معرفی اندام گیاه :
گل :
گل اندام تولیدمثل جنسی گیاه است. محل قرار گرفتن گل روی ساقه و ظرفیت تولیدی هر گل از عوامل موثر در تعیین فعالیتهای زراعی بشمار می روند.
چون قسمت اعظم مواد غذایی مورد نیاز هر گل از برگهای نزدیک به آن گل تأمین می گردد ،پس گلهایی که در قسمتهای پایین گیاه قرار دارند، بعلت محدود بودن میزان نفوذ نور با این نواحی ،دانه های کمتر و کوچکتری تولید می نمایند و به ریزش حساس ترند.
این نوع گیاهان نسبت به فاصله کاشت حساس بوده و می بایستی با فاصله ردیف و تراکم مناسبی کاشته شوند تا نور کافی بین بوته ها نفوذ پیدا نماید. هرچه تعداد دانه های تولید شده در یک گل زیادتر و تعداد گلهای آن گیاه کمتر باشد، حساسیت گیاه نسبت به عوامل نامساعد محیطی بیشتر خواهد بود زیرا ازبین رفتن یک گل منجر به حذف قسمت قابل توجهی از ظرفیت تولیدی گیاه می گردد.
گیاهان را بر اساس نحوه گرده افشانی و لقاح به سه دسته تقسیم می کنند:
1)گیاهانی که بطور طبیعی خودگشن هستند ، مانند گندم ، توتون و سیب زمینی و لوبیای روغنی . این گیاهان معمولا بیش از 96 درصد خودگشنی دارند. در این گیاهان معمولا دانه گرده یک گل مادگی همان گل را بطور طبیعی و بدون کمک سایر عوامل بارور می سازد.
2)گیاهانی که بطور طبیعی دگرگشن هستند مانند : ذرت ،چاودار ،شبدر و یونجه. در این گروه از گیاهان عواملی مانند جدا بودن گلهای نر و ماده ، شکل خاص ساختمان گل ، عدم همزمانی رسیدگی دانه گرده و تخمک و یا موانع ژنتیکی سبب می شوند که برای یک گل به دانه گرده گل دیگری نیاز باشد. درصد خودگشنی در این گیاهان متغیر است و به عوامل محیطی بستگی زیادی دارد.
3)گیاهانی که طبیعتا خودگشن هستند ،اما خصوصیات گل در آنها اجازه انجام دگرگشنی زیادی می دهد مانند : پنبه ، ذرت خوشه ای ، ارزن و باقلا . درصد خودگشنی در این گیاهان گاهی به 95درصد می رسد. تولید دانه در گیاهان دگرگشن مساول خاصی در بر دارد.تولید بذر خالص این گیاهان مستلزم جداسازی ژنوتیپ های نامطلوب از ژنوتیپ های مطلوب است. اگر چه تمام گیاهان در زمان گرده افشانی نسبت به گرما و خشکی حساسند ،اما گیاهان دگر گشن حساسیت زیادتری داشته و شرایط آب و هوایی در هنگام گرده افشانی می بایستی مناسب باشد.
دانه گرده هایی که می بایستی تحت تأثیر قوه ثقل و یا بوسیله باد ( در ذرت و علفهای باریک برگ ) انتقال یابند ،ممکن است از گرما و خشکی آسیب زیادی ببینند. در گیاهانی که گرده افشانی مستلزم فعالیت حشرات است ( مانند یونجه و شبدر ) وجود شرایط آب و هوایی مناسب جهت فعالیت حشرات مانند روزهای آفتابی و همچنین اساسا وجود حشرات گرده افشان ضرورت دارد.
این گونه عوامل در انتخاب گیاه و تاریخ کاشت می بایستی در نظر گرفته شود. گاهی تولید دانه هدف زراعت نیست. غالبا یونجه و شبدر برای علوفه و یا توتون برای برگهای آن کاشته می شود. در گیاهان اخیر ، تولید دانه رقابت شدیدی را با قسمتهای رویشی برای مصرف مواد غذایی ایجاد می کند. این مسئله در مدیریت مزرعه مهم است.
مثلا یونجه را هنگامی برداشت می کنند که تقریبا 10 درصد مزرعه به گل رفته باشد و یا گلهای توتون را می چینند تا از کیفیت برگهای آن کاسته نگردد.