زيره سياه

تا کنون بیش از 20 گونه از جنس کاروم مورد شناسایی قرار گرفته است که عملکرد برخی از آنها کم و برخی دیگر بسیار زیاد است. گونه های مختلف زیره سیاه با نام علمی Carum carvi گیاهانی هستند یکساله، دوساله و یا چندساله که عملکرد گیاهان دوساله بیش از گیاهان یکساله است و به صورت گسترده ای در جهان کشت می شود.

گیاهان دوساله دارای ریشه ای مخروطی به ضخامت یک بند انگشت هستند که به طور مستقیم در زمین فرو می رود. این ریشه کم و بیش گوشتی و سطح خارجی آن به رنگ قهوه ای تیره بوده و قسمت داخلی آن سفید است. گیاه در سال دوم رویش به ساقه می رود. ساقه به طور مستقیم رشد می کند. ارتفاع آن 1 تا 1.5 متر است و از بخش تحتانی آن شاخه های متعددی خارج می شود. در سال اول رویش، برگ های طوقه ای که دمبرگ بلندی به طول 20 سانتیمتر دارند، به وجود می آیند. برگ های انتهای ساقه فاقد دمبرگند و مستقیماً به ساقه متصل می باشند.

برگ ها دارای بریدگی های عمیق هستند. برگ های پایین ساقه با برگ های بالایی تا حدودی تفاوت دارند. به طوری که برگ های پایینی (قسمت تحتانی) از بریدگی بیشتری نسبت به برگ های بالایی برخوردار بوده و رشته مانند به نظر می رسند.

ارتفاع گیاه یکساله متفاوت و بین 50 تا 70 سانتیمتر است. برگ های گیاهان یکساله نسبت به برگ های گیاهان دوساله، روشن تر و به رنگ سبز روشن هستند.

هر دو نوع گیاه (اعم از یکساله و دوساله) دارای گل های سفید یا صورتی هستند که روی چترهای مرکب از 5 تا 10 شعاع قرار گرفته اند. گل ها یکپایه (دارای اندام های نر و ماده) هستند.

میوه بیضوی، فندقه (شیزوکارپ) و رنگ آن قهوه ای روشن است. در طول میوه خطوط باریکی که تعداد آن اغلب 5 عدد می باشد، دیده می شود. میوه زیره سیاه بوی مطبوعی دارد که ناشی از وجود اسانس در آنهاست. اسانس پس از ساخته شدن در حفره های مخصوص (از نوع شیزوژن) ذخیره می شود.

اندام های دیگر این گیاه مانند ریشه، ساقه، برگ ها، گل ها و چترها نیز محتوی اسانس می باشند ولی قسمت عمده اسانس در میوه ها (بذرها) ساخته و ذخیره می گردد که این اسانس از بهترین کیفیت نیز برخوردار است.

زیره سیاه اغلب به طور وحشی در نواحی مرتفع و مرطوب می روید. بذرها در دمای 7 تا 9 درجه سانتیگراد شروع به رویش می کنند. این گیاه در طول رشد و نمو به درجه حرارت زیاد نیاز ندارد. درجه حرارت مطلوب برای گلدهی و تشکیل میوه  بین 16 تا 20 درجه سانتیگراد است. اگرچه گیاهان دوساله در سال اول رویش به نور زیاد نیاز ندارند، تحقیقات نشان می دهد چنانچه این گیاهان برای مدت زیادی در سایه قرار گیرند (زیر درخت سایه انداز) در سال دوم، عملکرد به شدت کاهش می یابد.

زیره سیاه در طول رویش به آب فراوان نیاز دارد. چنانچه آب کافی به آن نرسدف در سال دوم رویش، نحصولی عاید نخواهد شد.بیشترین نیاز گیاه به اب در مرحله ساقه دهی و تشکیل گل می باشد. مقدار بارندگی مطلوب سالانه 600 تا 650 میلیمتر ذکر شده است.

زیره سیاه را تقریباً در هر نوع خاکی می توان کشت کرد. اما برای تولید انبوه، این گیاه به مقادیر فراوان مواد و عناصر غذایی، ضخامت زیاد سطح خاک و رطوبت کافی نیاز دارد. خاک های اسیدی و همچنین خاک های بسیار نرم شنی که قادر به حفظ آب نیستند، برای کشت این گیاه مناسب نیستند. خاک های با بافت متوسط (رسی-شنی)، برای تولید انبوه این گیاه توصیه می شود.

گیاهان یکساله در مقایسه با گیاهان دوساله، با تأخیر به محصول می نشینند. همچنین گیاهان یکساله به گرما و آب بیشتری نسبت به گیاهان دوساله نیاز دارند.

پی اچ خاک برای زیره سیاه، بین 4.8 تا 7.8 مناسب است.

در اِنجیل، میوه های گیاه زیره سیاه به عنوان ادویه ای مطبوع معرفی و خصوصیات فوق العاده آن برشمرده شده است. دیوسکورید در کتاب خود تحت عنوان «پنج مقاله» گفته است: زیره سیاه انسان را قوی و تنومند می کند.

این گیاه از قرن دهم از جزایر سیسیل تا شمال اسکاندیناوی در مقیاس وسیعی کشت می شده است. برای اولین بار در قرن دوازدهم، فارماکوپه آلمان از میوه زیره سیاه به عنوان دارو یاد کرد. در حال حاضر، زیره سیاه در اکثر فارماکوپه های معتبر رسماً به عنوان دارو معرفی شده است.

از مواد مؤثره زیره سیاه برای مداوای دل درد و نفخ شکم استفاده می شود. 

اسانس میوه مانع از رشد و تکثیر برخی از باکتری ها می شود. از این اسانس در صنایع داروسازی، صنایع غذایی، شیرینی سازی، نوشابه سازی، کنسروسازی و صنایع بهداشتی و آرایشی استفاده های فراوانی می شود.

به علت استفاده روزافزون از بذرهای این گیاهف روز به روز بر متقاضیان آن افزوده می شود. از این رو زیره سیاه در سطوح وسیعی در کشورهای هلند (از مهمترین کشورهای صادرکننده زیره سیاه است)، آلمان، روسیه، آمریکا، مصر و تعدادی از کشورهای آسیایی، به زیر کشت می رود.