اقلیم خشک

طبقه بندی اقلیمی، شاخصی است که نسبت به تغییرات حساس است و در بسیاری از مناطق دنیا استفاده می شود. گیاه، خاک و خصوصیات ژئومورفولوژیکی نسبت به اقلیم کمتر تغییر می کنند و دارای انعطاف پذیری کمتری می باشند.به رغم این خصوصیت این عوامل جهت تعیین نواحی خشک استفاده می شود. مناطق خشک از لحاظ خاک، پوشش گیاهی و بارندگی باهمدیگر متفاوت می باشند .

خصوصیات مناطق خشک عبارتند از :

فشار بالای هوا که باعث می گردد دما بالا باشد و شرایط گرم و خشک در این مناطق حاکم باشد .

باد: در مناطق خشک بادها بطور ممتد می وزند و باعث کاهش رطوبت می شوند .

توپوگرافی: وقتی هوا با سلسله کوهها برخورد می کند در آن منطقه هوای سرد ایجاد می شود. در کوهپایه ها چنین هوایی وجود دارد .

اقیانوسها: در اقیانوسها و دریاها میزان میزان دما پایین تر است و بادها با نسیم سردی می وزند، رطوبت درنتیجه تبادل هوا جابجا می شود وهوای گرم جای خودش را با هوای سرد عوض می کند .

یک یا چند تا از عوامل فوق در مناطق خشک به چشم می خورد. ولی علت اصلی خشکی، گسترش الگوهای آتمسفری جهانی است. استفاده از عوامل فشار هوا، باد، تو پوگرافی و اقیانوس برای نشخیص مناطق پر باران خشک، سرد و معتدل بسیارمتداول است .

به طور کلی عواملی که باعث خشکی آب و هوا در مناطق مختلف جهان شده است عبارت است از :

گرم شدن زیاد منطقه بر اثر تابش خورشید

اثر مراکز فشار یا پر فشار زیاد (به ویژه مجاور حاره ای )

اثر جریانهای سرد ساحلی اقیانوسها

اثر سلسله کوههای مرتفع و فلات های مرتفع

دور بودن از تأثیردریاها و اقیانوسها

عدم صعود هوا حتی در هوای مرطوب و آشوبهای هوائی

یک سوم سطح کره زمین را مناطق خشک و لم یزرع پوشانده است که سه چهارم این مناطق در کشورهای آفریقایی، آسیایی و استرالیا وجود دارد. مشخصه این مناطق این است که در سال بارندگی کم و اندک وجود دارد. مناطق خشک دارای شرایط محیطی و اقتصادی خاص خود هستند این مناطق ٨٢ درصد منابع نفتی، ٨٦ درصد آهن و ٧٩ درصد مس و ٦٧ درصد الماس دنیا در خود جای داده اند (Hearhcote ، ١٩٨٣ ). نواحی خشک از لحاظ منابع معدنی غنی می باشند ولی از نظر آب کمبود دارند، بنابراین مواجه با مشکلات اکولوژیکی هستند . خشکسالی و قحطی مناطق خشک را تهدید می کند .

اقالیم خشک یک سوم سطح کره زمین را اشغال کرده و ١٥ درصد جمعیت جهان در این مناطق زندگی میکنند. گر چه جمعیت به طور نسبی در مناطق خشک پایین است ولی در شهر های بزرگ مناطق خشک مانند پکن، تهران، کراچی جمعیت زیادی زندگی می کنند. در بین سالهای ١٩٦٢ تا ١٩٨٥ جمعیت مناطق خشک ٨١ درصد رشد داشته است. به دلایل فرصتهای اقتصادی جمعیت مناطق خشک رو به افزایش است .

موانع عمده توسعه در مناطق خشک عبارتند از :

مشکلات محیطی در ارتباط با عدم آب کافی
عدم سرمایه گذاری جهت زیر ساختهای اقتصادی

عامل اصلی که بر فعالیتهای اقتصادی و تولیدی در مناطق خشک تاثیر می گذارد ناشی از کمبود یا فقدان آب می باشد