درخت لونگان، بومی کشورهای چین، هند و جنوب شرق آسیاست و قدمتی در حدود 2000 سال دارد. لونگان، گیاهی همیشه سبز است و عضو گروه درختان مثمر یا ثمرده میباشد. میوه لونگان به نام چشم اژدها یا چشم گربه نیز معروف است. در بعضی مناطق به آن چشالو نیز گفته میشود.
این میوه شبیه انگور است و از نظر مزه شیرین و آبدار میباشد. گوشت آن به رنگ سفید بوده و دانه سیاه یا قهوهای رنگ درشت آن که مصرف خوراکی نداشته و در مرکز میوه قرار گرفته است، باید هنگام خوردن جدا گردد. لونگان جزو میوههای کمیاب و خاص به حساب میآید.
از میوه لونگان یا چشالو علاوه بر تازهخ
لونگان جزو یکی از غنیترین و مغذیترین میوههای خوراکی بوده و سرشار از انواع ویتامین و مواد معدنی میباشد. این میوه شامل انواع ویتامینهای گروه B مانند ویتامین B1,B2,B3 و ویتامین C، انواع پروتئین، فیبر، اسید فنولیک، انواع آنتی اکسیدان، فسفر، کلسیم، پتاسیم، منیزیم، آهن، مس و مواد ضد قارچی، ضد ویروسی و ضد باکتریایی است.
از میوه تازه لونگان جهت کاهش تب استفاده میگردد. میوه خشک لونگان برای درمان بیخوابی، بهبود کیفیت خواب و ایجاد آرامش توصیه شده است. برگ لونگان که خواص آنتیاکسیدانی و ضد ویروسی دارد جهت درمان انواع آلرژی، بیماریهای قلبی عروقی و دیابت بکار برده میشود. بذر لونگان را کوبیده و له میکنند و از آن کفی تولید میشود که در شستشوی مو و بدن، تهیه شامپو، صابون و رفع مشکلات پوستی استفاده میگردد.
آهن موجود در لونگان باعث تحریک گلبولهای قرمز و افزایش گردش خون و جلوگیری از کمخونی میگردد. لونگان میوهای کمکالری است و باعث کاهش اشتها و تعادل وزنی بدن میشود. پتاسیم موجود در آن به کاهش فشار خون و محافظت از شریانهای خونی قلب کمک میکند. ویتامین سی موجود در چشالو باعث تقویت سیستم ایمنی و تولید کلاژن و ترمیم سریع پوست و زخمهای بدن میشود.
به علت داشتن فیبر بالا به رفع ناراحتیهای گوارشی، نفخ، اسهال و یبوست کمک مینماید. ویتامینهای گروه B لونگان باعث کمک به حفظ بینایی و جلوگیری از پیرچشمی زودرس و همچنین تقویت لثه و دندانها میگردد.
از عوارض و مضرات مصرف زیاد و بیرویه میوه لونگان میتوان به افزایش سطح قند خون به علت برخورداری از شیرینی زیاد، افزایش وزن به علت داشتن کربوهیدرات فراوان، ایجاد مسمومیت و تهوع در صورت مصرف قبل از صبحانه، بروز اختلالات گوارشی در افراد با معده ضعیف و ایجاد مشکلات جنینی برای خانمهای باردار در سه ماهه اول حاملگی اشاره نمود.
نهال لونگان، در مناطق استوایی و آب و هوای گرمسیری به خوبی رشد میکند. در مناطق سردسیری بیشتر به صورت گلدانی کاشته شده و به صورت تزئینی استفاده میگردد زیرا نسبت به سرما و یخبندان حساس است. بهترین بازه دمایی برای آن بین 18 تا 23 درجه سانتیگراد است.
درخت لونگان جهت رشد به آفتاب و نور کامل نیازمند است و در صورت سایه بودن محیط، دوره رشد آن کمی طولانی خواهد شد.
درخت لونگان پس از رشد به ارتفاعی حدود 5 تا 10 متر میرسد و میوه شیرین و خوشمزه آن در اوایل تیر تا اواخر مرداد به ثمر میرسد. فاصله زمانی بین گلدهی و میوه آن بین سه تا چهار ماه به طول میانجامد. لونگان روی درخت کاملاً رسیده شده و کاملاً شیرین میشود و پس از چیدهشدن، بیشتر رسیده نخواهد شد.
نهال لونگان پس از کاشت در صورت مساعد بودن شرایط پس از دو تا سه سال به میوهدهی کامل میرسد ولی در بعضی مناطق و شرایط خاص این زمان ممکن است تا شش سال هم به طول بیانجامد.
درخت لونگان از راه بذر، قلمه زدن، پیوند و خواباندن ساقه، تکثیر میگردد. نهال لونگان را میتوان در گلدان نیز پرورش داد و به عنوان گیاه زینتی از آن استفاده نمود.
جهت کاشت نهال لونگان، باید فاصله 7 متر بین نهال و 5 متر بین ردیفها را رعایت نمود. نهال لونگان به سرعت از نظر ارتفاع رشد میکند و پرشاخ و برگ میشود. به منظور داشتن میوههای باکیفیتتر باید از انتقال مواد مغذی به شاخ و برگهای پرپشت آن توسط هرس مداوم اقدام نمود و از قد بلند شدن زیاد آن جلوگیری کرد.
نهال لونگان در فصل تابستان باید در حد متوسط و به صورت منظم آبیاری شود ولی در زمستان میتوان دفعات آبیاری را کمتر نمود.
لونگان به کوددهی مناسب نیاز دارد و میتوان از کود پوسیده دامی یا کودهای حاوی نیتروژن، پتاسیم و فسفر استفاده نمود.
لونگان نسبت به آفات و بیماریها مقاومت خوبی دارد ولی ممکن است در مواردی به آفاتی مانند کرم لونگان، بیماریهای قارچی، و نوعی مورچه که در واقع یک حشره کوچک است، مبتلا گردد که برای مقابله با این آفات باید از حشرهکشها و سموم شیمیایی مورد نیاز استفاده نمود.
نهال لونگان نسبت به خاک محل رشد، حساسیت زیادی ندارد و در انواع خاکهای لومی شنی، ماسهای، آهکی و سنگی رشد میکند. تنها نکته مهم داشتن زهکشی مناسب و غنی بودن خاک است.
با توجه به این که نهال لونگان گونههای مختلفی دارد، هنگام خرید باید به نوع آن توجه کرده و در مورد شرایط رشد و کاشت آن اطلاعات لازم را کسب کرده باشیم. نهالهای درخت لونگان به انواع لونگان بنفش، لونگان زرد، لونگان میازاکی بیدانه و لونگان غولآسا تقسیم بندی میگردند که از نظر آب و هوایی، همگی مختص مناطق گرمسیری میباشند و تفاوتشان در بازدهی، رنگ میوه و شرایط ظاهری درخت میباشد.
نهال درخت لونگان باید دارای ریشه بدون پیچیدگی و تابیدگی باشد و ساقه آن به طور عمودی رشد کرده باشد. سن نهال نیز باید در حدود یک سال بوده و ظاهر آن از آفات و بیماریها به دور مانده باشد. جوانههای روی ساقه نیز باید قوی و سالم بوده تا پس از کاشت به سرعت بتوانند به رشد نهال کمک نمایند.