یت ماس مواد مغذی را به خوبی در خود نگه میدارد به طوری که هنگام آبیاری گلدان، این مواد از خاک شسته و خارج نمیشوند.
پیت ماس برای اولین بار در اواسط 1900 مورد
استفاده باغبانان قرار گرفت و از آن زمان به بعد تحول بزرگی در پرورش گل و گیاه و
محصولات کشاورزی ایجاد کرده است. پیت ماس توانایی قابل توجهی در مدیریت موثر آب و
نگه داشتن مواد مغذی دارد در حالی که در خاک معمولی مواد مغذی به راحتی از خاک شسته
شده و از دسترس گیاه خارج میشود. پیت ماس علاوه بر این دو عملکرد مفید، به تقویت خاک
را نیز کمک کرده و بافت آن را بهبود میبخشد. در اینجا بهتر متوجه میشوید پیت ماس چیست و
کابردهای آن چگونه است.
![]()
![]()
پیت ماس چیست؟
پیت ماس مواد فیبری مرده هستند و زمانی تشکیل
میشوند که خزه یا ماس (
moss
)
و موجودات زنده دیگر مرده و در باتلاقهای توربی طی چند هزار سال تجزیه میشوند. در
واقع معنی لغوی عبارت پیت ماس، خزه تورب است. تفاوت بین پیت ماس و کمپوست خانگی که
باغداران و کشاورزان خودشان درست میکنند این است که پیت ماس عمدتا از خزه تشکیل
شده است و تجزیه آن در شرایط عدم وجود هوا اتفاق می افتد که فرایند تجزیه را بسیار
کُند میکند به همین علت است که در واقع چند هزار سال طول میکشد تا خزه تورب تشکیل
شود. در هر سال کمتر از یک میلی متر به عمق باتلاق تورب افزوده میشود. از آنجایی
که این فرایند بسیار کند است، پیت ماس منبع تجدید ناپذیر محسوب میشود.
برداشت از منابع پیت ماس در امریکا و کانادا
تحت مقررات خاصی قرار گرفته و تنها 0.02 درصد از ذخایر پیت ماس برای برداشت در
دسترس قرار میگیرند اما با این حال گروههایی مانند جامعه پیت بین المللی گزارش
میکند که فرایند برداشت از این ذخایر حجم زیادی کربن را وارد اتمسفر میکند و این باتلاقها
تا مدتهای مدید پس از معدنکاری به آزاد کردن کربن ادامه میدهند.
کاربردها و فواید پیت ماس
بسیاری از باغبانان از پیت ماس به عنوان بخش
اصلی خاک گلدان استفاده میکنند. پیت ماس
pH
اسیدی دارند بنابراین بهترین کار این است که از آن برای
گیاهان اسید دوست مانند بلوبری و کاملیا استفاده شود. برای گیاهانی که خاک قلیایی
را ترجیح میدهند، کمپوست گزینه بهتری است. از آنجایی که پیت ماس متراکم نمیشود و
به سهولت تجزیه نمیگردد، میتوانید چندین سال از آن استفاده کنید. همچنین این مواد
میکرو ارگانیسمهای مضر یا تخم علفهای هرز در خود ندارند در حالی که در کمپوستهایی
که خوب ساخته نشده اند ممکن است چنین موادی وجود داشته باشد.
پیت ماس یکی از اجزاء مهم بیشتر خاکهای گلدانی و
خاکهایی است که در آنها بذر کاشته میشود. این مواد چند برابر وزن خود آب نگه
میدارند و در صورت لزوم رطوبت را به سمت ریشه گیاه رها میکنند. همچنین پیت ماس
مواد مغذی را نیز به خوبی در خود نگه میدارد به طوری که هنگام آبیاری گلدان، این
مواد از خاک شسته و خارج نمیشوند. پیت ماس به تنهایی خاک گلدانی خوبی نیست بلکه
باید با مواد دیگری ترکیب شود و حدود یک سوم الی دو سوم کل حجم خاک را تشکیل دهد.
![]()
![]()
شکل- استفاده از خود خزه اسفاگنوم (غیر تورب) برای تزئین گلدان
گاهی اوقات به پیت ماس خزه تورب اسفاگنوم یا
پیت ماس اسفاگنوم (
sphagnum
peat moss
) گفته میشود علت این است که بیشتر مواد مرده موجود در
باتلاق ترب از خزه اسفاگنوم تشکیل شده است که در بالای باتلاق رشد میکند. خزه تورب
اسفاگنوم را با خزه اسفاگنوم اشتباه نگیرید.
![]()
![]()
شکل- استفاده از خزه اسفاگنوم برای ساخت سبد گل
خزه اسفاگنوم از رشته های بلند و
فیبری مواد گیاهی به دست آمده است و باتلاقی نیست. گلخانه دار ها از خزه اسفاگنوم
برای پوشش دادن به سبدهای سیمی تزئینی یا به عنوان مواد تزئینی در دسته گل یا
گلدان استفاده میکنند (شکل بالا).
استفاده از پیت ماس در گلدان
بسیاری از افراد هنگامی که متوجه میشوند پیت
ماس چیست و برداشت ذخایر آن چه مشکلاتی برای محیط زیست ایجاد میکند، هنگام استفاده
از آن برای پرورش گل و گیاه احساس عذاب وجدان میکنند. طرفداران استفاده و عدم
استفاده از خزه تورب دلایل خوبی برای خود دارند. در هر صورت هر کسی خود باید بین
فواید استفاده از پیت ماس در باغبانی و مضرات آن برای محیط زیست تصمیم بگیرد.
میتوانید از پیت ماس با مضایقه تنها برای پرورش بذرها و در ترکیب خاک گلدانی استفاده
کنید اما برای کارهایی که نیاز به خاک زیاد دارند مانند خاک باغچه از کمپوست به
جای آن بهره بگیرید.