بیوتکنولوژی بعنوان یکی از جدید ترین فن آوریهائی که باعث
افزایش تولیدات کشاورزی در دهه اخیر شده ، مطرح است. بیوتکنولوژی
کاربردهای امیدوارکننده بسیاری دارد اما نه یک راه حل عمومی و نه جایگزینی
برای روشهای موجود است، بلکه یک روش کمکی برای حل مشکلات کشاورزی است.
بیوتکنولوژی یکی از امیدهای قرن آینده برای رفع بسیاری از نیازهای مختلف
بشر و راه حلی برای تامین امنیت غذائی جمعیت روبه رشد جهان به شمار می رود
و یکی از 7 رشته کلیدی فناوری جهان در قرن حاضر محسوب می شود.
عمده ترین كاربردهای بیوتكنولوژی در كشاورزی را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم كرد:
ایجاد گیاهان مقاوم به حشرات و آفتها
ایجاد گیاهان تحمل كننده علف‌كشها
ایجاد گیاهان مقاوم به بیماریهای ویروسی و قارچی
ایجاد گیاهان مقاوم به شرایط سخت مانند سرما، گرما و شوری
ایجاد گیاهان دارای ارزش‌های غذائی ویژه و با طعم و عطر بهتر
ایجاد گیاهان دارای خاصیت درمانی ـ پیشگیری
ایجاد گیاهان دارای خصوصیت متابولیكی تغییر یافته مانند رشد سریع و راندمان كشت بالاتر
ایجاد گیاهان دارای خصوصیت متابولیكی تغییر یافته مانند رشد سریع و راندمان كشت بالاتر
ایجاد دامهای تراریخته كه دارای خصوصیات ویژه‌ای مانند تولید شیر زیاد یا گوشت كم‌چربی
ایجاد جانورانی كه بعنوان كارخانه تولید آنتی‌بادی و واكسن و دارو عمل كنند
ایجاد ماهیها و سایر دامهائی كه با سرعت زیاد رشد می‌كنند
در عرض کمتر از 9 سال (2004-1996) سطح زیر كشت
جهانی محصولات تراریخته 48 برابر افزایش یافته و سطحی بالغ بر 81 میلیون
هکتار از اراضی جهان را در سال 2004 به خود اختصاص داده است. تفاوت سطح
زیر کشت محصولات تراریخته در سال 2003 تا 2004 چیزی حدود 20 درصد یا 3/13
میلیون هکتار بوده است.
مساحت 81 میلیون هکتاری محصولات تراریخته در سال 2004 در
برگیرنده 17 کشور جهان و 25/8 میلیون نفر کشاورز بوده است. اگرچه در این
سال گیاهان تراریخته در 17 کشور جهان کشت شده اند ولی تعداد کشورهای اصلی
تولید کننده این محصولات 5 کشور ایالات متحده امریکا ، آرژانتین ،کانادا
،برزیل و چین می باشند بطوریکه 96 درصد سطح کشت این محصولات در این کشورها
می باشد.
امروزه در سرتاسر جهان ، به ویژه در کشورهای توسعه یافته ،
کابردهای بیوتکنولوژی در کشاورزی در حال ارزیابی است. جو موجود برای توسعه
بیوتکنولوژی کشاورزی در کشورهای مختلف متفاوت است و به ویژه بستگی به
تفاوت در قوانین ،حقوق مالکیت معنوی و درک عمومی جامعه دارد.
بیوتکنولوژی نوین در ایران با یک یا دو دهه تاخیر نسبت به
کشورهای پیشرفته یعنی از اواسط دهه 1360 آغاز شده است. اما شروع این
فعالیتها و توجه جدی به این تکنولوژی در پنج سال اخیر انجام گرفته است.
فعالیتهائی که در این زمینه طی سالهای پس از جنگ تحمیلی انجام یافته است شامل:
الف) تقویت مراکز تحقیقاتی با سابقه ای همچون انستیتو پاستور ایران، موسسه تحقیقات رازی به منظور انجام تحقیقات بیوتکنولوژی
ب) تاسیس مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی
ج) تشکیل پژوهشکده بیوتکنولوژی در سازمان پژوهش های علمی و صنعتی کشور
د) انجام تحقیقات بیوتکنولوژی در موسسه تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک دانشگاه تهران
هـ) تشکیل کمیسیون بیوتکنولوژی در شورای پژوهش های علمی کشور
به منظور تهیه برنامه ملی بیوتکنولوژی و ایجاد هماهنگی بین دستگاهها و
موسسات دست اندرکار در امر تحقق و تولیدات بیوتکنولوژی
و) ایجاد بخش های بیوتکنولوژی در موسسات تحقیقاتی نظیر موسسه
تحقیقات اصلاح و تهیه بذر و نهال، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، دانشکده
های صنعتی، دانشکده های علوم، کشاورزی و پزشکی
ز) تاسیس مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی کشاورزی در کرج
ج) تاسیس مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی کشاورزی منطقه مرکزی ایران در سال 1382
فعالیت های پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی که در نوع
بیوتکنولوژی مدرن محسوب می گردد و این پژوهشکده علیرغم اینکه دارای سابقه
طولانی نمی باشد دستاوردهای مناسبی به شرح ذیل داشته است:
تولید گیاه پنبه تراریخته
تولید گیاه برنج تراریخته
تولید کود بیولوژیک برای شالیزارها
تولید سم بیولوژیک جهت مبارزه با آفات محصولات کشاوزری
تولید بذور سیب زمینی عاری از ویروس های گیاهی
تولید نهال پسته با استفاده از رشد کیفیت بافت
تولید نهال های خرما با استفاده از روش کشت بافت