افراد زیادی چه باهدف کشت و کار و چه باهدف پرورش خانگی، به فکر پرورش ذرت هستند. لی گاهی هم هر کاری می‌کنید ذرت شما بلال نمی‌دهد. چه عواملی باعث ذرت بدون بلال می‌شوند؟
گیاه ذرت
با آب و هوای برخی
از مناطق ایران سازگاری دارد. افراد زیادی چه باهدف کشت و کار و چه باهدف پرورش
خانگی، به فکر
پرورش ذرت
هستند. اگر همه چیز خوب پیش رود، نتیجه کار بلال‌های بزرگ
و خوش مزه و شیرین خواهد بود. ولی گاهی هم هر کاری می‌کنید ذرت شما بلال نمی‌دهد.
گیاه ذرت رشد می‌کند و هر روز بزرگ‌تر می‌شود ولی از بلالی که در تمام مدت
انتظارش را می‌کشیدید، خبری نمی شود . چطور چنین چیزی اتفاق می‌افتد؟ چه
عواملی باعث ذرت بدون بلال می‌شوند؟
یکی از دلایلی که گیاه ذرت
توانایی تولید بلال را از دست می‌دهد، تغییرات آب و هوایی است. در کنار آن عواملی
مثل بیماری‌ها، آفت‌ها و هر مشکل دیگری که در گرده افشانی آن اختلال ایجاد کند، هم
می‌تواند بدون محصول ماندن ذرت را باعث شود. اگر ذرت در چنین شرایطی قرار داشته
باشد، نتیجه کار تولید بلالی ناسالم یا عدم رشد بلال خواهد شد. برای بررسی دقیق‌تر
علت محصول ندادن ذرت، باید کمی بیشتر با فرآیند تولید بلال آشنا شویم.
از ابتدا شروع می‌کنیم. شما
فکر می‌کنید ذرت چطور و چرا درگیر تولید بلال می‌شود؟ پاسخ ادامه نسل است. بلال روشی
برای تکثیر گیاه ذرت است که از طریق همکاری بخش نر و ماده این گیاه اتفاق می‌افتد.
ذرت از جمله گیاهان تک پایه است به این معنی که گل‌های نر و ماده هر دو بر روی یک
گیاه ولی جدا از هم قرار دارند. گل‌های نر در انتهای ساقه و گل‌های ماده بین برگ‌ها
و ساقه روی چوب بلال تشکیل می‌شوند. در نتیجه ذرت دو دسته گل آذین تاجین (تاسل،
نر) و گل آذین سنبله (ماده) دارد. خوشه بلالی که ما می‌خوریم در واقع همان گل آذین
سنبله است که در انتهای آن تعداد زیادی ابریشم مشاهده می‌شود.
معمولاً گل‌های نر زودتر از
گل‌های ماده می‌رسند. سپس گرده افشانی به کمک باد صورت گرفته و گرده‌های ذرت بر
روی اندامک ماده و انتهای ابریشم نشسته و در نهایت به تخمدان منتقل می‌شود. اگر هر
یک از این مراحل که برای بارور کردن ذرت لازم است به‌درستی انجام نگیرد، ذرت بی‌حاصل
خواهد بود. مثلاً نداشتن ابریشم مناسب یا گرده افشانی نامناسب نهایتاً به ایجاد
خوشه ناسالم یا عدم تولید بلال ختم می‌شود. در ادامه مهم‌ترین عواملی که ممکن است
باعث اشکال در تولید مثل ذرت شوند را بررسی می‌کنیم.
چه عواملی از محصول دهی ذرت
جلوگیری می‌کنند؟
![]()
![]()
آبیاری نامناسب: یکی از دلایلی که ممکن است منجر به عدم تولید بلال شود،
آبیاری ناکافی
گیاه است. ریشه گیاه ذرت در سطح خاک گسترش پیدا می‌کند و چندان عمیق نیست. به همین دلیل ذرت به آبیاری حساس است چرا که در صورت کم آبی توانایی دسترسی به منابع آبی در عمق خاک را ندارد. معمولاً آثار کم آبی را به‌سادگی در برگ‌ها می‌توان تشخیص داد. در شرایط کم آبی، برگ‌ها به‌صورت گرد شده و لوله در می‌آیند و رنگ آن‌ها کمی تغییر می‌کند. همچنین آبیاری بیش از حد هم می‌تواند باعث شسته شدن گرده‌ها و ناتوانی ذرت در رشد خوشه شود.
بیماری: دومین عامل مهم و تأثیر گذار در رشد خوشه ذرت، بیماری‌هایی مثل پژمردگی باکتریایی و بیماری‌های قارچی و ویروسی است که می‌تواند از تولید محصول جلوگیری کند. بهترین راهکار برای پیش گیری از این مسئله، اطمینان از خرید بذرهای سالم از مراکز مطمئن و تناوب کشت است.
آفت: گاهی اوقات کرم‌های لوله‌ای که خاک اطراف ریشه‌های گیاه را آلوده کرده‌اند، موجب اختلال در عملکرد طبیعی ذرت می‌شوند. کرم‌های لوله‌ای (
nematode
) در حقیقت کرم‌هایی میکروسکپی هستند که از ریشه گیاهان تغذیه کرده و باعث می‌شوند گیاه توانایی جذب مواد مغذی و آب را از دست بدهد.
کود دهی: مقدار نیتروژن موجود در دسترس ذرت، حاصل تلاش گیاه برای تولید مثل را مستقیماً تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگرچه نیتروژن برای رشد شاخ و برگ‌ها عالی است، ولی از طرف دیگر باعث می‌شود گیاه از تشکیل بلال در ساقه‌ها باز بماند. از طرف دیگر اگر ذرت با کمبود نیتروژن مواجه شود، برای تولید خوشه به مقادیر زیادی کلسیم و پتاسیم نیاز خواهد داشت.
فضای ناکافی یا فاصله زیاد: یکی دیگر از عواملی که باعث عدم محصول دهی ذرت می‌شود، نداشتن فضای کافی است. ذرت‌ها باید در فاصله 30 سانتی متری از یکدیگر قرار داده شوند. از طرف دیگر از آن جا که ذرت برای گرده افشانی به وزش باد متکی است، فاصله بیش از حد میان آن‌ها شانس باروری را کاهش می‌دهد. اگر فاصله ذرت‌ها بیشتر از این مقدار باشد، کاهش بازدهی گرده افشانی را باید به‌صورت گرده افشانی دستی جبران کنید.
عوامل تأثیر گذار در رشد نامناسب و بلال ندادن ذرت به این موارد محدود نمی‌شود. هر چند به‌طور کلی با رعایت این نکات بخش عمده‌ای از مشکلات محصول دهی ذرت برطرف می‌شود.