زنیان گیاهی یک ساله و بومی کشور هند است که خود-رو می‌باشد و در مصر و کشور ایران نیز رشد می‌کند. زنیان با نام‌های دیگری چون کمون حبشی، اجوان، اسپری کای، نانخواه و انیسون بری نیز خوانده می‌شود. زنیان برگ‌هایی ظریف و نازک و گل‌هایی سفید رنگ و به صورت چتری دارد. میوه آن بیضی شکل و قهوه‌ای متمایل به زرد است و دارای مزه‌ای تند و بویی شبیه آویشن می‌باشد.
از گیاه زنیان در کشور خاستگاه آن یعنی هندوستان به صورت ادویه، در پخت غذا استفاده می‌گردد. دانه این گیاه را در تهیه انواع ترشی، سس، اسنک، غذاهای برشته و سرخ شده، نوشیدنی و سوپ به کار می‌گیرند.
همچنین از این گیاه دارویی در تولید محصولات بهداشتی آرایشی مثل انواع عطر، لوسیون، پماد، صابون و دئودرانت استفاده می‌شود.
گیاه زنیان جهت مصارف شخصی به صورت پودر زنیان، عرق، دمنوش، عصاره و تنتور مصرف می‌گردد.
دانه زنیان خشک به علت دارا بودن لیست کاملی از مواد مغذی و عناصر مورد نیاز بدن، کاربرد فراوانی در پیش‌گیری و درمان بیماری‌ها و عوارض مختلف دارد. همچنین روغن زنیان نیز که از این دانه تهیه می‌شود، کاربردهای فراوانی در حل مشکلات و دردهای مختلف دارد.
از جمله این موارد می‌توان به مشکلات گوارشی و اسیدی شدن معده، یبوست، اختلالات و دردهای کلیوی، تنگی نفس و آسم، دردهای کبدی، مشکلات دهان و دندان، سوختگی، اگزما، کهیر و جوش‌های پوستی، خون‌ریزی و نامنظم شدن عادات ماهیانه خانم‌ها، سوء هاضمه، آرتریت، اسهال، عفونت‌های ویروسی، بی‌اشتهایی، ناتوانی جنسی آقایان، افزایش شیردهی، کاهش دردهای بدنی، میگرن، سالم‌سازی قلب، رهایی از اعتیاد به الکل، کاهش وزن، شب ادراری، درد گوش، نفخ شکم، دردهای مفصلی و استخوانی، کاهش سفیدی مو، کولیت، دیابت و رفع سنگ مثانه نام برد که جهت مقابله و درمان کلیه امراض ذکر شده از دانه زنیان خشک و یا روغن آن در ترکیب با مواد دیگر استفاده می‌گردد.
دانه زنیان را می‌توان به روش‌ها و در ترکیب با مواد مختلفی مصرف نمود. می‌توان یک قاشق غذاخوری دانه زنیان را با همین مقدار زیره سبز و کمی پودر زنجبیل مخلوط نموده و جهت رفع مشکلات سوء هاضمه و التهاب گوارشی استفاده نمود. مقداری دانه زنیان را می‌توان در آب جوشاند و پس از سرد شدن، روزی دوبار به منظور درمان اسهال خونی یا معمولی و یبوست به کار گرفت. جهت درمان سرماخوردگی می‌توان از جوشانده دانه زنیان در ترکیب با دارچین مصرف نمود.
مادران شیرده می‌توانند از ترکیب رازیانه و دانه زنیان جهت افزایش شیر و پاکسازی رحم به صورت تهیه جوشانده استفاده نمایند. برای درمان ناتوانی جنسی و افزایش اسپرم، آقایان می‌توانند دانه زنیان را با هسته تمبر هندی و کره تصفیه شده برشته کرده، سپس آسیاب نموده و همراه با شیر و عسل روزانه مصرف نمایند.
مخلوط دانه زنیان با ماست می‌تواند جهت درمان انواع جوش، خارش، سوختگی و کهیر به صورت مالش موضعی به کار گرفته شود.
از ترکیب دانه زنیان با آب لیمو می‌توان محلولی درست نموده و جهت درمان تورم پس از سوختگی، استفاده نمود.
جهت درمان سفیدی زودهنگام مو مخلوط انگور خشک، شکر، برگ کاری و دانه زنیان را جوشانده و هر روز میل کنید.
در مصرف زنیان، باید تعادل رعایت گردد. مصرف غیر استاندارد این گیاه دارویی باعث ایجاد تهوع، سوزش معده، حساسیت، سردرد و تحریک پوستی می‌شود. اشخاصی که اسید معده زیاد یا مشکلات کبدی دارند، از مصرف آن منع گردیده‌اند. استفاده از زنیان برای زنان باردار، کودکان و نوزادان نیز توصیه نشده است.
از مواد اصلی تشکیل دهنده زنیان می‌توان به کلسیم، تانین، گلیکوزید، فسفر، آهن، تیامین، نیاسین، پتاسیم، سدیم و تیمول اشاره نمود. همچنین زنیان شامل کالری، چربی، کربوهیدرات، پروتئین و فیبر می‌باشد.
مزاج گیاه دارویی زنیان، گرم و خشک است و افراد گرم مزاج باید در مصرف آن، اعتدال را رعایت نمایند. مصلح آن جهت مصرف مقداری سکنجبین می‌باشد. افراد گرم مزاج می‌توانند زنیان را با گیشنیز مصرف نمایند.
هنگام خرید دانه زنیان باید توجه داشت که این کالا را از فروشگاه‌های معتبر خریداری نموده و جهت نگهداری باید در جای خشک و خنک نگهداری گردد. دانه زنیان را نمی‌توان مدت زیادی ذخیره نمود، لذا باید در زمان مناسب خریداری و سریع مصرف گردد.