گل پامچال

نام علمی : primula veris L

نام انگلیسی: cowslip

تیره: پامچال  یا   Primulaceae

مقدمه:

ریشه ، برگها و گلهای پامچال خاصیت دارویی دارند . مواد موثره آن خلط آور است و برای درمان آسم، تنگی نفس و همچنین برای مداوای بیماری های مربوط به معده، روده و کبد مورد استفاده قرار می گیرد.

داروهایی که از ماده موثره ریشه این گیاه ساخته و به فروش می رسد عبارتند از: کوردیت، رادیپون و اکسپکتین.

مشخصات گیاه

پامچال گیاهی است علفی ، چند ساله و متعلق به تیره پامچال که منشا آن اروپای مرکزی و آسیا گزارش شده است و به طور وحشی در جنگلها و بیشه زارها می روید.

پامچال دارای ریزومی استوانه ای به رنگ قهوه ای تیره به طول 10 سانتی متر بوده و ضخامت آن 5/0 سانتی متر می باشد. در قسمت فوقانی ریزوم، اثر برگها و ساقه های که در سالهای قبل از آن منشعب شده اند ،مشاهده می شود. از اندام مذکور ریشه هایی به رنگ زرد یا خاکستری به طول 20 25 سانتی متر و به ضخامت 1 میلی متر منشعب میگردند.

برگها تخم مرغی یا بیضوی شکل و دندانه دارند و به صورت طوقه در پای ساقه قرار می گیرند که مستقیما از قسمت فوقانی ریشه منشعب شده اند. نوک برگها بدون زاویه و کم و بیش منحنی شکل است. سطح برگها برجسته و مواج به نظر می رسد. برگهای جوان کمی خمیده هستند. طول برگها متفاوت است و به شرایط رویشگاه بستگی دارد. (بین 6 تا 10 سانتی متر) و پهنای آن 5/2 تا 3 سانتی متر است.

این برگها محتوی 2% ساپونین و 1% ویتامین ث است. گلهای پامچال در انتهای ساقه های بهنام هامپ قرار دارد که طول آن بین 10 تا 30 سانتی متر است و به صورت وارونه قرار می گیرد.. هامپ فاقد انشعابها یا هرگونه برگ می باشد.

گلها به طول 2 سانتی نتر و به شکل فنجان ، کمی پهن و دارای گلبرگهایی به رنگ زرد یا نارنجی هستند. این گلها در فصل بهار و بین ماهای فروردین - اردیبهشت  تشکیل می شوند.

گلها حاوی مقادیر کمی اسانس ، ساپ.نین و تر کیبات فلاونوئیدی هستند.

میوه از نوع کپسول بوده و محتوی بذر های کوچکی به رنگ قهوه ای است. وزن هزاردانه، 1 تا 4/1 گرم است.

ریشه محتوی 5/0 تا 10% ساپونین با ساختمان تری ترپن است که شامل فنیل گلیکوزیدهایی نظیر پری ورین و پری مولارین و همچنین حاوی مقادیر فراوانی اسید پری مولیک می باشد.

نیازهای اکولوژیکی:

 پامچال خاکهای قلیایی را ترجیح می دهد و در خاکهای حاوی  مقادیر فراوان ترکیبات کلسیم، به خوبی رشد می کند. این گیاه می تواند خشکی را به مدت محدودی تحمل کند.

تکثیر گیاه:

کاشت و تکثیر این گیاه به وسیله بذر و به طریق رویشی انجام می شود.

تکثیر به وسیله بذر:   اگر چه تکثیر پامچال از طریق بذر امکان پذیر است ، ولی روش مناسبی نیست زیرا رشد و نمو گیاهان به کندی صورت می گیرد، به طوری که پس از سه سال می توان ریشه ها را برداشت نمود.

تکثیر رویشی:   تکثیر رویشی از طریق تقسیم بوته انجام می شود . اوایل بهار زمان مناسبی برای تکثیر پامچال است. پس از خارج کردن گیاهان 2 تا 3 ساله از خاک ، هریک را به چند بوته تقسیم و آنها را در ردیفهایی به فاصله 40 سانتی متر کشت می کنند. فاصله دو بوته روی ردیف 20 سانتی متر مناسب است.

گیاهانی که به طریق رویشی تکثیر می شوند رشد و نمو مناسبی دارند و پائیز سال بعد می توان محصول آنها را ( اعم از ریشه، ساقه یا گل) برداشت کرد.

برداشت محصول

اوایل بهار ، قبل از رویش گیاهان و همچنین در فصل پائیز، ریشهها محتوی حد اکثر مقدار مواد موثره می باشند، لذا در هر دو زمان یاد شده می توان آنه را برداشت کرد.

اگرچه در بعضی کشورها از آغاز گلدهی ریشه را برداشت می کنند، ولی بهترین زمان برداشت ریشه پائیز است. پس از برداشت، ریشه را کاملا شسته و تمییز می کنند و سپس در دمای 40 تا 45 سانتی گراد خشک می کنند.. گلها پس از برداشت بلافاصله باید خشک شوند. تاخیر در خشک کردن گلها ، باعث تغییر رنگ  و کاهش مواد موثره آنها می شود.

از آنجا که برگها خاصیت دارویی دارند می توان آنها را به لحاظ داشتن ویتامینها و ساپونینها مورد استفاده قرار داد.

دمای مناسب برای خشک کردن برگها 70 تا 80 درجه سانتی گراد است. در این دما بدون هیچگونه آسیبی به برگها می توان آنها را خشک نمود.

زمان مناسب برای جمع آوری گلها هنگامی است که کاملاباز شده باشند. گلها را باید بدون کاسبرگها برداشت نمود.

معمولا از هر 3 تا 5/3 کیلوگرم ریشه تازه و 6 تا 7 کیلو گرم گل و کیلو گرم برگ پس از خشک شدن، یک کیلو گرم از هر یک حاصل می شود.

این گیاه داروئی ، خاصیت درمانی به شرح زیر دارد :

اختلالات تنفسی

جوشانده ریشه پامچال ، درمان کننده اختلالات تنفسی است .

جوشانده مذکور ،تنگی نفس ، سیاه سرفه ، برونشیت ، ذات الریه  و سرفه های خشک را درمان می

نماید . دم کرده گل پامچال نیز ، برونشیت  ، سرفه های مزمن  ، سرما خوردگی ، گریپ و زکام را التیام می بخشد .

اختلالات عصبی

جوشانده گل پامچال  ، انواع بیماری های تشنجی  ، هیستری ، سردرد های عصبی ، میگرن و لرزش

اندامها و سایر اختلالات عصبی را درمان می نماید.

این گیاه ، یک داروی ضد تشنج می باشد.

اختلالات کلیوی

جوشانده ریشه یا گل پامچال ، اختلالات  کلیه ، مثانه و مجاری ادرار را برطرف می سازد .

اختلالات خونی

کمپرس با جوشانده ریشه پامچال ،سبب درمان خون مردگی  ،دردهای موضعی ، کوفتگی و ورم  ناشی از ضربه ها می گردد.

خلاصه آنکه پامچال ،یک گیاه داروئی موثر در درمان بیماریهای عصبی ، تنفسی ، کلیوی و خونی است

پامچال علاوه بر خواص مذکور  ، داروئی تب بر ، ضد انگل می باشد و حالت تهوع را درمان می

نماید.

خواص درمانی دیگر:

 پامچال در طب به عنوان کرم کش و ضد تشنج استفاده می شود و در بیماریهای عصبی هیستری و تشنجات اطفال مصرف می شود گلهای پامچال داروی موثری برای برونشیت زکام های مغزی و سرفه های مزمن است و اگر کسی به گریپ مبتلا شود می تواند از دم کرده گل پامچال استفاده کند زیرا با اثر بخشی سریع ان خیلی زود از این ناراحتی خلاص می شود همچنین این دم کرده برای کسانی که مبتلا به سر دردهای شدید و میگرن و دل بهم خورده هستند مفیت است.
گل پامچال مقوی و تب بر است .ریشه پامچال را به مقدار 20 تا 30 گرم در یک لیتر آب بجوشانید و برای درمان سیاه سرفه سینه پهلو برونشیت و امراض مربوط به مجاری ادراری مصثرف کنید برای درمان و معالجه ورم کوفتگی که در اثر ضربه وارد می شود و ایجاد خون مردگی در آن ناحیه می کند ریشه پامچال را در یک لیتر آب بجوشانید و بعد پارچه ای را در آن خیس کنید و روی ورم بگذارید و محل ضرب دیدگی را کمپرس کنید.