دگرآسیبی ( آللوپاتی ) :
هرنوع تاثیر بازدارنده یا تحریك كننده مستقیم گیاهی ویا غیر گیاهی برگیاهان دیگر ازطریق تولید آللوكمیكالها وتركیبات شیمیایی وارده به محیط دگر آسیبی نامیده میشود
•مواد شیمیایی عامل دگر آسیبی در گروه فرآورده های ثانویه گیاهی قرار میگیرند مواد آللوكمیك كاركرد مستقیمی در فعالیت بیوشیمیایی اصلی(رشد،نمو،تولیدمثل)خود گیاه ندارند
•این مواداز نظر شیمیایی بسیار متنوع هستندوبخش جدایی ناپذیری ازسیستم دفاع طبیعی یا سازوكار بقا گیاهان محسوب میشود
انواع دگر آسیبی
1) دگر آسیبی حقیقی allelopathy True
گیاه به شكل فعال تركیباتی را در محیط رها سازی میكند كه خاصیت آللوپاتی دارند
2) دگر آسیب كاربردی Funication allopathy
تركیبات رها شده توسط گیاه در نتیجه فعالیت میكروارگانیزم ها تبدیل به شكل فعال آللو كمیك میشوند
هردونوع در محیط مهم هستند
الگوی اللوپاتی
تشریح نظرات ویلیس(1985)وهارسلی(1991) پوتمن وتانگ (1986) وجمع بندی توسط ویلیس درسال1985
1)یك الگوی بازدارندگی از یك گیاه بر روی گیاه دیگر باید نشان داده شود
2)گیاه مهاجم باید مواد شیمیایی تولید كند
3)موادشیمیایی گیاه مهاجم باید در طبیعت آزاد شده باشد
4) موادشیمیایی منتقل شده یا جمع شده در طبیعت باید در غلظت های فعال بیولوژیكی باشد
5)گیاه هدف باید زمینه ای جهت جذب مواد شیمیایی داشته باشد
6)الگوی مشاهده شده در طبیعت نباید منحصرا به وسیله ساز وكارهای دیگری از تداخل بویژه رقابت برای منابع وگیاهخواری تفسیر شود
روشهای اللوپاتیك
-run off and leaching- آبشویی ازبرگها وساقه ها برای مثال درختان گردوی سیاه junglas nigra كه بوسیله آب باران مواد آللوكمیكا ل شسته شده ووارد زمین میگردند وسایه انداز درخت گردو را بدون گیاه نگه میدارند
-تركیبات سمی فرار كه از سطح سبز گیاه آزاد می شوند از جمله درsalvia leucophylla
-آزاد شدن تركیبات سمی گیاهی از مواد تجزیه شده مانندچاودار( (secale cereale كه میتواندبه عنوان خاكپوشی بسیار موثر به صورت درو شده یا سبز بكار رود ومانع از جوانه زنی و رشد علفهای هرز شود
-تركیبات مسموم كننده گیاهی آزاد شده از ریشه های گیاه مانند برنج (oryza sativa)كه
میتواند بصورت انتخابی مانع رشد علفهای هرز شود
اهمیت دگرآسیبی در اكولوژی علف هرز – گیاه زراعی
•دگر آسیبی از سه جنبه دارای اهمیت است
الف :عامل موثری برای تغییرتركیب جمعیتی علف های هرز
ب : منشا تداخل علف هرز با رشد وعملكرد گیاهان زراعی
ج : ابزار بالقوه برای كاهش تلفات محصولات زراعی ناشی از علف هرز
الف :اثر برتركیب جمعیتی علف های هرز
•اثر بر توالی طبیعی گیاهان : توالی طبیعی را بر هم می زند مثلا گیاهان یكساله در اواخر دوره توالی پابرجا می مانند
•تمركز شاخه های جدید در اطراف گیاه والد _(اثر لكه ای) : وفور كلنی های چند ساله به صورت پوشش خالص نشانه دگرآسیبی است
•بقای بذر علف هرز : بذر علف هرز نه تنها دارای مواد ضد قارچ وضد باكتری است بلكه دارای مواد اللوكمیك نیز هست
ب : منشا تداخل علف هرز با رشد وعملكرد گیاهان زراعی
جلوگیری از جوانه زنی واستقرار دانه رست
جلوگیری از رشد گیاهان زراعی
ج : كاهش تلفات محصولات زراعی ناشی از علف هرز
فرونشانی جوانه زنی ورویش علف های هرز:مانند یولاف كه دارای اسكوپولتین است كه خردل وحشی را كنترل می كند
فرونشانی رشد : مانند برنج كه از رشد علف هرز شالیزار ممانعت می كند
علف كش های طبیعی
آللوپاتی گیاهچه گندم برای توقف رشد علف هرز:
•آللوپاتی گیاهچه گندم بروی علف های هرز مشخصی ارزیابی شده است. ترشحات ریشه گیاهچه های گندم حاوی 5 Benzoxazinones و 7 فنولیک اسید می باشد. بالاترین غلظت ترکیبات آللوکمیکال در هر دو گروه شیمیایی در 8 روز پس از جوانه زنی اتفاق افتاد که این به خوبی با حداکثربازدارندگی رشد چچم توسط ترشحات ریشه گندم در این دوره مشاهده شد.
که این مطلب حاکی از آن است که مواد شیمیایی قوی آللوپاتیک بازدارنده، در ترشحات ریشه وجود دارد.
آللوپاتی بقایای گندم برای توقف رشد علف هرز:
•گندم به صورت موفقیت آمیزی همچون یک گیاه پوششی برای کنترل علف هرز در سیستم های مختلف کشت مورد استفاده قرار می گیرد.
گیاهان پوششی مثل گندم، چاودار، سورگوم یا جو تا ارتفاع 40 تا 50 سانتیمتر رشد می کنند و سپس با یک علف کش تماسی خشک می شوند.Putnam و همکارانش در سال 1983 گزارش دادند که باقی گذاشتن بقایای گیاهان زراعی در سطح خاک باعث کنترل بیش از 95 درصد علف های هرز در مدت 30 تا 60 روز پس از خشک شدن گیاهان پوششی می شود.
در بین 9 گیاه زراعی پوششی چچم پر گل (Italian ryegrass)، چچم پایدار (perennialryegrass)،علف بره قرمز (Festuca rubra L. spp.) Commutata،علف بره نی مانند (Festuca arundinacea Schreb)، شبدر سفید، چچم، گندم، جو و یولاف، گندم با کنترل شیمیایی ساده، موجب جلوگیری از رشد علف های هرز می شود، و اثرات بازدارندگی بسیار کمی بر روی جوانه های ایجاد شده خیار، سویا، لوبیا، نخود و ذرت دارد(7).
نقش جغرافیا در دگر آسیبی
•میزان آللوپاتی گیاهچه گندم بطور معنی داری با کشور مبدا مرتبط است. توده هایی افغانستان، کانادا، لهستان دارای اثرات آللوپاتیک ضعیفی هستند در حالیکه توده هایی از آلمان، مکزیک و آفریقای جنوبی اثر آللوپاتیکی بسیار قوی دارند
خودمسمومی گندم:
•خودمسمومی گندم، رشد کند گیاهچه های استقرار یافته و به دنبال آن کاهش عملکرد دانه ای گندم معمولا هنگامی رخ می دهد که قبلا کاه و کلش گندم در زمین رها شده باشد.