مروري بر خواص ماريتيغال (خار مريم)

  خار مريم گياهي است يک تا دو ساله با ساقه‌اي 125- 35 سانتي‌متري که در تمام مناطق شمالي، غرب و جنوب ايران مي‌رويد.

برگ‌هاي آن سبز تيره و به شکل پَر با حاشيه‌هاي پوشيده از خار است.

ميوه آن فندقي شکل به اندازه 7- 6 ميلي‌متر است که به صورت عرضي چروکيده بوده و با رنگ تيره راه‌راه با يک حلقه زرد نزديک راس آن شناسايي مي‌شود.

اين گياه با نام علمي Silybum marianum عضوي از خانواده کاسني (Asteraceae) است و در عربي، انگليسي و فرانسوي به ترتيب عکوب، Milk thistle و Silybe ناميده مي‌شود.

گرچه برگ‌هاي آن نيز مصرف دارويي دارد، اما قسمتي از گياه که بر ديابت تاثير مي‌گذارد ميوه (بذر) آن است.

بيش از 2000 سال است که فوايد درماني گياه «خارمريم» به عنوان گياه بومي مناطق مديترانه، اروپاي مرکزي و آمريکاي شمالي و جنوبي شناخته شده است.  در ادامه به برخي از خواص آن پراخته‌ايم:

*  گياه دارويي «خارمريم» خاصيت‌هاي بسياري دارد که توانايي آن در حفظ سلامت کبد منحصر به فردترين ويژگي آن است.

*  علاوه بر اين از ديگر ويژگي‌هاي گياه «خارمريم» سم‌زدايي بدن از مواد شيميايي است که وارد بدن شده و سلامت آن را به خطر مي‌اندازند. همچنين ترکيبات موجود در «خارمريم» از ويژگي‌هاي خاصي برخوردارند که اين گياه را قادر مي‌سازند سلول‌هاي کبدي آسيب‌ديده ناشي از مصرف مواد سمي مانند مواد الکلي را بهبود دهد.

*  اين گياه در درمان اختلالات فوق کليوي و سندرم روده ملتهب کاربرد دارد و براي درمان اختلال پوستي «داءالصدف» نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

*  خارمريم از ايجاد سنگ صفرا پيش‌گيري و بيماري را درمان مي‌کند.

*  در مورد ديگر فوايد اين گياه مي‌توان گفت که خار مريم به دليل تأثيرات شبه استروژن مي‌تواند حجم شير در مادران شيرده را افزايش دهد.

*  همچنين به رغم اين حقيقت که گياه خار مريم در درمان هپاتيت به خصوص نوع C آن مورد استفاده قرار مي‌گيرد، انجام مطالعات بيشتر براي اثبات اين ارتباط مورد نياز است.

*  در صورت مسموميت با قارچ که مي‌تواند به کبد آسيب برساند خوردن خارمريم 10 دقيقه پس از مصرف قارچ، اثر سموم را از بين مي‌برد. استعمال عصاره خارمريم در عرض 48 ساعت پس از مسموميت بر اثر مصرف قارچ مانع از کار افتادن کبد و مرگ حتمي مي‌شود.

*  مطالعات آزمايشگاهي ابتدايي نشان مي‌دهد که اين گياه مي‌تواند تأثيرات ضد سرطاني داشته باشد و از رشد سلول‌هاي سرطاني پروستات، سينه و دهانه رحم جلوگيري مي‌کند.

*  يکي ديگر از خواص خارمريم تأثير آن در کاهش کلسترول بالاي خون و افزايش سطح کلسترول خوب در بدن است.

*  بر مبناي برخي گزارش‌ها «سيلي‌مارين» (ماده مۆثره اصلي موجود در خار مريم) غلظت بعضي نوروترانسميترها را در مغز افزايش مي‌دهد. در يک مطالعه که توسط غلامرضا کريمي، دانشيار گروه فارماکودينامي و سم شناسي مرکز تحقيقات علوم دارويي و دانشکده داروسازي دانشگاه علوم پزشکي مشهد طراحي و اجرا شد، مشاهده شد عصاره آبي خارمريم در مدل حيواني در پيشگيري از افسردگي موثر است.

*  گياه خار مريم يک آنتي‌اکسيدان با اثر ترميمي و ضدالتهابي موثر براي بدن است که در بهبود بسياري از بيماري‌ها بسيار مفيد مي‌باشد. آنتي‌اکسيدان‌ها از سلول‌هاي بدن در برابر آسيب‌ديدگي ناشي از فرآيندهاي شيميايي حفاظت مي‌کنند.

*  گياه خارمريم به ويژه جزء فعال آن يعني سيلي‌مارين قند خون حيوانات ديابتي را کاهش مي‌دهد. سيلي‌مارين به خاطر اثرات آنتي‌اکسيداني از تخريب سلول‌هاي سازنده انسولين جلوگيري و سبب بهبود بافت آسيب‌ديده لوزالمعده مي‌شود. همچنين، اين گياه اثرات باارزشي در پيشگيري و درمان عوارض درازمدت ديابت نظير نارسايي کليوي و اختلالات سلول هاي عصبي دارد.

*  اين گياه اثربخشي داروهاي مربوط به شيمي‌درماني را نيز افزايش مي‌دهد.

*  مصرف خارمريم حتي در طولاني مدت عوارض نداشته و فقط در بعضي موارد ممکن است موجب اسهال خفيف شود.