون آوردن پیازها نمایید. پیازها را در مکانی خشک و بدور از نور مستقیم آفتاب قرار دهید تا رطوبت اضافه خود را از دست بدهند. سپس مرحله انبارداری و یا به بیان دیگر رکود پیاز فرا میرسد . دوران رکود مهم است زیرا پیاز در این دوران توانایی رشد زایشی و یا به بیان دیگر توانایی گلدهی را بدست میآورد البته به شرطی که شرایط محیطی مناسب باشد. پیازها در دوران رکود خود به مکانی نیمه گرم نیاز دارند یعنی دمایی کمتر از آنچه که در دوران رشد رویشی و گلدهی داشتند تا توانایی گلدهی را در سال آینده به دست آورند (به این مرحله انگزیش گلدهی گفته میشود) . این مقطع معمولادر اواخر تابستان و اوایل پاییز و حداکثر تا اواسط پاییز طی میشود. اما برای اینکه ساقه گل در سال آینده توانایی رشد و بلند شدن بیابد به دمایی کمتر نیاز است و دماهای بالاتر از یخبندان این نیاز سرمایی را بر طرف میکند.به بیان دیگر پیاز نرگس نیاز به یک دوره سرمادهی دارد(به این مرحله آغازش گلدهی گفته میشود) که دمای 7-4.5 درجه سانتیگراد برای 17-15 هفته نیاز سرمایی آنرا بر طرف میکند. گفته می شود که دمای سرد کمتر از 13 هفته موجب تولید گیاهانی کوچکتر و دوران سرمایی بیش از 13 هفته در تولید گیاهانی با اندازه قابل قبول موثر هستند. وجود دمای بیش از 17 درجه در طی انبارداری ، برطرف کردن نیاز سرمایی این پیازها را با شکست مواجه می کند. با نزدیک شدن به فصل بهار میتوان پیازها را کاشت و شاهد رشد دوباره آنان بود.
پیش رس کردن پیاز نرگس:
با مطالعه چرخه رشد متوجه میشویم که پیاز نرگس بعد از برداشت و در دوران انبار داری نیاز به دمایی نیمه گرم و سپس سردتر دارد تا اول توانایی تولید گل را بیابد و سپس جوانه گل در بطن آن تشکیل شود. در طبیعت و با کاهش طبیعی دمای محیط این شرایط برای پیاز فراهم میشود اما اگر بخواهیم پیازها زودتر و یا به بیان دیگر خارج از فصل گل دهند میتوان به شکل مصنوعی دماهای مورد نیاز را برای آن فراهم کرد. زمان استفاده از نرگسهای پیش رس نیز از اواسط پاییز و در طی زمستان است. یعنی زمانی که نرگسها میبایست در حال رکود باشند با تامین نیاز دمایی آنان و سرعت بخشیدن به چرخه رشد گل میدهند. برای تهیه نرگس پیش رس، پیازها در تیر ماه برداشت میشود و یک هفته در دمای 34 درجه باقی میمانند و سپس دما به 20-17 درجه کاهش مییابد (مرحله انگیزش گلدهی انجام میشود) سپس تا ماه مرداد دما به 9 درجه رسانده میشود و 8 هفته باقی ماندن در این دما توانایی بلند شدن ساقه گل را به همراه دارد (مرحله آغازش گلدهی انجام می شود) اگر هنوز زمان کاشت پیازها فرا نرسیده است میتوان آنها را در انبار نگهداشت و اگر شاهد فعالیت و رشد در انبار باشیم میتوان دمای انبار را کاهش داد تا فعالیت و رشد پیازها به تعویق افتد. لازم به ذکر است که پیش رس کردن موجب عدم رشد مناسب و ضعیف شدن پیاز خواهد شد زیرا این گیاهان رشد رویش خود را در طی ماه های سرد سال انجام میدهند (زیرا رشد و گلدهی آنان در پاییز و زمستان صورت میگیرد) و مسلما غذاسازی خوبی به دلیل نور و دمای کم این ماه ها صورت نخواهد گرفت و در صورت استفاده مجدد از این پیازها در سال آینده نباید انتظار کیفیت گل خوبی را داشت. البته دماهایی که عنوان شد حالت عمومی دارد و استثنا نیز در این میان وجود دارد به عنوان مثال نرگسهای شیپوری Trumpet اگر در زیر 18 درجه سانتیگراد پیش رس شوند احتمالا در زمان گلدهی و بعد از تشکیل غنچه های گل، غنچه ها باز نخواهند شد. (عارضه Bull nosing )
نرگس را در عمق سه برابر ارتفاع پیاز می کارند که حدود 15-8 سانتیمتر میشود. کم عمق کاشتن پیاز این گیاه یکی از دلایل عدم گلدهی آن است. پیازهای کوچک (بچه پیازها) در عمق کمتری نسبت به پیازهای درشت تر کاشته میشوند.
فاصله کاشت: اگرچه میتوان پیازهای نرگس را کنار هم و در تماس با هم کاشت اما برای رشد مناسب برگسار و فضای کافی جهت بزرگ شدن پیازها در زیر خاک بهتر است که حداقل 7.5 سانتیمتر و برای پیازهای بزرگتر 17-12 سانتیمتر فاصله در نظر گرفته شود.