به گزارش ایرنا، تالاب ها از جمله مولدترین محیط های جهان هستند؛ این اکوسیستم ها گهواره های تنوع زیستی دنیا بوده که با فراهم ساختن آب و قابلیت زادآوری اولیه، نقش مهمی در بقای انواع گونه های گیاهان و جانوری وابسته به خود ایفا می کنند.
تالاب ها از اجتماعات انبوه گونه های پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان، ماهیان و بی مهرگان حمایت می کنند به گونه ای که از بین 20 هزار گونه مختلف ماهی در سطح جهان، بیش از 40 درصد آنها در آب های شیرین (تالاب ها) زندگی می کنند ضمن اینکه این پهنه های آبی ذخیره گاه بسیار مهمی از مواد ژنتیکی (وراثتی) گیاهی نیز محسوب می شوند.
تأثیر و تأثر متقابل اجزای فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی یک تالاب مثل خاک، آب و گیاهان و جانوران، عملکرد های حیاتی متعددی برای تالاب ایجاد می کند که ذخیره سازی آب، حفاظت درمقابل طوفان و کاهش تخریب سیل، تثبیت خطوط ساحلی و مهار فرسایش، تقویت آب های زیر زمینی، پالایش آب از طریق تثبیت عناصر محلول، رسوبات و دیگر آلودگی ها و تعدیل آب و هوای محلی از آن جمله اند.
از میان ارزش های اقتصادی متعدد تالاب ها، می توان به حفظ ذخایر ژنی گیاهی و جانوری، تأمین آب (کیفی و کمی)، آبزی پروری، تولید محصولات کشاورزی، تولید چوب، تامین انرژی، تولید مواد لجنی و گیاهی، حمل و نقل و کاربردهای تفریحی و گردشگری اشاره کرد.
علاوه بر این، تالاب ها به عنوان بخشی از میراث فرهنگی بشر اهمیت ویژه ای دارند، با باورهای جهان شناسی و مذهبی رابطه داشته، منشاء تعالی زیبایی شناختی می شوند، پناهگاه هایی برای حیات وحش ایجاد نموده و شالوده سنن مهم بومی را شکل می دهند.
*** کنوانسیون رامسر و حفظ تالاب ها:
45 سال از زمانی که در دوم فوریه 1971 میلادی برابر با 13 بهمن 1349 که نمایندگانی از 18 کشور جهان درشهر رامسر استان مازندران گردهم آمدند تا با انعقاد معاهده ای جهانی که سال ها بعد به کنوانسیون رامسر مشهور شد، مردم را نسبت به اهمیت و ارزش زیست محیطی تالاب ها و ضرورت حفاظت از این پهنه های آبی با ارزش آگاه نمایند، می گذرد.
از آن زمان تاکنون تعداد کشورهای عضو این پیمان جهانی از 18 کشور به 169 کشور و تعداد تالاب ها که آن زمان بسیار محدود بود ، اکنون به یک هزارو 700 تالاب به مساحت آبی 150 میلیون هکتار، ارتقا یافته و کشورهای عضو این پیمان، ملزم به حفاظت و نگهداری از تالاب ها و گونه های حیوانی و گیاهی آن هستند.
به طور کلی کنوانسیون رامسر بر حفاظت و بهره برداری معقول و پایدار از تالاب ها به عنوان اکوسیستم های با ارزش و نقش آفرین در تنوع زیستی (گیاهی و جانوری) و نیز رفاه جامعه بشری، ازسوی دولت ها تاکید فراوان دارد.
*** اهمیت و ارزش تالاب ها:
رئیس اداره حفاظت محیط زیست گنبدکاووس که سه تالاب بین المللی ' آلماگل، آجی گل و آلاگل' درحوزه جغرافیایی این شهرستان قرار دارد درخصوص اهمیت تالاب ها به خبرنگار ایرنا، گفت: این پهنه های آبی دارای غنای زیستی فوق العاده ای هستند و از کانون های اصلی تنوع زیستی به شمار می روند که باید مورد توجه و حفاظت جدی قرار گیرند.
غلامرضا کریمی افزود: تالاب ها ازجمله زیستگاه های حساس حیات جانوری و گیاهی بویژه پرندگان آبزی، مهاجر، گونه های درخطر تهدید (گیاهی و جانوری) به شمار می روند که در صورت تخریب، زنجیره ای از زیست مندان وابسته به آنها درخطر نابودی قرار می گیرند.
وی بابیان اینکه هیچ اکوسیستم دیگری کارکردها و فوائد تالاب ها را ندارد، اضافه کرد: هرگونه کم توجهی و تخریب تالاب ها، خسارات زیست محیطی فراوانی به منطقه وارد می کند.
کریمی، شکار غیر مجاز و بی رویه، زهکشی، تبدیل اراضی به مرتع، از بین بردن پوشش گیاهی برای مصارف محلی، آلودگی حاصل از پسماند صنایع، کودها و سموم دفع آفات نباتی و چرای بی رویه دام را از مهمترین عوامل تهدید کننده تالاب ها اعلام کرد.
*** آشنایی با سه تالاب بین المللی گنبدکاووس
موقعیت جغرافیایی: تالاب های بین المللی آلاگل، آجی گل و آلماگل در ناحیه شمال استان گلستان، نزدیک مرز ایران و ترکمنستان، به فاصله نزدیک به هم دربخش داشلی برون شهرستان گنبدکاووس واقع شده اند.
آلاگل با دو هزار و 500 هکتار وسعت، آجی گل با 320 هکتار وسعت درشمال شرقی تالاب آلا گل و تالاب آلماگل با 207 هکتار مساحت درشمال تالاب آجی گل واقع است ضمن اینکه ارتفاع
تالاب آلاگل ازسطح دریای آزاد در عمیق ترین نقطه ( 6 -) متر و در دو تالاب آجی گل و آلماگل (4 -) متر است.
براساس تحقیقات انجام شده، خاک های منطقه متعلق به دوران چهارم زمین شناسی و از اراضی پست محسوب می شود که مواد اولیه تشکیل دهنده آن را بیشتر سنگ آهک و ماسه تشکیل می دهد.
آب و هوای منطقه، مدیترانه ای گرم و دارای تابستان های خشک و گرم و زمستانه های ملایم است، میزان بارندگی سالیانه 300 - 250 میلی متر است، میزان رطوبت بین 26 تا 100 درصد و تبخیر سالیانه آن نیز 1800 تا 1900 میلی متر است.
جهت وزش باد در این منطقه از غرب به شرق است، دما در تابستان 46 درجه و در زمستان تا 12 - درجه سانتی گراد گزارش شده است اما به طور متوسط دمای هوا درحوزه این سه تالاب حداقل 5 - و حداکثر 42 درجه سانتی گراد است.
*** گیاهان:
گیاهان موجود در منطقه اعم از آبزی یا خشکی زی خود را با شرایط اقلیمی سازگار کرده اند به گونه ای که این پوشش گیاهی مکان و جایگاه مناسبی برای انواع پرندگان آبزی است که در حاشیه تالاب های بین المللی آلا گل، آجی گل و آلما گل زندگی می کنند.
از گیاهان حاشیه تالاب های استان گلستان می توان علف شور، جارو ترکمنی، سلمه سفید، گز شاهی، خار شتر، یولاف وحشی، را نام برد.
همچنین از گیاهان بن در آب می توان به 'نی، جگن و لویی و گیاهان غوطه ور در آب به بو مادران آبی و گونه ای گوشاب' اشاره کرد.
گیاه آتریپلکس نیز جهت جلوگیری از فرسایش خاک از سوی سازمان جهاد کشاورزی در حاشیه تالاب ها کاشته شده است.
*** پستانداران:
درحاشیه تالاب های بین المللی آلاگل، آجی گل و آلما گل پستاندارانی نظیر روباه معمولی، روباه سردم سیاه (ترکمنی)، گربه دشتی، شغال، گراز، تشتی، جرد بزرگ، جرد لیبی، موش صحرایی زیست می کنند.
*** پرندگان:
نکته حائز اهمیت راجع به جمعیت پرندگان، تنوع در اراضی پیرامون تالاب است که باعث شده طیف وسیعی از پرندگان آبزی، کنار آبزی و خشکی زی، این منطقه را به عنوان مکانی برای زمستان گذرانی، زادآوری و با اقامت دائم برای زیست انتخاب کنند.
فلامینگو، قو، انواع اردک، غاز، کاکایی، پرستوی دریایی و حوا صیل ها از گروه پرندگان آبزی و خروس کولی، سلیم ها و آبچیلیک ها از پرندگان کنار آبزی و پرندگانی نظیر کوکرها، کلاغ سیاه، کوکو، زنبور خوارها، سبز قبا، جغدها، سار گپه، سنقرها، شاهین، دلیجه، عقاب (دریایی دم سفید و شاهی) از پرندگان خشکی زی را نام برد.
*** دو زیستان و خزندگان:
از دوزیستان و خزندگانی که درمجموعه ی تالاب های بین المللی آلاگل، آجی گل و آلما گل زندگی می کنند می توان به قورباغه مردابی، وزغ سبز، لاک پشت برکه ای، لاک پشت کاسپی، لاک پشت افغانی، انواع مارمولک ها، کور مار سلیمانی، مار آبی، مار چلیپر، مار آتشی، تیر مار، کفچه مار و افعی اشاره کرد.
همچنین از گونه های مختلف ماهی که در این مجموعه تالاب ها زندگی می کنند می توان گاو ماهی، سر گنده، پاروا، کلمه، اسبله ماهی، گامبوزیا، فیتو فاک، کپور، آمور، کاراس، سیاه ماهی را نام برد.
*** حشرات:
در این منطقه از خانواده بزرگ حشرات می توان به انواع پروانه های شب پرواز و روز پرواز، انواع سن ها ، و سوسک ها اشاره کرد.
کنوانسیون مربوط به تالاب های مهم بین المللی، بویژه تالاب های زیستگاه پرندگان آبزی معروف به کنوانسیون رامسر، پیمانی بین المللی برای حفاظت از تالاب ها و حیوانان و گیاهان وابسته به آن ها (به ویژه پرندگان آبزی) است که در سال 1971 میلادی در شهر رامسر به تصویب رسید و دوم فوریه (13 بهمن)، روز تصویب این کنوانسیون به نام روز جهانی تالاب ها نام گذاری شده است.
گنبدکاووس با افزون بر 325 هزار نفر جمعیت و پنج هزارو 70 کیلومتر مربع وسعت بزرگترین شهرستان گلستان است که درشرق این استان واقع است.
/3039/1860