![مریخ,فضانورد]()
![مریخ,فضانورد]()
سال
هاست این پرسش ذهن بسیاری از دانشمندان و البته مردم عادی را به خود مشغول
کرده است که آیا روی سطح سیاره مریخ، حیات هم وجود دارد؟ پاسخی که تاکنون
برای این پرسش داشتیم منفی بود، اما با برنامه جدید ناسا، شاید بتوانیم
حیات زمینی را با خود به مریخ ببریم.
در برنامه جدیدی که چندی پیش از سوی برخی
دانشمندان ناسا پیشنهاد شده قرار است گلخانه ای به اندازه یک زمین فوتبال
روی مریخ ایجاد شود و انوع گیاهان مختلف در آن کاشته شود. اگر این طرح با
موفقیت اجرا شود، زمینه برای پرورش انواع مواد غذایی طبیعی برای زندگی
انسان روی این سیاره سرخ رنگ فراهم می شود.
غذا در خارج از زمین
تهیه مواد غذایی برای فضانوردان بسیار پر
هزینه است. در حال حاضر هزینه تهیه و ارسال هر کیلوگرم غذا برای فضانوردان
ایستگاه فضایی بین المللی حدود 50 میلیون تومان است. در صورت عملی شدن طرح
پرورش گیاهان روی مریخ، هزینه های اعزام فضانورد به این سیاره بشدت کاهش می
یابد.
بذرهایی برای مریخ
در صورت تصویب نهایی، این طرح به عنوان بخشی
از ماموریت مریخ نورد ناسا در سال 2020 به اجرا در خواهد آمد. در این
ماموریت قرار است نشانه های حیات در گذشته مریخ بررسی شود و نیز نمونه هایی
از سنگ های سطح این سیاره برداشته شده و در صورت بازگشت احتمالی مریخ نورد
به زمین آورده شود.
قرار است این بذرها در جعبه ای ویژه قرار گیرند و این جعبه نیز به بدنه مریخ نورد متصل شود.
در این جعبه حدود 200 بذر از گیاه
آرابیدوپسیس و نیز مقداری هوا قرار دارد. این گیاه از نوع گل دهنده است و
به طور گسترده ای در آزمایشگاه های گیاه شناسی مورد استفاده قرار می گیرد.
قرار نیست به محض فرود مریخ نورد، این بذرها
در خاک مریخ کاشته شوند، بلکه طبق برنامه این بذرها در جعبه ویژه و پوشیده
ای که از زمین آورده شده قرار می گیرند و به صورت منظم آبیاری می شوند.
اصلی ترین دلیل عدم کاشت این بذرها در خاک مریخ، جلوگیری از رشد و نمو
احتمالی میکروب هایی که از زمین آورده شده روی این سیاره است.
در صورت رشد و تکثیر احتمالی میکروب ها روی
مریخ، تمایز گونه های حیاتی که از پیش روی مریخ وجود داشت و گونه هایی که
از زمین وارد شده است کاری دشوار و حتی غیرممکن خواهد بود. افزون بر این،
مدیر این پروژه یعنی آقای کریس مک کی بر این باور است که تا حد امکان باید
محیط مریخ دست نخورده باقی بماند و در صورت وجود هر گونه حیات روی این
سیاره از قبل، باید به آن اجازه رشد داد.
شرایط سخت مریخ
تا 15 روز پس از آبیاری بذرها، این گیاهان
روی خاک پدیدار می شوند، اما شرایط سخت محیطی در مریخ هم داستان دیگری است
که باید مدنظر قرار گیرد.
هوای موجود در مریخ بسیار رقیق و غیرقابل
تنفس است، زیرا بیشتر حجم آن را گاز دی اکسید کربن تشکیل می دهد. همچنین به
خاطر نبود پوشش محافظی همچون اتمسفر زمین، سطح این سیاره در معرض تابش های
شدید خورشیدی قرار دارد. دمای میانگین 63- درجه سانتی گرادی این سیاره نیز
برای انسان و بسیاری از گونه های حیات غیرقابل تحمل است.
همچنین گرانش مریخ هم تنها 38 درصد گرانش
زمین است. برخی دانشمندان در این میان بر این باورند که گیاهان هیچ شانسی
برای زنده ماندن روی مریخ ندارند. دکتر راب فرل که در زمینه کشاورزی و
فناوری های زیستی در فضا مطالعه می کند می گوید آزمایشات انجام شده گویای
عدم موفقیت طرح کاشت گیاه روی سطح مریخ است. در آزمایشات برای شبیه سازی
موقعیت مریخ، گیاه در معرض دی اکسیدکربن رقیق قرار می گیرد. از آنجا که
گیاهان در انطباق خود با محیط بسیار کند عمل می کنند، گیاه این موقعیت را
با حالت پژمردگی یکسان می یابد و به این ترتیب از بین می رود. در واقع هوای
رقیق و سرشار از دی اکسید کربن مریخ موجب مرگ گیاهان می شود. اما یکی دیگر
از موارد ویژه در مریخ، گرانش کم آن است. ظاهرا این عامل تاثیر چندانی بر
رشد گیاهان نخواهد داشت، زیرا آزمایشات نشان داده است گیاهان می توانند در
گرانش صفر نیز همچنان رشد و نمو کنند.
همچنان امیدوار
هنور هیچ کس از موفقیت یا شکست طرح پرورش
گیاهان روی مریخ آگاه نیست و حتی هنوز مشخص نیست آیا این طرح به تصویب می
رسد یا خیر. از آنجا که مریخ نوردی که قرار است تا چند سال دیگر به این
سیاره ارسال شود فضای محدودی دارد، شاید امکان پاسخگویی به همه پرسش های بی
پاسخ بشر در مورد این همسایه سرخ رنگ زمین فراهم نباشد.
طبق برنامه ناسا تا سال 2030 قرار است نخستین انسان روی سطح مریخ فرود
آید. در این صورت باید کشاورزی در فضا را نیز به فهرست مهارت های آموزش
داده شده به نخستین فضانوردان به مقصد مریخ نیز افزود.