واریته های دگرگشن با لقاح آزاد :
اکثر این واریته ها اصلاح شده نبوده و بذرهایی هستند که بوسیله کشاورزان محلی طی نسلهای مختلف کاشته ،
و نگهداری شده اند ، مانند اغلب واریته ها یا توده های یونجه ، سبدر، ذرت و صیفی جات بومی .آنچه که بطور ساده توسط زارعین برای خالص سازی واریته ها یا توده های محلی عملی است به قرار زیر است:
زارع می بایستی طی دوره رشد و همچنین قبل از برداشت محصول به مزرعه سرکشی و تهدادی از بوته ها را با توجه به خصوصیات رشد ، مقاومت به آفات و امراض ، عملکرد و کیفیت علامتگذاری کند و حتی الامکان اطراف آن بوته ها را از بوته های دیگر و علفهای هرز تمیز نماید.
حذف بوته های اضافی برای کاهش احتمال دگرگشنی مطلوب است. در مورد بعضی گیاهان مانند یونجه می توان بوته های مطلوب را از خاک بیرون کشید و در جای دیگر و دور از بوته های نامطلوب نشاء نمود. هنگام برداشت محصول لازم است بذر هر بوته انتخاب شده را جداگانه برداشت کند و بذر حاصله از بوته را پس از شماره گذاری به دو بخش تقسیم نماید. یک بخش از بذرها را ذخیره و بخش دیگر را برای کاشت در سال بعد نگهدارد.
در سال بعد بذر حاصله از هر بوته انتخاب شده را در خطوط یا ردیفهای مجزا از یکدیگر و با رعایت اصول و ضوابط تکثیر بذر بکارد. ردیفهای کاشت را طی دوره رشد مورد بازرسی قرار داده و در نهایت یک یا چند ردیف را بعنوان ژنوتیپ های مطلوب را مخلوط و برای کشت در سالهای آینده مورد استفاده قرار دهد. عمل انتخاب بوته و تولید بذر بایستی هرساله روی جمعیت جدید انجام گیرد تا بتدریج کیفیت و عملکرد محصول افزایش یابد.
گیاهان هیبرید : ترکیب ژنتیکی این بذرها پس از یکبار تکثیر بشدت تغییر می یابد. استفاده از بذر اصلاح شده و جدید این گیاهان بهترین روش ممکن است. در صورتی که به بذر جدید این گیاهان دسترسی نبوده و کشاورز مجبور باشد از بذر تکثیری خود استفاده کند ، می تواند همانند واریته ها یا توده های دگرگشن با لقاح آزاد عمل نماید.