قارچ دوده ای مرکبات یا فوماژین(Fumagina) در اثر وجود مواد قندی(عسلک)حاصل از حشرات مکنده بر روی گیاهان مختلف از جمله مرکبات در نواحی گرم و مرطوب به وجود می آید.در حال حاضر اغلب باغ های شمال کشور به این بیماری مبتلا هستند.
علایم بیماری به صورت غشاء یا دوده سیاه و مخملی شکلی بر روی برگ،شاخه ومیوه دیده می شود.بارزترین علایم بر روی برگهاست.دوده حالت انگلی نداشته،برخی معتقدند به خاطر این که وجودش بر روی برگ ها سبب تجزیه شدن عسلک می گردد مفید می باشد.
عامل اصلی این عارضه وجود حشرات مکنده بر روی درختان است که موجب ترشح عسلک در سطح اندام های هوایی درختان می گردند. قارچ هایMeliola camelia & Capnodium citri و ... با تغذیه از عسلک رشد و تکثیر می یابند. همان گونه که اشاره شد وجود دوده درارتباط مستقیم با وجودحشرات مکنده بر روی درختان مرکبات است که عسلک ترشح می کنند. مهمترین آنها شته ها می باشند. از شته های مهم می توان گروه های زیر را نام برد: 1- شته مرکبات 2- شته جالیز 3- شته سیاه مرکبات 4- شته سیب زمینی 5- شته پیچک 6- شته سیاه باقالا 7- شته سیاه شبدر 8- شته قهوه ای مرکبات
مبارزه با بیماری فوماژین فقط از طریق مبارزه با حشرات تولید کننده عسلک امکان پذیر می باشد.رعایت بهداشت زراعی یا باغی در کنترل این بیماری نیز نقش عمده ای دارد، باغ های شلوغ که سال هاست هرس مناسبی نداشته اند و شاخه ها در هم فرو رفته اند مکان مناسبی برای تجمع آفات مکنده است، در ضمن از بین بردن علف های هرز در داخل باغ و در کناره های باغات می تواند محل تولیدمثل آفات را تخریب نماید.
مبارزه شیمیایی
مبارزه شیمیایی :در صورتی که جمعیت شته ها در اوایل فصل زیاد باشد در هنگام شروع رشد جوانه ها می توان سمپاشی را با سموم اختصاصی شته کش انجام داد. در مورد شته هایی که باعث پیچیدگی برگ می شوند سمپاشی باید قبل از پیچیدن برگها صورت گیرد. جمعیت شته ها در اواخر بهار و آغاز تابستان به علت بالا رفتن درجه حرارت خود به خود کم می شود. در شمال ایران مبارزه شیمیایی با شپشک ها در اواخر خرداد یا اوایل تیر جمعیت این شته ها را پایین می آورد.
برای کنترل این بیماری موارد زیر توصیه می گردد: ۱- سم پاشی زمستانه (اسفند ماه) با استفاده از روغن ۲ درصد به اضافه سم علیه تخم کنه نیسورون به نسبت 1 در هزار ارتوس 0/5 در هزار و سمومی از قبیل آپولو ، آبامکتین ، تدیون و ... ۲- سم پاشی بهاره موقعی که میوه ها به اندازه فندق می باشند،با استفاده از روغن یک درصد سموم فسفره زینب یا مانکوزب(برای مبارزه با کنه نقره ای) سم کنه کش(جهت مبارزه با کنه قرمز) هر یک به نسبت ۲ در هزار.
در صورت شدت آلودگی ، سم پاشی در اواخر تابستان (شهریور ماه )تکرار شود. بارندگی در بهار و حتی تابستان و همچنین استفاده از مانکوزب در کاهش این بیماری موثر هستند.