چگونه با قلمه زدن، انواع گیاهان را تکثیر کنیم؟

هنگامی که گیاهتان خوب رشد کرده است و میخواهید تعداد آن را زیاد کنید، قلمه زدن گیاه ایده خوبی است. همچنین در شرایطی که گیاهتان زیاد رشد کرده و بزرگ شده و اکنون میخواهید آن را با گیاهان دیگری جایگزین کنید، میتوانید با قلمه زدن گیاهان تازه ای از آن درست کنید.

چگونه گیاه را قلمه بزنیم؟

لازم نیست کار زیادی انجام دهید. برای تکثیر گیاه به روش قلمه زدن، به یک گلدان، یک چاقوی تیز و مقداری خاک قلمه (ترکیبی از خاک گلدانی با زهکشی آزاد و ماسه) و یا خاک گلدان نیاز دارید. گاهی اوقات استفاده از تعدادی چوب کوچک نیز برای پشتیبانی و تکیه گاه قلمه ها خوب است.

شکل- یک کیسه پلاستیکی روی قلمه ها کشیده میشود (بدون این که با برگها تماس داشته باشد) تا زمانی که جوانه های جدید دیده شوند. 

شرایط مناسب برای رشد قلمه ها

ابتدا باید مکانی روشن با دمای 13 تا 18 درجه سانتیگراد را برای نگهداری قلمه ها انتخاب کنید. دقت داشته باشید اگر گیاهتان بومی نواحی گرمسیری است، باید دما بالاتر از مقدار گفته شده باشد. شما میتوانید در هر گلدان چندین قلمه را بکارید.

-    گیاهانی مانند پاپیتال (ivy) و گیاهان دیگری که ساقه های بلند و آویخته دارند و برگهای آنها در تمام طول ساقه رشد میکند، به راحتی با قلمه گرفتن از ساقه تکثیر میشوند و نیازی به دستورات خاصی برای پرورش قلمه ندارند. این گیاهان به راحتی رشد میکنند. یک قطعه بزرگ از ساقه را میتوانید به چند قطعه تقسیم کیند و آنها را در خاک قلمه بگذارید، به آنها آب بدهید و آنها را با پلاستیک بپوشانید تا زمانی که جوانه های جدید را مشاهده کنید. هنگامی که متوجه شدید قلمه گرفته و برگهای جدید از آن رشد میکند، میتوانید مطمئن شوید که قلمه ریشه داده و به اندازه کافی بالغ شده که بتوانید آن را در گلدان بکارید.

شکل- قلمه دمبرگ

-    برای قلمه دمبرگ از یک برگ و ساقه اش (دمبرگ) استفاده میشود. اگر گیاهان نرم ساقه دارید، ریشه آنها به خوبی از پس این کار بر می آیند. این روش اغلب در مورد بنفشه آفریقایی استفاده میشود. گیاهانی را برای قلمه انتخاب کنید که برگهای زیادی دارند. برگهایی که انتخاب میکنید، باید دمبرگهای سفت و گوشتی داشته باشند. ساقه برگ را از قاعده آن ببرید و ساقه را قطعه قطعه کنید تا جایی که 3 تا 4 سانیتمتر طول داشته باشد.

 نوک دمبرگها را در پودر هورمون ریشه زایی غوطه ور کنید و سپس قلمه ها را در گلدانی با خاک قلمه قرار دهید. حتما قلمه هایی که در گلدان قرار میدهید باید ایستاده باشند تا برگها خراب نشوند. گلدان را با پلاستیک بپوشانید و آن را گرم نگه دارید تا زمانی که ببینید جوانه های تازه شروع به رشد کرده است.

-    به منظور قلمه گرفتن از راس ساقه، از گیاه سالمی استفاده کنید که مقدار زیادی ساقه های بلند دارد. قلمه ها را از بخشهای بیرون و قدیمی تر گیاه بگیرید چون بخشهای نرم و تازه تر خوب ریشه نمیدهند. قلمه ها را در مکانی روشن و گرم قرار دهید تا زمانی که جوانه های جدید تولید کند.

در این زمان مطمئن میشوید که گیاه ریشه زده است. برای تقویت رشد انبوه و پرپشت گیاه، نوک جوانه هایی که را که بزرگ شده اند بچینید (شکل بالا).

شکل- تصویر سمت راست قلمه معمولی و تصویر سمت چپ قلمه راس را نشان میدهد. 

هنگام قلمه گرفتن حتما از یک چاقوی تیز استفاده کنید و ساقه هایی را که 8 تا 13 سانتیمتر طول دارند، قطع کنید. دقت کنید در انتهای ساقه جوانه در حال رشد وجود داشته باشد. محل برش را در بالای نقطه اتصال برگ به ساقه یا گره انتخاب کنید و با زاویه ای آن را قطع کنید که از این نقطه گره دور باشد. درست پایین گره، جایی است که باید ساقه را جدا کنید (شکل بالا). محل گره جایی است که ریشه های جدید رشد خواهند کرد.

شکل- سه گره (محل اتصال برگ به ساقه) در تصویر نشان داده شده اند. 

 باید برگهای پایینی را با دقت از گیاه جدا کنید. اگر چندین قلمه زده اید و رسیدگی به آنها زمان میبرد، میتوانید موقتا آنها را در آب بگذارید تا زمانی که آماده کاشت آنها شوید. باید در گلدانی که قلمه ها را میکارید سوراخی ایجاد کنید. قلمه ها را در پودر ریشه زایی بخوابانید و سپس آنها را در خاک قلمه بگذارید و از یک تکه چوب برای پشتیبانی آنها استفاده کنید. باید دقت کنید با هورمون ریشه زایی و خاک گلدان تماس نداشته باشند. در آخر تنها باید روی خاک قلمه آب بریزید. اگر میخواهید رطوبت گیاه حفظ شود میتوانید یک کیسه پلاستیکی روی آن بکشید تا زمانی که گیاه شروع به رشد و تولید برگ کند.

-    اگر از بنفشه آفریقایی قلمه میگیرید، قلمه دمبرگ را میتوانید در آب بگذارید تا ریشه بزند. اما سطح روی بطری آب را با دستمال کاغذی بپوشانید و دور آن یک کش بیندازید. سوراخی در دستمال ایجاد کنید و قلمه را از طریق این سوراخ وارد آب کنید. اگر محیط آن را گرم و روشن نگه دارید حتما مقدار زیادی گیاه بنفشه آفریقایی خواهید داشت.

-    اگر قلمه ساقه میخواهید بگیرید، از یک چاقوی تیز برای بریدن ساقه ای با طول مناسب استفاده کنید. محل برش را درست بالای گره انتخاب کنید و ساقه را به قطعات کوچکتر تقسیم کنید. حتما هر قطعه باید یک برگ داشته باشد. قلمه را با کمک یک چوب پشتیبان در گلدانی با خاک قلمه قرار دهید. میتوانید چند قلمه را در یک گلدان بکارید. نباید قلمه ها را نزدیک به لبه گلدان قرار دهید چون خاک نزدیک دیواره بسیار خشک میشود. به گلدان آب بدهید و سپس با پلاستیک کوچکی ان را بپوشانید. حتما دقت کنید پلاستیک با برگهای قلمه تماس نداشته باشند. هنگامی که برگهای کوچک و جدید شروع به رشد کردند، میتوانید مطمئن شوید گیاه ریشه زده است. سپس میتوانید قلمه را به گلدان اصلی منتقل کنید.

با کمک کلیه نکات گفته شده در این مقاله متوجه میشوید هر گیاه را چطور قلمه بزنید و تکثیر کنید. گاهی اوقات لازم است با سعی و خطا برخی جوانب کار را پیش ببرید اما در اکثر موارد با رعایت نکات گفته شده موفق میشوید.