خشخاش گیاهی با سابقه چهار هزار ساله است و بیش از 200 گونه از آن در جهان شناسایی شده است. نام علمی آن PAPAVER SOMNIFER بوده و علیرغم خواص درمانی فراوان، در بسیاری کشورها به عنوان ماده مخدر مورد استفاده قرار گرفته است. خشخاش گیاهی علفی و یک ساله است و ریشه‌ای مخروطی و تا حدودی چرب دارد. برگ‌های خشخاش بیضی شکل است، گل‌های آن دارای گلبرگ سفید بوده و مقاومت خوبی در برابر وزش باد دارد. خشخاش بومی آسیای صغیر و کشورهای افغانستان، هند، ترکیه و چین است. از میوه، پوست، گلبرگ و تخم آن در موارد مختلف استفاده‌های درمانی و غذایی می‌شود.
دانه یا تخم خشخاش جزو دانه‌های روغنی است و خواص فراوانی دارد. از این دانه‌ها روغن مخصوصی گرفته می‌شود که در آشپزی و شیرینی‌پزی استفاده می‌گردد. تخم خشخاش رنگ‌دانه‌های متنوعی دارد و بهترین رنگ آن، رنگ آبی تیره می‌باشد.
استفاده از دانه‌های خشخاش بصورت ماسک پوستی به علت داشتن آنتی‌اکسیدان برای درمان التهابات پوست و شفاف‌‌سازی آن بسیار مفید است و توسط اسید لینولینیک به درمان اگزما کمک می‌کند. این خمیر توسط حل تخم خشخاش در شیر و آب لیمو تهیه می‌شود. از تخم خشخاش جهت رفع شوره سر و تقویت مو نیز استفاده می‌گردد.
روغن گیاهی تخم خشخاش به درمان ناباروری توسط یک عمل پزشکی کمک فراوانی نموده است. این گیاه دارویی به علت سرشار بودن از منابع فیبر به هضم آسان غذا و درمان یبوست و رفع مشکلات گوارشی کمک می‌کند.
خوردن نوشیدنی با ترکیبی از تخم خشخاش باعث افزایش کورتیزول و ایجاد آرامش به منظور داشتن خوابی راحت می‌گردد. افراد مبتلا به آسم و ویروس‌های دستگاه تنفسی با مصرف این گیاه دارویی به علت بالا رفتن سطح اکسیژن ریه می‌توانند از بهبود متابولیسم تنفسی برخوردار گردند. ماده لیگنان در تخم خشخاش به افزایش میل جنسی و تولید اسپرم در بدن کمک می‌نماید. مقادیر مناسب آهن، مس و کلسیم در تخم خشخاش باعث افزایش بهره‌وری حافظه و کارکرد مغز و کاهش اختلالات شناختی می‌گردد. اسید اولئیک این گیاه به کاهش فشار خون و تنظیم سیستم گردش خون و تقویت قلب منجر می‌گردد. تخم خشخاش برای محکم‌سازی سیستم استخوانی و افزایش تولید کلاژن در استخوان‌ها جهت جلوگیری از آسیب‌های فیزیکی بسیار مؤثر می‌باشد. با مصرف تخم خشخاش می‌توان سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و از روی و آهن موجود در این گیاه دارویی به خوبی بهره‌مند گردید. همچنین روی موجود در آن به افزایش سلامت چشم و پیش‌گیری از بیماریهای چشمی کمک می‌نماید.
از دیگر خواص تخم خشخاش می‌توان به درمان اسهال، جلوگیری از سرفه و درمان گلودرد، کاهش دیابت، پیش‌گیری از انواع سرطان، درمان سنگ کلیه و بهبود عملکرد تیروئید نام برد.
تخم خشخاش را به صورت کوبیده در ترکیب با مواد غذایی دیگر و یا به صورت بو داده مورد استفاده قرار می‌دهند. مقدار مجاز مصرف آن در روز بین 8 تا 10 گرم می‌باشد.
از تخم خشخاش کوبیده شده در ترکیب با آب به عنوان صبحانه جهت رفع اسهال استفاده می‌گردد. تخم خشخاش بو داده را با کمی گلاب مخلوط می‌کنند و جهت دردهای سینه و سرفه‌های خشک مصرف می‌نمایند. ترکیب تخم خشخاش با عسل به صورت روزانه به تقویت نیروی جنسی و درمان نازایی کمک می‌نماید.
از تخم خشخاش سفید به صورت پاشیدن بر روی ماکارونی، انواع کیک و سالاد یا به صورت محلول در شربت‌ها نیز استفاده می‌نمایند.
مصرف تخم خشخاش برای بعضی افراد باعث ایجاد آلرژی و حساسیت می‌گردد که به ورم چشم، قرمزی پوست، حالت تهوع و مشکلات تنفسی منجر می‌گردد. استفاده از آن برای خانم‌های باردار و شیرده نیز در حد کم و با احتیاط توصیه شده است.
مصرف خارج از دوز تخم خشخاش خواص افیونی داشته و باعث اعتیاد یا حتی مرگ‌های نابهنگام می‌گردد.
تخم خشخاش حاوی کربوهیدرات، چربی، پروتئین و آب است و مواد معدنی روی، کلسیم، مس، منیزیم، آهن، فسفر و منگنز در آن وجود دارد. دانه خشخاش یک منبع غنی از فولات، فیبر و تیامین می‌باشد.
هنگام خرید و مصرف تخم خشخاش باید دقت داشت که این گیاه دارویی تمیز و شسته شده باشد و در زمان برداشت با آلکالوئیدهای تریاک مخلوط نشده باشد، چون بهداشتی نبودن آنها خطرات زیادی دارد و حتی به مرگ‌های تصادفی نیز منجر می‌گردد. لذا باید تخم خشخاش را از فروشنده‌ها و تولیدکننده‌های باسابقه و معتبر تهیه نمود.