تاریخچه کاشت شلیل در جهان به بیش از دو هزار سال قبل و کشور چین مربوط میگردد. شلیل در واقع همان میوه هلو میباشد که در اثر یک جهش ژنتیکی، کرکهای روی آن از بین رفته و به گونه مناسبتری تبدیل شده است که البته به همین علت کمی آسیبپذیر تر نیز میباشد؛ به همین دلیل شلیل و هلو میتوانند همزمان روی یک درخت به رشد خود ادامه دهند. شلیل کیوتو یا کیوتا در اصل متعلق به کشور فرانسه بوده و ابتدا در این کشور و سپس در مناطق دیگر اروپا مثل ایتالیا، کاشت و برداشت شده است.
شلیل، میوهای گوشتی، شیرین، آبدار و بسیار خوشمزه بوده و درخت خودگردهافشان به شمار میرود. هسته شلیل بزرگ است و قابل مصرف نیست. حدود 20 نمونه از انواع مختلف شلیل در بازار کشور وجود دارد. میوه شلیل بیشتر به دو رنگ قرمز و زرد مصرف میشود و درخت آن عمر کمی دارد.
شلیل کیوتو علاوه بر تازهخوری که بهترین نوع مصرف آن است، در تهیه لواشک، کمپوت، آبمیوه، دسر، مربا، اسموتی و صنایع غذایی استفاده میگردد. شلیل سرشار از آنتیاکسیدان، فیبر و انواع مواد مغذی است و دارای منابع خوبی از پتاسیم، ویتامین ث و بتاکاروتن است.
آنتیاکسیدان شلیل باعث جلوگیری از تشکیل سلولهای سرطانی در بدن میشود. فیبر داخل شلیل به نرم شدن حرکات روده بزرگ و مشکلات گوارشی کمک میکند. ویتامین ث آن باعث ساخت کلاژن و جوانسازی پوست میگردد و به التیام سریع زخم در بدن منجر میشود. پتاسیم شلیل باعث سلامتی قلب و از بین بردن لختههای خونی درون رگها میشود.
شلیل همچنین باعث کاهش کلسترول بد در شریانهای خونی میگردد. به علت افزایش متابولیسم، شلیل به کاهش وزن و کمشدن سطح چربی و تناسب بدن کمک مینماید. پتاسیم موجود در آن نیز باعث کاهش فشار خون بخصوص در افراد مبتلا به فشار خون مزمن خواهد شد. مصرف منظم شلیل باعث تقویت پیازهای مو و کاهش ریزش مو میگردد. مصرف آب شلیل هم به علت داشتن منیزیم، باعث ایجاد آرامش و کاهش استرس بخصوص در روزهای گرم میگردد.
آب و هوای مناسب جهت کاشت نهال شلیل از نوع معتدل بوده و درخت شلیل میتواند تا دمای منفی 25 درجه سانتیگراد را تحمل نماید. نیاز سرمایی آن نیز بین 400 تا 1000 ساعت دمای کمتر از 7 درجه سانتیگراد میباشد.
شلیل کیوتو از نوع دیرگل این میوه است و نسبت به گرما نیز مقاومت خوبی دارد. روزانه بین 6 تا 8 ساعت نور آفتاب جهت رشد و نمو مناسب نهال، باید تأمین گردد.
درخت شلیل ارتفاع بلندی دارد و حداقل به 4 متر میرسد. قدرت رشد و بهرهوری کیوتا بسیار بالاست و بهره تجاری خوبی برای باغداران و کشاورزان دارد. در جهان بیش از 150 گونه شلیل شناسایی شده است. شلیل کیوتو گلهای بسیار زیبایی داشته و از نوع درختان دیرگل میباشد. میوه شلیل وزنی بین 50 تا 100 گرم دارد و در هر هکتار بین 10 تا 40 تن ثمردهی دارد. شلیل در اواخر تابستان به میوهدهی میرسد. نهال شلیل پس از سال دوم به محصول میرسد ولی در عمر حدود 35 ساله خود تقریباً مدت 12 سال باروری دارد.
شلیل کیوتو را میتوان حدود 5 ماه در سردخانه نگهداری نمود که در این صورت بسیاری از مواد مغذی و ویتامینهای آن کاهش یافته و از بین میرود. میوه شلیل را باید قبل از رسیدن کامل از درخت چید تا همزمان با تحویل به مصرف کننده بطور کامل رسیده باشد.
جهت کاشت نهال شلیل کیوتو باید فاصله 3 متر را بین نهالها در نظر گرفت تا سایه درختان بر روی یکدیگر نیفتد و همه نهالها از نورگیری مناسب برخوردار شوند. هنگام قراردادن نهال در گودال حفر شده باید قسمت بالای تاج ریشه را در نزدیکی سطح زمین قرار داد.
نهال شلیل باید از سمپاشی مناسبی بهرهمند شود تا میوه آن باکیفیت و رسیده باشد.
شلیل کیوتو نسبت به گونههای دیگر شلیل به آبیاری بیشتری نیازمند است و به طور متوسط 20 لیتر در هفته برای هر درخت توصیه شده است.
نهال شلیل کیوتو به سرعت رشد میکند و ارتفاع آن تا ده متر نیز خواهد رسید. به همین دلیل باید مورد هرس سالیانه قرار گیرد. بهترین زمان هرس آن در فصل بهار است تا اندازه عمودی و جانبی درخت جهت سهولت برداشت و نورگیری آن، بطور متناسب تنظیم گشته و باعث افزایش راندمان محصول گردد.
کوددهی درخت شلیل طی مراحل رشد با استفاده از کودهای حیوانی و شیمیایی میتواند صورت پذیرد. بهترین زمان کوددهی آن نیز قبل از گلدهی و اوایل فصل بهار میباشد. هنگام کاشت نیز بهتر است جهت غنیسازی خاک و حفظ رطوبت آن در اطراف نهال، مالچ ارگانیک پاشیده شود.
درخت شلیل به آفات رایجی از قبیل شیرهزدن، شته شلیل، عنکبوت قرمز، کرم ریشهخوار، کرم میوه، پیچیدگی برگها و پوسیدگی قهوهای مبتلا میشود. در صورت کمبود مواد تغذیهای مانند نیتروژن یا آهن، درخت شلیل دچار زردی و افت برگها میگردد که باید در این صورت از آزمایش خاک زمین، کمک گرفته شود. نهال شلیل نسبت به وزش باد حساس است و باید توسط قیم از این بابت محافظت گردد.
نهال شلیل نسبت به خاک حساس است و باید از غرقابی نمودن آن، خودداری شود تا تهویه مناسب در خاک صورت گیرد. خاکهای سبک مناسب کاشت این نهال بوده و زهکشی آن نیز باید بطور مطلوب انجام شده باشد.
با توجه به این که نهال شلیل تنوع گونهای فراوان دارد که به عنوان نمونه میتوان از گونههای نهال شلیل انجیری، شلیل شبرنگ، شلیل شمس و شلیل مغان نام برد، هنگام خرید باید به نوع دقیق نهال مورد خریداری توجه نمود.
نهال شلیل کیوتو را باید از مراکز معتبر و باسابقه خریداری نمود و توجه داشت که عمر آن حدود یک سال بوده و ارتفاعی تقریباً یک متر داشته باشد، ریشه نهال باید تاب خورده و دارای پیچیدگی نباشد تا پس از کاشت بتواند به راحتی به رشد نهال کمک نماید، تنه نهال باید به طور صاف و عمودی رشد کرده باشد و شکاف یا آثار صمغ در آن نباشد و ظاهر ریشه و ساقه نباید دچار بیماری یا آفتی شده باشد.