سم حشره کش مالاتیون از سموم فسفره آلی یا ارگانوفسفریک است که به صورت تماسی، گوارشی و تدخینی عمل مینماید و از نوع غیر سیستمیک میباشد. این سم با نامهای تجاری مالتوس، سایتیون و ستیون نیز در بازار فروخته میشود. به علت خواص حشرهکشی از مالاتیون در موارد متنوعی مثل مناطق کشاورزی، مکانهای گردشگری و تفریحگاهها، مناطق مسکونی و جهت بهداشت عمومی مثل ریشهکن کردن پشهها استفاده میگردد.
این سم در فرمولاسیونهای مختلفی مثل EC, WP, DP, UL و دیگر موارد تولید میشود.
در دهه 80 میلادی از ترکیب حشرهکش مالاتیون و شربت ذرت جهت مبارزه با مگس میوه مدیترانه در آمریکا و استرالیا استفاده میشد.
مکانیسم تأثیر این حشرهکش به این صورت است که توسط مهار برگشتناپذیر فعالیت کولین استراز، بر روی سیستم عصبی تأثیر کرده و از این روش باعث میگردد که استیل کولین در سیناپسهای کولینرژیک تجمع یابد و در نتیجه گیرندههای کولینرژیک تحریک گشته و به مرگ حشره ختم میشود.
موارد کاربرد حشرهکش مالاتیون برای محصول و آفات مورد نظر به شرح زیر است:
حشرهکش مالاتیون به صورت محلول در آب استفاده میگردد که میتواند در مساحتهای کم، متوسط و زیاد به صورت برگپاشی مورد استفاده قرار گیرد. دوره کارنس این سم بین 7 تا 14 روز است و بین زمان برداشت محصول و آخرین سمپاشی باید حداقل 10 روز فاصله وجود داشته باشد تا تأثیر سم بر روی ظاهر میوهها از بین برود.
مناسبترین زمان انجام سمپاشی با حشرهکش مالاتیون، به محض مشاهده آفات است و از به کارگیری این سم در زمانهای بسیار گرم و هوای دارای وزش باد زیاد یا در هنگام بارش باید خودداری گردد.
سم مالاتیون قابلیت اختلاط با اغلب حشرهکشها را دارد ولی با ترکیبات قلیایی و ترکیبات پایدار از نظر باقیمانده، سازگاری ندارد.
بعضی واریتههای سیب، گلابی، انگور و لوبیا به این سم حساسیت دارند و برای صیفیجات گلخانهای و گیاهان زینتی باید با احتیاط استفاده گردد. به علت خطرات و مسمومیت مالاتیون، از سمپاشی تراکتوری که پاشش توسط جریان هوا انجام میشود، باید خودداری نمود.
مقادیر مصرفی سم حشرهکش مالاتیون به صورت عملی جهت آفات و محصولات توصیه شده به شرح زیر میباشد:
درجه سمیت مالاتیون 1375 تا 5500 میلیگرم بر کیلوگرم میباشد. سم حشرهکش مالاتیون نیمه عمر کمتر از یک روز در خاک دارد و در هوای آزاد نیمه عمر آن به 1.5 روز میرسد. نیمه عمر آن در آب نصف روز تا 19 روز و بر روی سطح گیاهان حدود 5 روز است.
آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا گزارش کرده که اطلاعات دقیق و قابل استنادی از خطرات سم مالاتیون و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آن موجود نیست. در کوتاه مدت عوارضی مانند سوزش چشم و سوزش پوست، تهوع، اسهال، تشنج، گرفتگی عضلات و تعریق زیاد در اثر تماس یا تنفس این سم، اشخاص را تهدید مینماید که توسط استفاده از وسایل حفاظتی مثل دستکش، عینک، ماسک فیلتردار و لباسهای مخصوص قابل پیشگیری میباشد. در صورت ایجاد مسمومیت استفاده از آتروپین، توکزوگونین یا دوپام تحت نظر پزشک متخصص، مؤثر بوده و نوشیدن زیاد آب به کاهش عوارض آن کمک مینماید.
ورود این سم به آبهای جاری و روان که آن را تبدیل به ماده دیگری به نام مالاکسون میکند و ممکن است به منابع آب آشامیدنی وارد گردد، خطرناک است و باید این مسئله هنگام سمپاشی توسط کشاورزان و مسئولین مورد نظر قرار گیرد.
سم مالاتیون خطر اشتعال پذیری بالا دارد و در زمان سمپاشی نباید در مجاورت سیگار، شعلههای پخت و پز یا منابع گرمایی قرار داشته باشد.
سازمان جهانی IARC این سم را جزو مواد احتمالی سرطانزا تقسیمبندی کرده است که توسط آزمایشهایی بر روی موشهای صحرایی در اثر قرارگیری در دوزها و زمانهای طولانی به اثبات رسیده است و به ایجاد تومورهای کبدی منجر گشته است.
این سم برای زنبورهای عسل و آبزیان نیز بسیار خطرناک و سمی میباشد. در زمان سمپاشی باید دامها، طیور و حیوانات خانگی را به مدت 24 تا 48 ساعت از محل دور نگه داشت.
هنگام استفاده از این سم جهت گیاهان آپارتمانی، بهتر است به منظور رعایت ایمنی محیط داخلی، گیاه را به فضاهای باز مثل حیات یا تراس منتقل کرده و مدت کوتاهی پس از سمپاشی و خشکشدن گیاه، آن را مجدداً به مکان اصلی خود منتقل نماییم.
با توجه به تولید این محصول در فرمولاسیونها و درصدهای مختلف، انتخاب آن باید قبل از خرید با توجه به نوع و درصد مورد نیاز و با توجه به گیاه و درختان مورد نظر، صورت پذیرد. کسانی که در مناطق گرمسیر زندگی میکنند، باید توجه کنند که استفاده از حشرهکش مالاتیون در هوای گرم امکان اشتعال این سم را زیاد میکند و باید با توجه به حرارت محل مقصد و فصل مورد استفاده به این نکته توجه داشته باشند.
دمای نگهداری این سم بین 10 تا 35 درجه سانتیگراد است و باید آن را از دسترس حیوانات خانگی و کودکان به دور نگه داشت و پس از استفاده در ظرف و قوطی اصلی آن نگهداری گردد