سوسک شاخک بلند رزاسه که به نام سوسک سرشاخه خوار نیز نامیده می شود یکی از آفات مهم درختان میوه و از خطرناک ترین حشرات چوبخوار در کشور ما می باشد. این آفت علاوه بر درختان میوه به درختان بید ، بلوط ، نارون ، چنار ، گیالس وحشی ، گلابی جنگلی ، بادام و درختچه های به ژاپنی و نسترن نیز حمله می کند.آفت نامبرده در تمام کشور با درجه اهمیت اقتصادی زیاد انتشار دارد.
هر چه منطقه ای خشک تر باشد حمله این آفت شدیدتر است.مشاهدات محققین در سراسر کشور حاکی از اثر قاطع آب در جلب حشرات چوبخوار از جمله سرشاخه خوارها می باشد. این مسئله در مورد کلیه حشرات چوبخوار درختان میوه ، جنگلی و غیر مثمر نیز صادق است.منظور از آب میزان رطوبت نسبی هوا نیز می باشد.آب اگر کم باشد علاوه بر این که خود آن به عنوان عنصر حیاتی ، دیگر نقشی نخواهد داشت بلکه جذب مواد غذایی از خاک نیز دچار اشکال خواهد شد.آفتاب فراوان کشورمان نیز یکی از عوامل موثر در شدت حمله حشرات چوبخوار است.آفتاب نیز در جذب این حشرات موثر است اول اینکه با حرارت زیادی که در انساج گیاهی ایجاد می کند ، حشرات چوبخوار را که به کلی حرارت دوست هستند به طرف درختان میزبان می کشاند. دوم با ایجاد تبخیر شدید در گیاه و خاک ، اخلالی در جریان
شیره گیاهی و اعمال فیزیولوژیک گیاه به وجود می آورد که این مسئله باعث جذب حشرات چوبخوار می شود.
حشره کامل سوسک شاخک بلندی است به طول 16-52 میلیمترو به رنگ سیاه یا قهوه ای تیره و بعضی از نمونه ها بطور خفیفی جالی بنفش دارند. شاخک ها بلند و طول آنها از انتهای بدن می گذرد. تخم حشره شبیه کاسه لاک پشت بوده و حدود 1 میلیمتر قطر دارد. رنگ آن ابتدا نارنجی و در آخر سفید کرمی میشود. لاروها استوانه ای شکل ، دارای چین خوردگی فراوان در سطح بدن و رنگ عمومی آنها زرد است. طول لارو در انتهای رشد تا 25 میلیمتر می رسد.
با توجه به اینکه حشره چوبخوار است، لارو آن به شاخه و تنه های جوان حمله کرده و با حرکت دورانی که در داخل چوب انجام می دهد باعث قطع شاخه های چندین ساله و تنه های بسیار جوان شده و در شاخه های جوان نیز تمام مسیر فعالیت لارو توخالی می شود که این به علت تغذیه لارو از قسمت مرکزی شاخه های نازک است.در این گونه شاخه ها معمولا لارو سوراخی در بدنه شاخه ایجاد کرده و از آن طریق ذرات غیرقابل استفاده، چوب و فضولات لاروی به شکل خاک اره به بیرون ریخته می شود. در این قبیل درختان می توان با مشاهده توده خاک اره جمع شده روی برگ ها و شاخه های پایینی محل فعالیت لارو را در قسمت بالایی درخت شناسایی کرد. لاروهای این حشره حتی می توانند چوب هایی با قطر 2/8 سانتی متر را نیز مورد حمله قراردهند ولی عمدتاً فعالیت لاروی این گونه در شاخه های جوان است. خسارت این حشره به ویژه در نهالستان ها شدید و بعضاً بسیار شدیداست. این حشره می تواند درختانی را که حتی مختصر ضعفی دارند نیز مورد حمله قرار دهد. درختان کاملا سرحال و قوی از آسیب آن در امان خواهند ماند.
این حشره یک نسل در سال دارد. زمستان گذرانی به شکل لاروهای سنین بالا در عمق چوب شاخه ها و تنه های با قطر کم بوده و در بهار سال بعد پس از مقداری تغذیه شفیره شده و به حشره کامل تبدیل میشوند. خروج حشرات کامل در مناطق تحت بررسی به طور متوسط 52- 52 روز طول می کشد. در اثر تغذیه لاروها در داخل سرشاخه درختان، شاخه ها در نتیجه وزش باد یا حتی سنگینی برگ و میوه شکسته می شوند. گاهی در اثر قطع آوندها جریان شیره نباتی مختل شده و ناگهان برگ و میوه ها پلاسیده میشوند. همین ضایعات روی تنه درختان جوان اغلب پیش می آید و نهالهای دو یا سه ساله شکسته یا خشک می شوند.
بهترین راه کنترل این آفت خطرناک شامل بهبود آبیاری ، تقویت درختان ،قطع و انهدام شاخه های آلوده در فصول سبز و قبل از خزان می باشد.شاخه های آفت زده به علت باقی ماندن برگهای خشک روی آنها به خوبی قابل تشخیص است.بالا بردن توان درختان به ویژه در ارتباط با آب می تواند در کشور گرم و خشکی مانند ایران موثرترین راه مبارزه با حشرات چوبخوار باشد.در این راستا کوددهی به شکل توام یعنی کود حیوانی به اضافه کود شیمیایی و نیز هرس درختان و حذف پاجوشها در متوقف کردن فعالیت آفت و کاهش میزان آلودگی از طریق بالا بردن توان درختان نقش دارد.این حشره به شدت به گلهای سفید جلب میگردد و به تعداد زیاد روی گلهای سفید رنگ به ویژه ازمک به شکل گروهی دیده شده است. بنابراین میتوان از گلهای جذب کننده این آفت برای جمع آوری حشرات کامل بهره برد و آنها را نابود نمود.سم پاشی با سموم نفوذی و سیستمیک زمانی اثر می کند که لارو در مرحله سنین اولیه باشد .