راه فرعی ما را میبرد سمت دره ارغوان؛ جایی آن طرفتر از چهار کیلومتری شهر طرقبه که دسترسی به آن از مسیر طرقدر ممکن است.
انتهاییترین شکاف میان کوهها، بوتههایی با شاخههای بلند و تیره رنگ، همان درختهای ارغوان است. ارغوانها هنوز گل نداده و برف اندکی نشسته لابهلای بوتهها ... .
این ناحیه چون از قدیم محل رویش بوتههای ارغوان بوده، سراسر آن پوشیده از درختچههای ارغوان است و از همین رو به «دره ارغوان» معروف است، منطقهای با ارغوان زارهای زیبا و چشمه سارهای گوارا و مناظر و چشم اندازهای زیبا که چشم هر بینندهای را خیره میکند.
با این حال همه زیباییهایی که اطرافمان است، یک اما و اگر هم دارد. «اما»ی دره ارغوان استفاده اقتصادی آن است، به خاطر چوبهایی که برای ساخت آلاچیق و یا سبدهای چوبی بهکار میرود. به طور قطع کسی که بداند از ساقههای ارغوان «نان» در میآید، زیبایی این گونه گیاهی را نه در زیبایی طبیعی، که در کسب روزی میبیند. چنانچه مدیر کل محیط زیست خراسان رضوی هم طی گفتوگویی با اشاره به تعرض به جنگلهای ارغوان تأکید میکند که وضعیت دره ارغوان را دریابیم.
کمی پایینتر، نزدیک روستا دو مرد بومی در حال هرس کردن ارغوانها هستند. شاخههای نازک و قهوهای روی هم دسته شدهاند و پشتهای زیبا از شاخههای عریان را تشکیل دادهاند.
با آنها که وارد صحبت میشویم، دل پری از ممنوع بودن هرس ارغوانها دارند.
یکی از آن دو میگوید: ارغوانها باید بین چله زمستان تا نوروز هرس شوند و گرنه ساقهها ضخیم میشوند و قابل هرس کردن و حصیربافی نیستند.
میگوید: هر کس فقط ارغوانهای روییده در زمین خودش را که ملک شخصی اوست، هرس میکند.
آن یکی میگوید: اما همین کار را هم از ما دریغ میکنند. یا اداره بهداشت میآید سراغمان که شاخهها غیربهداشتی است، یا منابع طبیعی میآید از ما برای هرس ارغوانهای منطقه خودمان پول میگیرد.
ارغوانها از گونههای هرس پذیرند
«ارغوان جزو گونههای هرسپذیر است و اگر قطع شاخهها طبق روال صحیح باشد، مانعی برای هرس آنها وجود ندارد.»
این را رئیس اداره جنگلداری و جنگلکاری منابع طبیعی خراسان رضوی میگوید و اظهار میدارد که با این همه طی سه سال گذشته تنها سال 93 اجازه دادند مردم بخشی از عرصه 10 هزار هکتاری پوشیده از ارغوان را مورد بهرهبرداری قرار دهند.
به گفته حسین سلطانی، منطقه پوشیده از ارغوان زارهای منطقه تفریحی مشهد تحت اجرای طرح 10 ساله مدیریت ارغوان زارهای دهبار و طرقبه شاندیز است که شامل حفاظت، اصلاح، احیا و بهرهبرداری میشود.
وی با اشاره به کاشت دایمی نهالهای ارغوان در این منطقه بیان میدارد که امسال 350 هکتار از این منطقه زیر کاشت نهال ارغوان رفت.
اما جالب اینکه با توجه به بارش سالیانه در این منطقه، ارغوانها با هزینه 100 میلیونی آبیاری با تانکر، سالانه چهار تا پنج نوبت آبیاری میشوند.
درآمدزایی یک میلیون هکتار جنگل خراسان رضوی
سلطانی از یک میلیون هکتار جنگل خراسان رضوی خبر میدهد که عمده گونههای آن اقتصادی و دارای درآمد است.
وی میافزاید: پسته، سماق، ارغوان، بنه و بادامشک، قرهقات و ارس از گونههای با ارزش جنگلهای استان است.
سلطانی با اشاره به ارزشمند بودن جنگلهای استان خاطرنشان میکند: جنگلهای استان همه از حساسیت برای تخریب و تعرض برخوردارند، اما از وقتی روستاها گازکشی شدهاند، خوشبختانه تخریب درختان کمتر شده، ضمن اینکه تعرض به جنگلهای پسته، بادامشک و ارس جریمههای سنگینی دارد.
نکته: نرفته بودیم از منابع طبیعی عملکرد کاری بگیریم، اما وقتی بحث ارایه آمار تخریب مطرح شد، جنگلداری ما را به حفاظت یگان، حفاظت یگان ما را به اتاق مدیر کل و مسؤول دفتر مدیر کل هم ما را به روابط عمومی ارجاع دادند و روابط عمومی هم از ارایه آمار خودداری کرد! خلاصه اینکه انگار ارایه آمار محرمانه بود!