گل شب بو از زیباترین گلهای طبیعت است و دارای عطر و بویی فراوان و رایحهای آرامشبخش است. گل شب بو تنوع رنگی کاملی دارد و به رنگهای ارغوانی، سفید، زرد، بنفش، قرمز و صورتی پرورش مییابد. لقبهای دیگر شب بو، گل کلاسیک فصول سرد، گل عطری و گل گیلی میباشد.
این گیاه برگهایی به رنگ سبز تیره، پوشیده شده با موم سفید رنگ دارد. شکل برگها بیضی یا نیزهای و طول آنها بین 3 تا 8 سانتیمتر متغیر است. گلهای این گیاه، چهار گلبرگی و سنبله مانند میباشند و به صورت تکی یا جفتی بر روی سنبله شکوفا میشوند. این گل در سال دوم خود شکوفه میدهد و در همان سال نیز دانه تولید میکند.
شب بو گیاهی علفی است. به خانواده شببویان تعلق دارد و بومی مناطق جنوبی و غربی اروپاست. در گذشتگان دور در کشور انگلستان، از گل شببو به عنوان واحد داد و ستد بین کشاورزان استفاده میشدهاست.
از گل شب بو در طب سنتی داروهایی جهت کاهش ورم مفاصل، تقویت کبد، نرم کنندگی سینه و رفع سردرد و نفخ شکم تهیه میگردد.
گل شب بو در صنایع عطر و ادکلن سازی و تهیه انواع خوشبو کنندهها کاربرد فراوان تجاری و اقتصادی دارد.
در جهان بیش از 50 گونه گل شببو شناسایی شده است. گلهای شب بو در کشور ما به سه گونه مختلف تقسیم بندی میگردند.
گونه اول، شب بوی معمولی یا Matthiola incana میباشد که دو نوع بهاره و زمستانه آن در بازار پرورش مییابد. عمر این گونه یک سال تا حداکثر دو سال است و رنگهای متنوعی دارد. شب بوی معمولی از نظر ارتفاع دو نوع پابلند و پاکوتاه دارد که ارتفاع آنها مقدار 20 و 60 سانتیمتر میباشد.
گونه دوم شب بو به نام شب بوی خیری یا Cheiranthus spp معروف است. این گونه گل شب بو مقاومت بیشتری نسبت به سرما دارد و عمر آن نیز از شب بوی معمولی بیشتر است. این نمونه نیز به صورت پابلند و پاکوتاه کشت میشود.
گونه سوم شب بوی ویرجینیا یا مروارید شیرازی است که گیاهی یک ساله است و طی ساعات روز، گلهایش به طور کامل بسته میشوند. دوره گلدهی این شب بو یک ماه است و نسبت به سرما نیز مقاومت خوبی دارد.
شب بو گیاهی است که در محیطهای مختلف مانند باغچه، گلدان و حواشی باغات قابل پرورش است. مناسبترین شرایط آب و هوایی برای رشد این گل، آب و هوای خنک و تا حدودی مرطوب است. مناطق ساحلی که دمای پایینی دارند جهت پرورش این گل، عالی میباشند. محدوده دمایی مناسب بین 15 تا 20 درجه سانتیگراد توصیه شده است.
خاک مناسب جهت پرورش شب بو خاکهای مرطوب و زهکشی شده است که از نظر اسیدیته، خنثی یا قلیایی باشند. میتوان ترکیبی از خاکبرگ، کود پوسیده دامی، ماسه و خاک باغچه را جهت کاشت آن آماده نمود.
جهت کوددهی به گل شب بو، باید از مقدار پتاسیم بیشتری استفاده نمود و توسط کود مخصوص گیاهان گلدار، کوددهی را انجام داد.
گل شب بو جهت رشد به روزانه 8 ساعت نور کافی نیاز دارد و تابش آفتاب به آن نباید باعث گرمازدگی و پژمردگی و ایجاد حرارت زیاد برای گیاه بشود. لذا بهترین مکان برای قرار دادن گلدانهای آن پشت پنجره یا در تراس و ایوان منازل میباشد.
گل شب بو به آفاتی مثل زنگ شب بو، کنه تار عنکبوتی، تریپس، سفیدک، شته و معدنچی برگ دچار میشود که باید از سموم شیمیایی و روشهای فیزیکی جهت مقابله با این آفات استفاده نمود.
گل شب بو نماد عشق بیپایان و شادی طولانی مدت میباشد. این گل در مناسبتهای مهم دوران زندگی مثل به دنیا آمدن فرزندان و یا خرید منزل جدید اهدا میگردد. از گل شب بوی سفید در تزئین و زیباسازی مراسم عروسی و تزئین ماشین عروس استفاده میگردد. سالهاست ایرانیان کنار سفره هفت سین نیز از حضور گل شب بو بهره میبرند. علت حضور گل شب بو در کنار سفره هفتسین، تقارن گلدهی آن با شروع فصل بهار است.
جهت ایجاد خاطرات ماندگار در میهمانیها و دورهمیهای شبانه، میتوان با بهرهگیری از رایحه شب هنگام این گل، لحظات خوب و لذتبخشی را در اذهان به یادگار گذاشت.
از گل شب بو به عنوان نمادی جهت جاودانگی متوفی نیز در مراسم ترحیم و تسلیت استفاده میگردد.
از خصوصیات خوب و مثبت گل شب بو جهت تهیه دسته گل آن است که با تعداد کمی از شاخههای آن میتوان یک دسته گل پر پشت و چشمگیر طراحی نمود. گاهی طراحان و دکوراتیوها در گلآرایی، گل لیلیوم یا لاله را در ترکیب با گل شب بو جهت دیزاین کاملتر استفاده مینمایند.
اگر قصد استفاده از گل شب بو در ظروف شیشهای را داریم، باید گلدانی با آب تمیز فراهم کرده و برگهای اضافه و پراکنده شاخهها را جدا نماییم و گلها را تا نیمه درون آب قرار دهیم. جهت رشد و ماندگاری این گیاه نیز باید از غذای مخصوص گل استفاده نماییم. البته ماندگاری گلها در این حالت به مدت چند روز بیشتر نخواهد بود و جهت افزایش ماندگاری گل، میتوان شاخه گل شب بو را در محلولهای ضد باکتری نگهداری نمود.
اگر قصد پرورش و کاشت شب بو به صورت نهال درون گلدان را داریم، باید پس از کاشت نهال یا قلمه درون گلدان، ماهی یکبار کوددهی را با کودهای غنی شده پتاسیم و نیتروژن انجام دهیم و پس از خشک شدن خاک، آن را هفتهای سه تا چهار بار مورد آبیاری متوسط قرار دهیم.
اگر گل شب بو را از فروشگاههای اینترنتی تهیه میکنیم باید به سوابق و اعتبار این فروشگاهها در گذشته توجه داشته و از کیفیت و تازگی گلهای ارسالی، اطمینان کسب نماییم.
شاخه گل شب بو هنگام خرید حضوری، باید تازه و پر گل باشد و دارای برگهای سالم و شاخههایی محکم و عمودی بوده و هر شاخه حداقل شش عدد گل شکوفا شده داشته باشد. بهتر است خرید این گل را در شب انجام دهیم تا بتوان رایحه و کیفیت بوی خوش آن را به هنگام خرید استشمام نمود.