نتایج تحقیقات پژوهشگران دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان منجر به
اصلاح ژنتیکی گیاه دانه روغنی گلرنگ و زمینه برای ایجاد یک رقم جدید با
قابلیت تحمل خشکی در این گیاه با کیفیت شده است.
به گزارش سرویس پژوهشی ایسنا، دکتر محمدمهدی مجیدی، مجری این طرح با بیان
اینکه بیش از 90 درصد روغن مورد نیاز کشور از طریق واردات روغن یا واردات
غیر مستقیم دانه‌های روغنی جهت استحصال روغن تأمین می‌شود، اظهار کرد:
یکی از محدودیتهای تولید دانه‌های روغنی در کشور کمبود آب است که نه تنها
امکان توسعه سطح زیرکشت را محدود می‌کند، بلکه خشکسالی‌های پی در پی در
کشور باعث کاهش سطح زیر کشت در برخی مناطق نیز شده است.
دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان افزود: یکی از راهکارهای
افزایش تولید روغن، اصلاح ژنتیکی و ایجاد ارقام جدید متحمل به خشکی به ویژه
در گیاهان دارای کیفیت روغن بالا است، به طوری که بتوان در شرایط تنش
خشکی با کمترین نیاز آبی تولید مناسبی داشت.
وی با بیان اینکه تحقیق بر روی اصلاح ژنتیکی گیاه دانه روغنی گلرنگ در
دانشگاه صنعتی اصفهان مدتی است که آغاز شده، خاطرنشان کرد: گلرنگ به علت
دارا بودن اسید چرب غیراشباع و ضروری لینولئیک (78 درصد) و نیز کیفیت
تغذیه‌ای در حد روغن زیتون در برخی از ارقام، به عنوان یک گیاه دانه روغنی
دارای اهمیت فراوان است.
مجیدی در رابطه با جزییات این طرح‌ها که نتایج آن در قالب چند پایان‌نامه
ارشد و دکتری در حال انجام است، گفت: این طرح در سه فاز تحقیقاتی انجام
پذیرفته است که در فاز اول ژرم پلاسم گلرنگ از مناطق مختلف قاره‌های جهان
با همکاری بانک ژن USDA آمریکا و IPK آلمان جمع‌آوری شد و در ابتدا به
بررسی سطح تنوع ژنتیکی با استفاده از ارزیابی فنوتیپی و مارکرهای مولکولی
DNA (نظیر SSR و ISSR) پرداخته شد. سپس غربالگری برای شناسایی ژنوتیپهای
متحمل به خشکی انجام شد که نتایج ارزشمند آن در قالب تعدادی مقاله علمی
پژوهشی برای مجلات معتبر ارسال شده است.
وی گفت: در فاز دوم ژن‌های تحمل به تنش از نمونه‌های متحمل شناسایی شده
(در فاز اول) به نمونه‌های سازگار داخل کشور منتقل شده و یا امکان استفاده
مستقیم نمونه‌های متحمل اولیه بررسی می‌شود. همچنین فاز سوم در صورتی
انجام می‌شود که درجه تحمل به خشکی شناسایی شده در فاز اول به اندازه کافی
نبوده و ایجاد ارقام بسیار متحمل برای کشت دیم یا مناطق بسیار خشک مد نظر
باشد. در این صورت اصلاحگر مجبور است از گونه‌های وحشی که قرابت دورتری
با گونه‌های اهلی دارند برای بهبود تحمل به خشکی استفاده کند.
عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان از آمادگی برای شروع فازهای دوم و سوم
طرح نیز خبر داد و گفت: این دو فاز نیز در قالب پروپزال‌های کارشناسی ارشد و
دکترا در حال اجرا هستند.
وی در رابطه با بودجه و هزینه‌های طرح تحقیقاتی اصلاح ژنتیکی گونه گلرنگ در
ایران اظهار کرد: فاز اول طرح با هزینه‌ای بالغ بر یکصد میلیون ریال طی
سه سال به اجرا در آمده است که در صورت اجرای موفق فازهای دوم و سوم ظرفیت
وسیع برای طراحی پروژه‌های جدید، ایجاد می‌شود.
مجیدی اظهار امیدواری کرد: با ایجاد ارقام مقاوم به تنش خشکی زمینه برای
تجاری سازی فراهم شده و بتوان با توجه به هزینه بالایی که صرف واردات روغن
خوراکی می‌شود، اقدام شایان توجهی در مناطق خشک کشور جهت توسعه سطح زیر کشت
این گیاه دانه روغنی بومی و با کیفیت صورت پذیرد.