Brassica oleracea CapitataCabbage که به فارسی کلم پیچ نامیده میشود، گیاهی از خانواده چلیپائیان بومی اروپا می باشد. نیاز های این گیاه عبارتند از نور: متوسط رطوبت: کمی مرطوب دمای محیط: آب و هوای خنک و معتدل و دارای رطوبت و بارش کافی خاک: زمین های عمیق و سنگین با سطح آب زیرزمینی حدود یک متر
نام علمي
Brassica oleracea Capitata
خصوصیات - معرفی
این گیاهان از زمان های بسیار قدیم در سواحل دریای مدیترانه، آسیای صغیر و سواحل غربی اروپا به صورت خودرو می رویید و هنوز هم به صورت خودرو در انگلیس، دانمارک و شمال غربی فرانسه یافت می شود.
اغلب کلم ها دارای ریشه سطحی و کوتاه هستند.
برگ ها در کلم پیچ بر روی ساقه کوتاه و نسبتاً ضخیمی به صورت یک مجموعه کروی شکل ظاهر می شوند.
گرده افشانی کلم ها با باد و حشرات انجام می گیرد.
کلم پیچ نسبت به طول روز حساس نیست (روز خنثی). مرحله زایشی کلم پیچ در مناطق معتدل تنها با تأثیر سرما یا بهارش، در سال دوم انجام می گیرد. طولانی شدن دوره نونهالی نیز، تغییر فاز رویشی به زایشی را به دنبال دارد. بعد از بهارش، ساقه گلدهنده به طول 1.5 تا 2 متر ظاهر می شود. گل ها زرد براق و دارای 4 کاسبرگ، 4 گلبرگ و 6 پرچم هستند. کلم پیچ در سال اول تشکیل پیچ و در سال دوم میوه و بذر می دهد.
برگ های خارجی تحت شرایط دمای بالا کاهش می یابد. گرده افشانی خودگشن ولی دگرگشنی نیز گزارش شده است. تحت شرایط دمای بالا، کلم پیچ چندین سال در مرحله رویشی باقی خواهد ماند. دمای بالا پس از بهارش می تواند گلدهی را به تأخیر بیاندازد و یا آن را متوقف کند.
![Cabbage]()
![Cabbage]()
شرایط نگهداری کلم پیچ
نور مورد نياز
متوسط
آبياري و رطوبت
کمی مرطوب
دماي مورد نياز
آب و هوای خنک و معتدل و دارای رطوبت و بارش کافی
خاک مورد نياز
زمین های عمیق و سنگین با سطح آب زیرزمینی حدود یک متر
|
کلم پیچ طالب آب و هوای معتدل است. بهترین دما برای رشد رویشی بین 15 تا 20 و حداقل آن برای رشد رویشی حدود 1 درجه سانتیگراد است. به طور کلی دمای کمتر از 10 و بالای 25 درجه سانتیگراد، شرایط مطلوبی را برای تولید این گیاه فراهم نمی کند. کلم پیچ در شرایط آب و هوای خنک و رطوبت زیاد به خوبی رشد کرده و در مقابل یخبندان نیز به خوبی مقاومت می کند. با کاهش دما در پاییز، مقدار قند در کلم پیچ افزایش می یابد.
بسته به نوع و روش مقاوم کردن نشاها در خزانه و زمانی که نشاهای جوان بعد از انتقال از خزانه در دمای منهای 10 درجه سانتیگراد قرار گیرند، خسارت یخبندان به وجود می آید. مقاوم کردن تدریجی نشاها در مدت بیش از چند هفته در هوای آزاد، باعث می شود که گیاهان جوان حتی یخبندان های تا منهای 20 درجه سانتیگراد را تحمل کنند. کلم پیچ در مناطق معتدل به عنوان گیاه بهاره یا پاییزه و در مناطق گرمسیر به عنوان گیاه زمستانه کشت می شود.
رطوبت هوای زیاد در عملکرد محصول تأثیر زیادی دارد. زمین های عمیق و سنگین با سطح آب زیرزمینی حدود یک متر، شرایط مناسبی را برای تولید کلم ها فراهم می کنند. از این نظر، شمال ایران برای کشت انواع کلم ها مناسب است.
به طور کلی مناطقی که دارای آب و هوای خنک و معتدل و نیز دارای رطوبت و بارش کافی باشند، مانند سواحل دریای خزر، مناسب ترین منطقه برای کاشت انواع کلم ها هستند.
کلم ها احتیاج زیادی به مواد غذایی دارند و این نیاز به ویژه در زمان تشکیل مجموعه کروی شکل برگ ها، بیشتر به چشم می خورد. استفاده از کود دامی و کمپوست نیز در افزایش محصول نقش دارد.
![Brassica oleracea Capitata]()
![Brassica oleracea Capitata]()
خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی
ارزش غذایی:
استفاده از کلم ها در انواع غذاها و سالاد متداول است. مقدار ویتامین ث و املاح معدنی کلم پیچ سفید بیشتر از کلم پیچ قرمز و میلان است. مقدار پروتئین نیز بین 1.5 تا 4.5 درصد در انواع کلم ها متفاوت است.
برخی از گزارشات حاکی از این است که آب کلم پیچ، تأثیر مثبتی بر روی اولسر دستگاه داشته و مصرف زیاد آن عارضه سرطان روده را برطرف می کند.
طعم تلخ کلم ها مربوط به ماده گلوکوزینات می باشد.
![معرفی و راهنمای پرورش سبزی جات غیر برگی - کلم پیچ]()
![معرفی و راهنمای پرورش سبزی جات غیر برگی - کلم پیچ]()
مقابله به آفات کلم پیچ
فتق کلم مهمترین بیماری در کشت های متراکم در کشورهای کلم خیز است. از علائم آن زخم های شدیدی است که در ناحیه ریشه به وجود می آید و باعث کج و معوج شدن نشا و خود گیاه شده و در نهایت پژمردگی آن را به دنبال دارد. این قارچ یک قارچ خاکزی است و با تناوب، استفاده از نشاهای سالم و قوی و آهک می توان بر آن غلبه کرد.
بیماری پژمردگی کلم که توسط قارچ Phoma lingam ایجاد می شود، از طریق بذر و خاک سرایت می کند.
کک خاکی کلم که سوراخ های گردی روی برگ ها و نشاهای جوان بر اثر خوردن به جای می گذارد. ضد عفونی بذر با سموم حشره کش روش مبارزه با آن است.
مگس کوچک کلم از دیگر آفات آن است. از علائم خسارت، سوراخ کردن بدون نظم هندسی ساقه های جوان توسط لارو این مگس است. با ضدعفونی نشاها توسط آفتکش ها می توان با آن مبارزه کرد.
آفت دیگر این گیاه، پروانه سفید کلم است. خسارت ناشی از این آفت توسط لاروهای سبز و زردرنگ و مخطط روی برگ ها وارد می شود.مبارزه پس از اولین تخم ریزی حشره زیر برگ ها و یا پس از تولید اولین لاروها با حشره کش ها انجام می گیرد.
![کلم پیچ]()
![کلم پیچ]()
نحوه تکثیر کلم پیچ
بذر کلم ها را معمولاً در خزانه افشانده و سپس نهال جوان را به زمین اصلی منتقل می کنند. زمان بذرپاشی در خزانه نسبت به انواع کلم متفاوت است. به عنوان مثال، کلم های زودرس را در دی و بهمن و انواع نیمه زودرس از بهمن تا اواخر اسفند و انواع پاییزه را می توان تا اواخر اردیبهشت نیز خزانه گرفت. کلم های دیررس در اواسط مرداد خزانه گرفته می شود. دوره پرورش کلم ها در خزانه معمولاً 7 تا 8 هفته است. دمای خزانه تا هنگام جوانه زدن بذر بین 16 تا 20 درجه سانتیگراد و سپس بین 14 تا 16 درجه سانتیگراد تغییر می کند. دمای خزانه پس از دو برگه شدن باید حداکثر بین 10 تا 12 درجه سانتیگراد کاهش یابد. محیط خزانه نیز باید همواره نور و تهویه کافی داشته باشد.
کلم ها را باید زمانی برداشت کرد که مجموعه کروی شکل برگ ها کاملاً سفت شده باشد. عمل برداشت در سطح کوچک با چاقوی تیز و در سبزیکاری سطوح بزرگ از ماشین های ویژه برداشت استفاده می گردد. مقدار محصول بسته به انواع کلم ها متفاوت بوده و بین 30 تا 60 تن در هکتار است.
مصرف کلم برای افرادی که مبتلا به امراض معده و روده هستند به علت وجود ماده استیل کولین توصیه نمی شود.
مصرف بیش از حد کلم، همانند عدم مصرف کافی ید، سبب ناراحتی های گوآتر می گردد.
پیوست، غ.ع. 1385. سبزیکاری. انتشارات دانش پذیر، چا