رازک

رازک گونه ای از گیاهان گلدهنده بوده و از خامواده شاهدانه می باشد. به مناطق غربی آسیا و شمال آمریکا تعلق دارد.

 پراکنش آن در ایران در نواحی شمال ایران، بین گرگان و سواحل دریای خزر بوده و در استان گلستان به صورت وحشي رويش دارد. 

رازک گیاهی دوپایه ، چند ساله ، علفی بالا رونده می باشد. هر ساله اوایل بهار شاخه های جدید تولید می کند و با شروع سرما شاخه های علفی از بین می روند. همزمان با آن تولید ریزوم می کند. ریشه‌ ها  عمیق و منشعب بوده گلهای نر به صورت خوشه‌ای از بغل برگها ظاهر شده  و گلهای ماده به شکل مخروطی بیضی شکل و مجتمع می‌روید. 

اندام گیاه رازک از تارهای خشن پوشیده شده است. برگ‌های گیاه، متقابل، دندانه دار و مرکب از ۳ تا ۵ دندانه نامساوی است. گل‌های نر به صورت مجتمع و گل آذین خوشه هستند. گل‌های ماده، به صورت مخروط مانند سفید مایل به حنایی می‌باشند. قسمت مورد استفاده گیاه، گل‌های ماده آن است که دارای بوی معطر و مطبوع با طعم تلخ است. 

رازک در طول رویش به درجه حرارت زیادی نیاز ندارد. اندام هوایی این گیاه به سرما حساس ولی اندام زیرزمینی در برابر سرما مقاوم می باشند. این گیاه در مرحله گل دهی بیشترین مقدار دما نیاز دارد. بطوریکه میانگین دما در مرحله گل دهی 16 تا 18 درجه سانتی گراد مناسب است. بارندگی نقش عمده ای در افزایش عملکرد دارد. رازک را نباید در مناطق باد خیز کشت.

مناطق مرطوب نه تنها سبب کاهش نر و در نتیجه کاهش مواد موثره گلها می گردد. 

زمین اصلی باید کاملاً صاف و فاقد هر گونه پستی و بلندی باشد خاکهایی بابافت متوسط و با ضخامت زیاد و حاوی مقادیر فراوان ترکیبات کلسیم خاکهای مناسبی برای کشت رازک است PH  خاک برای گیاه بین 5/6 تا 7 مناسب است. نوع خاک زهکش و قدری شنی باشد ولی نیاز به آبیاری فراوان و مرتب (هفته ای یکبار) و خاک تقویت شده دارد.

گیاه رازک در درمان بی خوابی موثر بوده و آرام کننده تمایلات جنسی می باشد. اشتها آور ، تقویت کنندگی معده ،  مسهل و ضد عفونی کننده می‌باشد. آلرژی زا، ضد درد، ضد باکتری، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد تومور، معرق، هضم کننده، ادرارآور، قاعده آور، استروژنیک، مُلین، خلط آور، قارچ کش، خواب آور، شیرافزا، مُسهل، مخدر، مقوی اعصاب، مقوی معده، آرام بخش، مقوی رحم، ضد کرم می باشد. 

 زمان کشت گیاه رازک در فروردین و اردیبهشت ماه است . روش تکثیر آن از طریق کاشت ریشه غده ای در عمق 3 یا 4 سانتیمتری است و نوک جوانه غده باید رو به بالا و سطح خاک باشد. فاصله کشت هر گیاه 1.5 متر باشد. با شروع سرمای زمستان گیاه کاملا میمیرد ولی ریشه در عمق خاک سالم میماند و برای سال بعد آماده تکثیر و تولید است.

این ریشه ها را برای کشت مجدد و تکثیر در سال بعد آنرا از خاک خارج و به قطعات تقریبا ده سانتیمتری برید بطوریکه حتما یک جوانه در ریشه دیده شود و مجددا اقدام به کاشت نمود. اواسط مهر تا اواخر فروردین هنگامی که هوا سرد نبوده و رطوبت کافی نیز وجود داشته باشد زمان مناسبی برای انتقال گیاه و کاشت آنها در زمین اصلی است.