۱۳۹۴ شانزدهم بهمن

زردچوبه

Curcuma longa Turmeric که به فارسی زردچوبه نامیده میشود، گیاهی از خانواده زنجبیل، بومی جنوب شرقی هند می باشد. نیاز های این گیاه عبارتند از نور: زیاد رطوبت: کمی مرطوب دمای محیط: 20 تا 30 درجه سانتیگراد خاک: خاک های حاصلخیز با زهکش مناسب

نام علمي

Curcuma longa

نام لاتين

Turmeric

خانواده (تيره)

Zingiberaceae

خصوصیات - معرفی

زردچوبه گیاهی علفی و چندساله است. این گیاه متعلق به تیره زنجبیل می باشد. منشأ زردچوبه جنوب هندوستان گزارش شده است. جنس کورکوما بیش از 70 گونه دارد که عمدتاً در هندوستان و شمال استرالیا می رویند. ریزوم این گیاه کوتاه و ضخیم و بر دو نوعند، ریزوم های مادری و ریزوم های فرعی (ثانویه). ارتفاع این گیاه بین 60 تا 90 سانتیمتر است. برگ ها سبز رنگ، طویل و به طور دسته ای بر روی ساقه قرار می گیرند.

مقدار اسانس در ریزوم زردچوبه متفاوت است و به گونه گیاه و شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد. مقدار اسانس گونه آمادا، 1/1 درصد، گونه آروماتیکا، 6 درصد و گونه لانگا بین 5 تا 6 درصد است. ماده کریستالی کورکومین مسئول رنگ زردچوبه است.

شرایط نگهداری زردچوبه

نور مورد نياز

زیاد

آبياري و رطوبت

کمی مرطوب

دماي مورد نياز

20 تا 30 درجه سانتیگراد

خاک مورد نياز

خاک های حاصلخیز با زهکش مناسب

این گیاه در خاک های حاصلخیز می روید. خاک هایی که زردچوبه در آن کشت می شود باید از زهکش مناسبی برخوردار باشند. آبیاری مناسب نقش عمده ای در افزایش عملکرد ریزوم این گیاه دارد.

همانطور که گفته شد، رویش این گیاه و عملکرد ریشه با حاصلخیزی خاک رابطه مستقیم دارد. توصیه می شود در فصل پاییز هنگام آماده ساختن زمین 20 تا 25 تن در هکتار کود حیوانی به زمین اضافه شود. چنانچه زمین از مواد و عناصر غذایی تهی باشد این مقدار به 75 تا 100 تن در هکتار هم می رسد. افزودن ازت، فسفر و پتاس نیز به وضعیت خاک بستگی دارد. توصیه می شود 100 کیلوگرم در هکتار ازت، 100 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و 200 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس به خاک اضافه شود. تمام فسفر و یک سوم پتاس را زمان کشت، یک سوم ازت را 30 روز پس از کشت و باقیمانده ازت و پتاس را 60 روز پس از کاشت باید به خاک اضافه کرد.

تحقیقات نشان می دهد استفاده از کودهای حیوانی و شیمیایی نقش عمده ای در افزایش عملکرد ریشه دارد.

خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی

زردچوبه از قدیمی ترین گیاهان دارویی است. این گیاه در سال 572 پس از میلاد توسط ایرانی ها به چین و در قرن 16 میلادی به فرانسه و ایتالیا برده شد. کشت این گیاه در بعضی از کشورها مانند هندوستان به صدها سال پیش باز می گردد. از ریزوم پودر شده زردچوبه به عنوان طعم دهنده مواد غذایی استفاده می شود. از زردچوبه همچنین برای رنگ کردن پارچه های پنبه ای، پشمی و ابریشمی استفاده می شود. اسانس ریزوم این گیاه در صنایع داروسازی، عطرسازی و صنایع غذایی کاربرد فراوانی دارد. در هندوستان سالانه 224600 تن زردچوبه تولید می شود. به طوری که 94 درصد زردچوبه جهان در این کشور تولید می شود. قسمت اعظم زردچوبه هندوستان به کشورهای خاورمیانه، کشورهای اروپایی و آمریکا صادر می شود. این گیاه در سطوح وسیعی در کشورهای هندوستان، اندونزی، مالزی و بعضی نقاط چین کشت می شود.

مقابله به آفات زردچوبه

مبارزه با علف های هرز، آبیاری به موقع و کوددهی نقش مؤثری در افزایش عملکرد ریزوم دارد. زردچوبه گیاهی کم و بیش مقاوم به آفت ها و بیماری ها است. لکه برگی از آفاتی است که در طول رویش گیاهان را تهدید می کند. لکه های سفید رنگی در هر دو طرف سطح برگ های آلوده به خصوص در سطح فوقانی برگ ها مشاهده می شود. در سال های اخیر مشاهده شده است که ریشه و ریزوم زردچوبه توسط پی تیوم آلوده شده و خسارات زیادی به محصول وارد می شود. استفاده از سموم مناسب و کاربرد عملیات به زراعی در کنترل این بیماری بسیار مؤثر است.

نحوه تکثیر زردچوبه

تکثیر زردچوبه توسط ریزوم صورت می گیرد. از ریزوم های مادری و ریزوم های فرعی (ثانویه) برای کشت زردچوبه می توان استفاده کرد. ریزوم های مادری سبب تسریع رشد گیاهان و افزایش عملکرد ریزوم می شود. چنانچه از ریزوم های مادری و فرعی برای کشت استفاده شود، اختلاف زیادی در رشد و نمو گیاهان به وجود می آید. از این رو بهتر است ریزوم های مادری را با برش طولی به دو نیم تقسیم و سپس کشت کرد.

زمان کشت زردچوبه با توجه به شرایط اقلیمی محل رویش متفاوت است. در هندوستان کشت این گیاه از اواخر فروردین تا اوایل تیر انجام می گیرد.

زردچوبه را به دو روش کرتی و جوی و پشته کشت می کنند. در روش کرتی، عملکرد 80 درصد بیش از جوی پشته است که علت آن تراکم بیشتر کشت در روش کرتی است.

فاصله ردیف ها نیز به نوع خاک، حاصلخیزی آن و شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد و بین 30 تا 90 سانتیمتر است. فاصله دو بوته در طول ردیف بین 20 تا 25 سانتیمتر مناسب است.

مقدار ریزوم مورد نیاز برای کاشت متفاوت است و به فواصل کاشت بستگی دارد. چنانچه فاصله کشت 20 × 30 سانتیمتر باشد، به 1800 کیلوگرم در هکتار ریزوم مادری و 1200 کیلوگرم در هکتار ریزوم فرعی نیاز است.

سایر اطلاعات

برداشت محصول:

زمان برداشت گونه های مختلف زردچوبه متفاوت است. معمولاً 7 تا 9 ماه پس از سبز شدن ریزوم می توان اندام های زیرزمینی زردچوبه را برداشت کرد. اواسط پاییز تا اواخر زمستان زمان مناسبی برای برداشت ریزوم ها است. قبل از برداشت، پیکر رویشی گیاهان (ساقه و برگ ها) را از ناحیه نزدیک به زمین باید قطع کرد. برای سهولت در برداشت، زمین را باید آبیاری کرده و پس از خارج کردن اندام های زیرزمینی، ریزوم های فرعی را از ریزوم مادری باید جدا و تمیز کرد.

ریزوم هایی که به عنوان بذر انتخاب می شوند، نه تنها باید کاملاً سالم و عاری از هر گونه عوامل بیماری زا باشند بلکه باید رسیده و کامل باشند. برای نگهداری بذرها، گودالی به عمق 60 سانتیمتر در مکانی خشک و خنک باید حفر و بذر را در آن نگهداری نمود.

پس از برداشت ریزوم ها، آنها را باید خشک کرد. رطوبت مجاز در اندام های خشک شده 8 تا 10 درصد می باشد.

عملکرد ریشه متفاوت است و به روش کاشت، رقم مورد استفاده و حاصلخیزی زمین بستگی دارد و بین 20 تا 40 تن در هکتار ریزوم تازه است.