گیاه وشا گیاهی علفی از خانواده چتریان است که بومی مناطق هندوستان و ایران میباشد و در بیشتر مناطق خشک و بیابانی آفریقا و آسیا رشد میکند. گیاه وشا در کشور ما در مناطقی مانند کاشان، آباده، سیستان و بلوچستان، قزوین و سمنان دیده میشود. گیاه وشا به نامهای دیگری چون اشتک، اوشک، اوشه، اوشق و بدران نیز نامیده میشود. در زبان انگلیسی به صمغ وشا، صمغ آمونیاک گفته میشود.
گیاه وشا ارتفاعی بین 2 تا 3 متر دارد و گلهای آن به صورت افشان و به رنگ زرد یا سفید میباشد. مایعی از ریشه، دمبرگ و ساقههای این گیاه تراوش میکند که پس از ماندن در هوای آزاد، تبدیل به صمغ سفتی میشود که صمغ وشا نام دارد.
صمغ وشا قابلیت حل در آب دارد و پس از محلول شدن به صورت امولسیون شیری رنگی در میآید. صمغ وشا در صنایعی مانند صنایع عطرسازی، چینی سازی و چسب سازی هم کاربرد دارد. این صمغ، دارای مزهای تلخ و تند و بوی تقریباً معطری میباشد.
از خواص درمانی صمغ وشا، رفع مشکلات گوارشی و منظم نمودن حرکات روده است که به رفع یبوست کمک مینماید. همچنین به منظور کاهش مشکلات بیماریهای عصبی مانند صرع میتوان صمغ وشا را با عسل مصرف نمود. خواص ضد درد این گیاه دارویی جهت کاهش دردهای سیاتیکی بسیار مؤثر بوده که در ترکیب با عرقالنسا توصیه شده است. صمغ وشا یک ضد انگل قوی است و میتواند انگلهای معده و روده را تمیز نماید. از صمغ وشا به منظور نرم نمودن مفاصل و بالا بردن انعطاف آنها میتوان استفاده نمود.
بکارگیری صمغ وشا بصورت موضعی میتواند به کاهش خشکی پوست سر، افزایش آبرسانی سلولهای زیر موها و رفع شوره سر کمک نماید. همچنین جهت از بین بردن کک و لکهای پوستی از ماساژ موضعی صمغ وشا استفاده میشود.
خانمهایی که دچار به هم ریختگی چرخههای قاعدگی هستند، میتوانند از این صمغ جهت قاعده آوری کمک بگیرند. همچنین جهت خروج جنینهای مرده در بدن از صمغ وشا کمک گرفته میشود.
صمغ وشا به عنوان یک داروی مؤثر جهت دفع خلط سینه، رفع سنگهای مجاری ادراری، پاکسازی عروق، رفع جوشهای اطراف چشم، تنظیم رطوبت چشم نیز استفاده فراوان دارد.
صمغ وشا جهت مصارف درمانی به صورت پودر و تنتور مورد استفاده قرار میگیرد. صمغ پودر شده میتواند به صورت مصرف دهانی با دوز توصیه شده به تعداد سه بار در روز مصرف گردد.
از صمغ وشا جهت تهیه یک ترشی به نام ترشی بیلهر نیز استفاده میگردد. عدهای آن را به عنوان سبزیجات در سوپ مصرف مینمایند. میتوان این صمغ را بخارپز کرده و به صورت یک غذای کامل با کره میل نمود.
صمغ وشا بوی خوبی دارد و بعضی آن را در اسپند یا همان اسفند ریخته و دود مینمایند و از خاصیت ضد حساسیت آن به صورت تنفسی بهره میگیرند.
استفاده بیرویه صمغ وشا باعث ایجاد مشکلاتی در کلیه و معده میگردد و افرادی که دارای عوارض گوارشی هستند، باید از مصرف آن اجتناب نمایند. خانمهای باردار و شیرده نیز بهتر است که در زمان حاملگی و شیردهی از این صمغ دارویی استفاده نکنند. مصرف بیرویه صمغ وشا باعث بازشدن بیش از حد دهانه عروق و ایجاد اختلال در گردش خون و مشکلات قلبی میگردد. حتماً جهت به کار گیری این گیاه دارویی با متخصص طب سنتی باید مشورت گردد.
صمغ وشا از گلوکزهایی به نام اسید گلوکورونیک، گالاکتوز، آرابینوز و رامنوز و اسانسهایی به نام فرولن و استات لینالیل تشکیل شده است. مواد دیگر این صمغ مقداری روغن فرار، کومارین و رزین نیز میباشد.
طبیعت گیاه دارویی صمغ وشا، گرم و خشک است و افراد سرد مزاج میتوانند به راحتی از آن استفاده نمایند.
برای خرید گیاه دارویی صمغ وشا به چه نکاتی توجه داشته باشیم؟
هنگام خرید صمغ وشا باید توجه داشت که محصولات صمغ یا شیره مانند بایستی با دقت و بهداشت بسیار زیاد از گیاه مربوطه جمع آوری شده و هنگام انجام این فرایند، با آلودگیهای طبیعی و گرد و غبار مخلوط نشده باشند. لذا باید از کیفیت و خلوص و بهداشت این گیاه دارویی با توجه به شرکت یا کارخانه فروشنده، اطمینان حاصل شود. صمغ دیگری شبیه صمغ وشا از گیاهی به نام کمای اسب در طبیعت به دست میآید که به جای صمغ وشا فروخته میشود و باید هنگام خرید به اصالت محصول خریداری شده دقت نمود.