خبرگزاري آريا- اين گياه داراي خواص زيادي از جمله اثر ضد تشنج دارد، در رفع ناراحتيهاي عصبي و هيستري مفيد است .
اين گياه داراي خواص زيادي از جمله اثر ضد تشنج دارد، در رفع ناراحتيهاي عصبي و هيستري مفيد است و … براي معرفي بيشتر اين گياه عکس هايي از اين گياه همچنين اطلاعاتي در رابطه با اين گياه را نيز براي شما عزيزان تهيه کرده ايم
سنبل الطيب يا علف گربه (نام علمي: Valeriana officinalis) گياهي است که بوته اي استوار و چندساله دارد و در اروپا و بخشهايي از آسيا ميرويد. داراي ريشهاي کوتاه و بوتهاي با ارتفاع بين 50 تا 150 سانتيمتر ميباشد.
ريشهٔ اين گياه در طب سنتي ايران داراي ارزش دارويي است و از آن به عنوان آرامبخش اعصاب، خواب آور، ضد تشنج، درمان افسردگي، هضم کننده غذا و ضد دلپيچه استفاده ميشود.
نام علف گربه براي اين گياه ناشي از ويژگي آن است که گربهها را به خود جذب ميکند و نوعي اثر روان گردان در آنها دارد. اين خاصيت به دليل وجود آکتينيدين در عصارهٔ اين گياه است که به فرومونهاي بدن گربهها شباهت دارد. اين گياه اثر مشابهي نيز بر روي موشهاي صحرايي دارد. خواص درماني سنبل الطيب (علف گربه) سنبل الطيب گياهي است علفي و چند ساله که ساقه آن به طور عمودي تا ارتفاع دو متر بالا ميرود. اين گياه به صورت وحشي در جنگلهاي کم درخت، در حاشيه جويبارها و گودالها در بيشتر مناطق آسيا و ايران ميرويد.
سنبل الطيب داراي بويي مطبوع است و گربه بوي اين گياه را از فاصل دور تشخيص داده به طرف آن ميرود و در اطراف آن به جست و خيز ميپردازد و از بوي آن مست ميشود. گلهاي سنبل الطيب برنگ سفيد يا صورتي و به صورت خوشهاي است.
قسمت مورد استفاده اين گياه ريشه آن است و معمولاً از ريشه گياهي که بيش از سه سال عمر دارد استفاده ميشود. سنبل الطيب پس از خشک شدن برنگ قهوهاي در ميآيد. طعم آن تلخ ولي خوشبو و معطر است. عطر آن پس از خشک شدن بيشتر ميشود.
ترکيبات شيميايي
ريشه سنبل الطيب حاوي 1 درصد اسانس است. اين اسانس درريشه تازه بيشتر است و به تدريج که ريشه خشک ميشود مقدار اسانس آن کاهش يافته ولي بوي آن قوي تر ميشود. اسانس تازه برنگ سبز مايل به زرد است ولي در اثر ماندن غليظ ميشود. آثار دارويي ريشه تازه آن سه برابر خشک شده آن است. سنبل الطيب بايد در حرارت کم خشک شود و در حرارت بالا تمام اثر دارويي آن از بين ميرود.
خواص داروئي
ريشه سنبل الطيب از نظرطب قديم ايران گرم و خشک است خواص مهم آن به شرح زير است. اثر ضد تشنج دارد، در رفع ناراحتيهاي عصبي و هيستري مفيد است، ضد اسپاسم و آرام بخش است، تب بر است، بيخوابي را درمان ميکند، ضد کرم معده و روده است، ضد هيجان است، ميگرن را برطرف ميکند، براي برطرف کردن دلهره، تشويش و نگراني مفيد است، در درمان بيماري ماليخوليا اثر مفيد دارد، در برطرف کردن درد سياتيک موثر است، سکسکه مداوم را از بين ميبرد، درد سينه را برطرف ميکند، استفراغ را برطرف ميکند، در معالجه مرض قند موثر است، گرد سنبل الطيب را روي زخمها بپاشيد التيام يابند.
طرز استفاده
1) گرد سنبل الطيب: ريشه سنبل الطيب را خرد کرده و در حرارت 40 درجه خشک کنيد. سپس آنرا آسياب کنيد و از الک ريز در کنيد. گرد آن به عنوان ضد تشنج به کار ميرود. مقدار مصرف آن 5-10 گرم در روز است.
2) مخلوط سنبل الطيب: 4 گرم گرد ريشه سنبل الطيب را با 4 گرم رازيانه و 4 گرم قند سائيده و مخلوط کنيد، اين مخلوط را چهار قسمت کرده و در طول روز به فواصل مساوي بخوريد.
3) تنتور والريان: 100 گرم ريشه سنبل الطيب را خرد کرده و در نيم ليتر الکل طبي 60 درجه بريزيد و بگذاريد بماند. هر روز چند بار آن را بهم بزنيد و پس از 15 روز آنرا صاف کرده و در شيشه دربسته نگهداري کنيد. مقدار مصرف آن 10-30 قطره ميباشد.
عملکرد صحيح دستگاه عصبي مرکزي به وسيله رسپتورهايي (گيرندههايي) در مغز که به نام رسپتورهاي گابا ناميده ميشوند، تنظيم ميشود. بر اساس مطالعات آزمايشگاهي مشخص شد که سنبل الطيب ميتواند اتصالات اين رسپتورها را ضعيف و سُست نمايد. به اين ترتيب، مکانيسم عمل و اثربخشي آن تا حدودي مشخص شد. در حقيقت اين اطلاعات توضيح ميدهد که چرا سنبل الطيب ميتواند به افراد کمک کند تا به راحتي استرس و نگراني را از خود دور نمايند.
در مطالعات مختلفي نشان داده شد که اين گياه اثر درماني موثري بر روي افرادي که داراي درجات مختلفي از بيماري بي خوابي ميباشند، دارد. به طور کلي سنبل الطيب موجب ميشود که خواب با آرامش زيادي همراه باشد و همچنين گذر به مرحله خواب راحت تر صورت پذيرد. اما در اين مطالعات چيزي مبني بر اينکه اين گياه موجب افزايش کل زمان خواب ميشود، مشاهده نگرديد.
دو تحقيق ديگر نيز در اين زمينه انجام شد. در اين مطالعات نيز نشان داده شد که ترکيب سنبل الطيب با بادرنجبويه (Lemon Balm) در بهبود کيفيت خواب و در درمان بيماري بي خوابي(Insomnia) موثر است. اين گياه براي اختلالات يائسگي و عادت ماهيانه مفيد است. يکي ديگر از خواص اين گياه، داشتن منگنز است که براي درمان سفيدي مو از آن استفاده ميشود. مقدار و زمان مصرف تعيين يک مقدار مشخص براي مصرف اين گياه، کار مشکلي است، اما در منابع مختلف علمي درباره گياهان دارويي، چيزي حدود 1 تا 10 گرم است. اگر از عصاره تغليظ شده ريشه گياه سنبل الطيب (آن چه به طور معمول در قرصها و کپسولها وجود دارد و داراي حداقل 5/0 درصد روغنهاي فرّار است) براي درمان بيماري بي خوابي استفاده ميکنيد، بايد آن را حدود 30 تا 60 دقيقه قبل از خواب مصرف نماييد. فراوردههاي خشک شده ريشه اين گياه که به صورت 5/1 تا 2 گرمي هستند، نيز بايد 30 تا 60 دقيقه قبل از خواب مصرف شوند. برخي نيز اين گياه را با بادرنجبويه، رازک، گل ساعت و اسکالکَپ (در طب چيني کاربرد دارد) ترکيب کرده و مصرف ميکنند. مصرف تازه اين گياه بهتر و موثرتر از مصرف ريشه خشک آن است.
اثرات جانبي تحقيقات مختلف نشان ميدهد که اين گياه هيچ گونه اثر مخربي روي توانايي افراد براي رانندگي و کار با ماشين آلات مختلف ندارد. تنها مورد گزارش شده، حمله قلبي شديد در مردي بود که ساليان دراز از سنبل الطيب به ميزان 5 تا 20 برابر مقدار توصيه شده مصرف مي کرده است و آن را به طور ناگهاني کنار گذاشته بود. به هر حال، هنگامي که سنبل الطيب بر اساس مقدار توصيه شده مصرف شود، منجر به اعتياد و وابستگي به آن نخواهد شد. در مورد ديگري که در يک دانشجوي 18 ساله که قصد خودکشي داشت مشاهده شد، تنها علائم گزارش شده عبارت بودند از خستگي مفرط، درد شکمي، رعشه و لرزش در دستها و پاها. اين فرد از 000/20 ميلي گرم ريشه سنبل الطيب استفاده کرده بود که چيزي در حدود 40 تا 50 برابر مقدار توصيه شده است. به نظر نميرسد که مصرف سنبل الطيب قبل از خواب موجب ايجاد مشکل در هوشياري و تمرکز فرد در صبح شود. با اين که تا کنون دلايل شناخته شدهاي براي منع مصرف اين گياه در بارداري و شيردهي گزارش نشده است، اما بي خطر بودن آن نيز به اثبات نرسيده است. بنابراين بايد در مصرف آن احتياط کرد.