منگوستین ارغوانی

گیاه منگوستین ارغوانی که در زبان عامیانه به آن منگوستین گفته می شود یکی از درختان همیشه سبز و چندساله ی نواحی گرمسیری است و بومی جزایر ساندا و مالوکاس در اندونزی می باشد.

این گیاه معمولاً در جنوب شرقی آسیا، و همچنین نواحی گرمسیری کشورهای آمریکای جنوبی مانند کلمبیا، هند و پورتوریکو رشد می کند.

این درختان تا ارتفاع حدود 6 تا 25 متر رشد می کنند. همچنین دارای تنه ای راست و زبر و تاجی انبوه می باشند. پوست جوان به رنگ سبز روشن و صاف است که با مسن شدن درخت به تدریج به رنگ قهوه ای تیره و خشن و زبر تبدیل می شود.

تمام بخش های گیاه در صورت زخمی شدن، شیرابه ای زرد رنگ از خود تراوش می کنند.

برگ ها ضخیم، با آرایش متقابل، بیضی شکل، به رنگ سبز روشن و به طول 8 تا 15 سانتیمتر می باشند.

گل ها به صورت منفرد یا به صورت جفتی در انتهای شاخه ها ظاهر می شوند. این گل ها 2.5 تا 5 سانتیمتر قطر داشته و دارای چهار گلبرگ سفید مایل به صورتی و چهار کاسبرگ پایا هستند.

میوه منگوستین شیرین و تند، آبدار، گاهی فیبری، و دارای کیسه های آبدار (مانند مرکبات) می باشد. همچنین این میوه ها وقتی که می رسند دارای پوستی به رنگ ارغوانی مایل به قرمز تیره و غیر خوراکی هستند. در هر میوه، گوشتی خوراکی و خوشبو که بذر را در بر می گیرد وجود دارد. بذور این گیاه از نظر شکل و اندازه مشابه بادام می باشند.

درخت منگوستین در کمتر از 5 تا 6 سال می تواند به باردهی برسد اما در برخی موارد باردهی تا 8-10 سال طول می کشد. مقدار عملکرد محصول در گونه های مختلف و در شرایط آب و هوایی مختلف می تواند متفاوت باشد. همچنین عملکرد محصول به سن درخت نیز بستگی دارد. درختان جوان در اولین باردهی خود می توانند حدود 200 تا 300 میوه (هر درخت) تولید کنند. درختان بالغ در هر فصل به طور میانگین حدود 500 میوه تولید می کنند. درختان 30 تا 45 ساله در بلوغ کامل خود ممکن است حدود 3000 میوه تولید کنند.

این درختان به خشکی حساس بوده و برای رشد بهتر به نواحی بارانی یا آبیاری منظم و نیز کمی سایه نیاز دارند.

دمای کمتر از 20 درجه سانتیگراد نیز رشد را به تأخیر می اندازد. بهترین دما برای رشد و تولید میوه های این درخت، دمای بین 25 تا 35 درجه سانتیگراد به همراه رطوبت بیش از 80 درصد می باشد.

در دماهای بالای 38 یا 40 درجه سانتیگراد، برگ ها و میوه ها دچار آفتاب سوختگی می شوند.

درختان جوان یا نهال های بذری محیط های سایه و دارای نور اندک را ترجیح می دهند ولی درختان بالغ به محیط هایی با سایه ی کمتر نیاز دارند ولی شرایط سایه ی زیاد را می توانند تحمل کنند.

این گیاه سیستم ریشه ای ضعیفی دارد به همین دلیل خاک های عمیق، به خوبی آبیاری شده و دارای رطوبت زیاد را ترجیح می دهند و اغلب در زمین های آبگیر کنار رودخانه ها رشد می کنند. منگوستین نمی تواند در خاک های شنی یا رسوبی با مواد آلی کم رشد خوبی داشته باشد.

از نظر نیاز آبی به پراکنش خوب و منظم باران در سال (بیش از 40 میلیمتر در ماه) و 3 تا 5 هفته فصل خشک نیاز دارد.

اندوکارپ یا بخش سفید میوه دارای مزه و طعمی ملایم است که خوراکی است و حاوی مواد و عناصر ضروری می باشد.

بخش های مختلف این گیاه در طب سنتی مردم جنوب شرقی آسیا کاربردهای زیادی دارد. و ممکن است برای درمان بیماری هایی نظیر عفونت های پوستی، زخم ها، اسهال های خونی و تکرر ادرار استفاده شود.

در تایلند از چوب این درخت برای ساختن نیزه و همچنین در نجاری استفاده می شود.

از برگ ها و پوست درخت نیز دمنوشی تهیه شده و برای کاهش تب استفاده می گردد.

در چین از پوست میوه ی این گیاه برای ساختن چرم های قهوه ای مایل به قرمز استفاده می کنند.

ارزش غذایی:

هر 100 گرم از میوه منگوستین ارغونی حاوی 6-20 گرم کربوهیدرات، 0.1-1 گرم روغن، 0.6 گرم پروتئین، 7-11 میلیگرم کلسیم، 4-17 میلیگرم فسفر، 19 میلیگرم پتاسیم، 0.2-1 میلیگرم آهن، 14 IU ویتامین آ، 0.03 میلیگرم ویتامین ب1، 0.03 میلیگرم ویتامین ب2، 0.3 میلیگرم نیاسین و 4.2-66 میلیگرم ویتامین ث می باشد.