يونجه درختي

يونجه درختي 

Tree medic 

مقدمه :

جنس "Cytisus" با نام عمومی "Broom" در حدود 50 گونه گیاهان گلدار خانواده باقلا "Fabaceae" را شامل می شود که اغلب آنها را درختچه های آفتابدوست و مقاوم تشکیل می دهند. این جنس با اسامی مصطلحی نظیر: Tree medic ، Arboreal ،Medicago arborea ، Alfalfa arborea ، Shrubby medic وMoon trefoil شناخته می شود و بصورت بومی در اروپا، غرب آسیا و شمال آفریقا رشد می کند. آنها نظیر سایر لگوم ها به تولید گل های معطر (fragrant ، scented) و متعاقباً تولید نیام یا غلاف (pods) می پردازند. نیام ها از غنچه هایی حاصل می شوند که در اوایل تابستان ظاهر می گردند. گونه های مختلف این جنس را باید بر اساس طرح های اجرایی هدف برگزید زیرا برخی از آنها به کلی بر سطح زمین پهن می شوند و برای جلوی حصارها مناسبند درحالیکه برخی دیگر بصورت قائم رشد می کنند و درختچه های بلندی را پدیدار می سازند. گیاهان جنس "Cytisus" باید در شرایط آفتابگیر ، خاک های خشک و نیمه حاصلخیز کاشته شوند لذا از کاشت آنها در خاک های مرطوب و حاصلخیز بپرهیزید.

مشخصات Cytisus praecox "Broom" :

1- نوع (type) : درختچه ای (دارای چندین ساقه) ، برگریز ، گلدهنده

2- شکل (form) : شاخه و برگ های ایستاده (spiky) با ظاهر گنبدی

3- اندازه (size) : وسیع و اشغال کننده با ارتفاع متوسط 3-8/1 متر

4- رنگ (color) : گلدهی در اوایل تابستان، گل های زرد رنگ، شاخه و برگ های سبز متوسط

5- مراقبت (care) : محکم و بادوام، نیاز نسبی به مراقبت

6- طاقت (hardiness) : مقاوم به یخبندان، متحمل خشکی، طالب اراضی ساحلی

7- رشد (growth) : سریع الرشد

8- این گیاه به تولید گل های فراوان به رنگ زرد کمرنگ در اواخر بهار تا اوایل تابستان می پردازد. ساقه هایش خمیده اند بطوریکه ظاهری تپه ای به وسعت 5/1 × 5/1 متر را ایجاد می کنند.

9- کاشت و داشت :

رشد و گلدهی در خاک هایی با حاصلخیزی متوسط و زهکشی خوب بویژه در خاک های شنی صورت می پذیرد. از کاشت در اراضی حاصلخیز و دارای خاک های تیره بپرهیزید. کاشت آن را در بسترهای خشک و آفتابگیر نظیر شیب های جنوبی توصیه می كنند. هرس سرشاخه های خشک پس از گلدهی صورت می گیرد ولیکن از اجرای هرس شدید بویژه قطع چوب های قدیمی بمنظور فرم دهی اجتناب نمائید.

10- نقاط قوّت :

آفتابدوست و متحمل تنش های خشکی، دارای گل های معطر، جاذب حیات وحش برای تغذیه و لانه سازی، از کلیه جهات مناسب برای اراضی مشکل دار، ایده آل برای طرح های سریع الرشد، قابل توجه برای طرح های بادوام، مناسب برای اراضی ساحلی، تولید میوه های سته (berry)، شکل و شاخه و برگ های زیبا در سراسر سال، متحمل اراضی آفتابگیر و زمین های ساحلی در معرض خشکی، متحمل خاک های رسی سنگین.

11- نقاط ضعف :

ایجاد مسمومیت در صورت خورده شدن به دلیل عصاره آزاردهنده اش.

12- طرح های مناسب :

درختچه ای تابستانه با ارتفاع نسبتاً بلند و قابل تأمل برای ایجاد حصار ، حالت گنبدی با شاخه و برگ های زیبا و مناسب برای اراضی گرم و خشک، درختچه ای ایده آل برای خاک های رسی سنگین.    

مشخصات Cytisus praecox Alba "Broom" :

1- نوع (type) : درختچه ای (دارای چندین ساقه)، برگریز، گلدهنده

2- شکل (form) : ساقه های ایستاده و مستقیم

3- اندازه (size) : ارتفاع بالاترین نقطه 3-8/1 متر

4- رنگ (color) : گلدهی در اوایل تابستان، گل ها زرد رنگ، شاخه و برگ هایی به رنگ سبز متوسط

5- مراقبت (care) : مقاوم و خواهان مراقبت کم

6- طاقت (hardiness) : مقاوم به یخبندان، متحمل خشکی، طالب اراضی ساحلی

7- رشد (growth) : سریع الرشد

8- این گیاه به تولید انبوه گل های قرمز آلبالوئی در اواخر بهار تا اوایل تابستان می پردازد. گل های نخودی بر بخش های حاصل از رشد سال قبل ظاهر می گردند. گل ها به نیام هایی تبدیل می شوند که پس از رسیدگی منفجر می شوند و بذرها را تا شعاع 3 متر به اطراف پخش می کنند. شاخه و برگ های خزان کننده به رنگ سبز نقره ای در می آیند که نسبتاً ناچیزند.

9- کاشت و داشت :

گیاه در اراضی نیمه حاصلخیز و زهکش دار بویژه خاک های شنی بخوبی رشد می یابد. از کاشت آن در خاک های حاصلخیز و تیره رنگ خودداری کنید. آنرا در خاک های خشک و آفتابگیر نظیر شیب های جنوبی کشت می کنند. سرشاخه های خشک را پس از گلدهی هرس می کنند. از هرس شدید بمنظور شکل دهی گیاه و قطع بخش های چوبی اجتناب ورزید.

10- نقاط قوّت :

گیاهی آفتابدوست و متحمل به خشکی، حائز غنچه های معطر، جاذب حیات وحش برای تغذیه و لانه سازی، از همه لحاظ مناسب برای اراضی مشکل دار، ایده آل برای طرح های سریع الرشد، گیاه زیبا و ماندگار، مناسب اراضی ساحلی، تولید میوه های سته، دارای ظاهر و شاخه و برگ های جذاب در سراسر سال، متحمل خاک های شنی و آفتابگیر در معرض خشکی، متحمل خاک های رسی سنگین.

11- نقاط ضعف :

شیره گیاهی آزاردهنده اش در صورت خورده شدن مسمومیّت زا است.

12- طرح های مناسب :

درختچه ای گلدار و نسبتاً بلند که برای کاشت در ورای خطوط مرزی مناسب است. گیاهی خوش ظاهر با شاخه و برگ های جذاب که برای اراضی گرم و خشک مطلوب می باشد. درختچه ای گلدار و ایده آل برای اراضی رسی سنگین.

مشخصات Cytisus praecox Allgold "Broom" :

1- نوع (type) : درختچه ای (دارای ساقه های چندگانه)، برگریز، گلدهنده  

2- شکل (form) : دارای ساقه های ایستاده و سیخکی (spiky) و ظاهر گنبدی

3- اندازه (size) : ارتفاع بالاترین نقطه 3-8/1 متر

4- رنگ (color) : گلدهی در آغاز تابستان، گل ها زرد رنگ، شاخه و برگ ها سبز متوسط

5- مراقبت (care) : مقاوم ولی نیاز به مراقبت کم

6- طاقت (hardiness) : مقاوم به یخبندان، متحمل خشکی، طالب نواحی ساحلی

7- رشد (growth) : سریع الرشد

8- کاشت و داشت :

قابل رشد در اراضی نیمه حاصلخیز حائز زهکشی خوب بویژه خاک های شنی است. از کاشت در خاک های تیره و حاصلخیز اجتناب گردد. در بسترهای آفتابگیر و خشک نظیر شیب های جنوبی کشت شود. سرشاخه های خشک را پس از گلدهی هرس نمائید امّا از قطع بخش های چوبی بمنظور فرم دهی با هرس شدید بپرهیزید.

9- نقاط قوّت :

گیاهی متحمل خشکی و آفتابدوست، دارای غنچه های معطر، جاذب حیات وحش برای تغذیه و لانه سازی، از کلیه جهات مناسب برای اراضی مشکل دار، ایده آل برای طرح های سریع الرشد، گیاه زیبا و ماندگار، مناسب برای اراضی ساحلی، تولید میوه سته، دارای شکل ظاهری و شاخه و برگ های زیبا در سراسر سال، متحمل خاک های آفتابگیر و شنی در معرض خشکی، متحمل خاک های رسی سنگین.

10- نقاط ضعف :

مسمومیت زایی در صورت خورده شدن بواسطه شیره گیاهی آزار دهنده اش.

11- طرح های مناسب :

درختچه ای نسبتاً بلند و گلدهنده و مناسب برای کاشت بعنوان حصار، گیاهی زیبا با شاخه و برگ های جذاب جهت کاشت در نقاط خشک، درختچه زینتی ایده آل برای خاک های رسی سنگين.

مشخصات Cytisus kewensis "Broom" :

1- نوع (type) : درختچه ای ، گلدار، برگریز

2- شکل (form) : با شاخه و برگ های فراوان و حالت ایستاده، گنبدی شکل

3- اندازه (size) : با ارتفاع 3-3/1 متر

4- رنگ (color) : گلدهی از اوایل تابستان، گل های سرخ گیلاسی (cerise)، شاخه و برگ های سبز متوسط

5- مراقبت (care) : پُر طاقت، نگهداری آسان با حداقل مراقبت لازم

6- طاقت (hardiness) : مقاوم به یخبندان، متحمل خشکی، دوستدار اراضی ساحلی

7- رشد (growth) : سریع الرشد

8- کاشت و داشت :

این گیاه در خاک هایی با حاصلخیزی متوسط و زهکشی مناسب نظیر خاک های شنی به مرحله گلدهی می رسد. از کاشت در خاک های تیره و حاصلخیز بپرهیزید. شرایط آفتابگیر نظیر دیواره های جنوبی را می پسندد. سرشاخه های خشک را پس از مرحله گلدهی حذف نمائید امّا از حذف بخش های چوبی قدیمی با هرس شدید اجتناب ورزید.

9- نقاط قوّت :

آفتابدوست، متحمل خشکی، گل های معطر، جاذب حیات وحش برای تغذیه و لانه سازی، از جمیع جهات مناسب برای اراضی نامطلوب، ایده آل برای طرح های سریع الرشد، ایده آل برای اهداف بادوام و پایدار، مناسب اراضی ساحلی، تولید میوه های سته، ظاهری دلپسند با شاخه و برگ های زیبا در سراسر سال، متحمل شرایط آفتابگیر و اراضی شنی و خاک های در معرض خشکی.

10- نقاط ضعف :

ايجاد مسمومیت در صورت مصرف بواسطه داشتن عصاره گیاهی آزار دهنده.

11- طرح های مناسب :

درختچه تابستانه با ارتفاع مناسب برای کاشت بعنوان حصار، ظاهر گنبدی، شاخه و برگ های چشم نواز و مناسب برای مناطق گرم و خشک.

مشخصات Cytisus battandieri "Broom" :

1- نوع (type) : درختچه ای (دارای چندین ساقه)، برگریز، گلدهنده

2- شکل (form) : ارتفاع نسبتاً بلند ، ایستاده و انبوه، حالت گنبدی

3- اندازه (size) : ارتفاع 3-5/1 متر

4- رنگ (color) : گل های زرد رنگ با شروع گلدهی در اوایل تابستان، شاخه و برگ های سبز متوسط

5- مراقبت (care) : مقاوم ولی نیازمند مراقبت کم

6- طاقت (hardiness) : مقاوم به یخبندان، متحمل به خشکی، طالب اراضی ساحلی

7- رشد (growth) : سریع الرشد

8- کاشت و داشت :

این گیاه در خاک های نیمه حاصلخیز با زهکشی مناسب بویژه در خاک های شنی بخوبي رشد می کند. از کاشت در اراضی حاصلخیز با خاک تیره بپرهیزید. خواهان اراضی آفتابگیر و خشک نظیر شیب های جنوبی، سرشاخه های خشک را پس از گلدهی هرس کنید ولیکن از حذف چوب های قدیمی و هرس شدید بمنظور شکل دهی گیاه بپرهیزید.

9- نقاط قوّت :

گیاه آفتابدوست و متحمل تنش خشکی، دارای غنچه های معطر، جاذب حیات وحش برای تغذیه و لانه سازی، از کلیه جوانب مناسب برای اراضی مشکل دار، ایده آل برای طرح های سریع الرشد، مناسب برای اراضی ساحلی، تولید میوه های سته، دارای سیمای جذاب طي سراسر سال، متحمل خاک های شنی آفتابگیر در معرض خشکی، متحمل خاک های رسی سنگین.

10- نقاط ضعیف :

در صورت مصرف بواسطه شیره گیاه آزاردهنده ایجاد مسمومیت می کند.

11- طرح های مناسب :

ایده آل بعنوان درختچه ای گادهنده در اراضی رسی مشکل دار.

مشخصات Cytisus burwoodii "Broom" :

1- نوع (type) : درختچه ای و دارای چندین ساقه (shrub)، برگریز (deciduous)، شاخه های بلند و باریک به شكل جاروی آویزان، زمین پوش، گلدهنده

2- شکل (form) : گنبدي گسترده

3- اندازه (size) : ارتفاع 2-5/1 متر، پهنا 5/1-1 متر

4- رنگ (color) : گلدهی در اوایل تابستان، گل ها متمایل به سرخ گیلاسی با لبه های زرد، شاخه و برگ های سبز تیره

5- مراقبت (care) : گیاه خشبی و زمخت با نیاز كم به نگهداری  

6- طاقت (hardiness) : مقاوم به خشکی و اراضی بادخیز، خواستار مناطق ساحلی

7- رشد (growth) : سریع الرشد

8- این گیاه در اواخر بهار تا اوایل تابستان به گلدهی می رسد. گل ها به رنگ قرمز و شباهت زیادی به گل های گیاه نخود دارند. برخی برگ ها در زمستان به رنگ سبز نقره ای در می آیند و خزان می کنند که نسبتاً ناچیزند. گل ها به نیام هایی شبیه نیام گیاه نخود در می آیند که حاوی بذور هستند. نیام ها در مرحله رسیدگی به ناگهان گشوده می شوند و بذور را به شعاع 3 متر پخش می کنند. میوه ها به شکل نیام سیاه و سفید در اواخر پائیز ظاهر می شوند.  

9- کاشت و نگهداری :

اين نوع از یونجه درختی را می توان در خاک هایی با حاصلخیزی متوسط، PH خنثی تا اسیدی سبک، زهکش دار و آفتابگیر نظیر شیب های جنوبی کشت نمود. سرشاخه های خشک را پس از گلدهی هرس کنيد امّا از هرس شدید بپرهیزید.

10- نقاط قوّت :

آفتابدوست، متحمل به تنش خشکی، داراي شکوفه های معطر، جاذب حیات وحش برای تغذیه و لانه سازی، مناسب برای اراضی سخت و دشوار، ایده آل برای طرح های سریع الرشد، ایده آل برای دوام و پایداری، مناسب برای اراضی ساحلی، تولید شاخه و برگ ها و سیمای جذاب در سراسر سال، متحمل تابش شدید خورشید و اراضی شنی در معرض خشکی، مولد میوه هسته، جاذب حشرات.

11- نقاط ضعف :

عدم مناسبت برای کاشت در اراضی رسی سنگین، ایجاد سمیّت در صورت تغذیه بواسطه شیره گیاهی رنج آور

12- طرح های مناسب :

مطلوب براي طرح های کاهش آلودگی هوا، مناسب برای حواشی پارک های عمومی و باغات.

مشخصات Cytisus scoparius maritimus "Maritime Broom" :

1- نوع (type) : درختچه اي (داراي چندين ساقه)، برگريز، گلدهنده

2- شکل (form) : حالت گنبدي گسترده، برگ هاي سه برگچه اي خزان كننده اي به طول 15-5 ميليمتر

3- اندازه (size) : ارتفاع 3-8/1 متر، ضخامت ساقه اصلي حدود 5 سانتيمتر، مناسب براي ايجاد حصار باغات و مزارع

4- رنگ (color) : گل هاي زرد در اوايل تابستان ظاهر مي شوند. گل ها به طول 30-20 ميليمتر و عرض 20-15 ميليمتر هستند. گياه در اواخر تابستان به توليد نيام حاوي بذور مي پردازد. نيام ها به رنگ سياه با طول 3-2 سانتيمتر كه به حالت انفجاري گشوده مي گردند. داراي شاخه و برگ هاي سبز تيره

5- مراقبت (care) : مقاوم و نيازمند مراقبت كم

6- طاقت (hardiness) : مقاوم به يخبندان، متحمل خشكي، خواهان اراضي ساحلي، توانايي تحمل سرماي زير صفر تا 25- درجه سانتيگراد

7- رشد (growth) : سريع الرشد

8- كاشت و داشت :

قابل رشد در اراضي حائز حاصلخيزي متوسط و زهكشي خوب بويژه مناطق شني كم ارتفاع، از كاشت در خاك هاي تيره و حاصلخيز بپرهيزيد، طالب اراضي آفتابگير و خشك نظير شيب هاي جنوبي، هرس سرشاخه هاي خشك پس از گلدهي امّا از هرس چوب هاي قديمي جهت شكل دهي گياه از طريق هرس شديد اجتناب ورزيد.

9- نقاط قوّت :

خواهان اراضي آفتابگير و متحمل خشكي، گل هاي معطر، از كليه جهات مناسب براي اراضي مشكل دار، ايده آل براي طرح هاي سريع الرشد، مناسب براي اراضي ساحلي، توليد ميوه هاي سته، متحمل اراضي شني و آفتابگير در معرض خشكي، متحمل خاك هاي رسي سنگين، قادر به ايجاد همزيستي با باكتري هاي رايزوبيوم است و از ازت تثبيتي بهره برداري مي كند.

10- نقاط ضعف :

داراي ريشه هاي گستردۀ مهاجم، عصاره گياهي آزار دهنده اش در صورت مصرف مسموميت زا هستند. داراي آلكالوئيدهاي سمّي است كه قادر به اثرات منفي بر سيستم عصبي و گردش خون مي باشند. در برخي مناطق خارج از زيستگاه اصلي نظير: هندوستان، آمريكاي جنوبي و شمال غربي آمريكا تبديل به گياهي مهاجم و مخرب در علفزارها و بيشه ها شده است.

11- طرح هاي مناسب :

درختچه اي تابستانه با ارتفاع نسبتاً بلند كه مناسب براي كاشت بعنوان حصار مزارع مي باشد. ايده آل براي كاشت در باغ هاي روستايي، ايده آل براي خاك هاي رسي سنگين.

12- اين گياه با نام هاي عمومي : Common broom ، Scotch broom ،Scot`s broom و English broom و همچنين اسامي علمي مشابهSarothamnus scoparius و Spartium scoparium  درختچه اي از گياهان چندساله لگوم مي باشد كه بومي اروپاي مركزي و غربي است.

13- آنرا وسيعاً بعنوان يك گياه زينتي پرورش مي دهند و داراي ارقام زير است:

1-13- Moonlight با گل هاي زرد پُر رنگ

2-13- Andreanus و Firefly با گل هاي قرمز نارنجي تيره

3-13- Pendula با شاخه هاي آويزان

14- داراي مواد فيتوشيميايي نظير :

1-14- آمين هاي بيوژنيك از جمله تيرامين كه در شاخه هاي جوان وجود دارد.

2-14- فلاونوئيدها از جمله: اسپيرائوزيد و اسكوپاروزيد

3-14- ايزوفلاوئون ها

4-14- گليكوزيدها نظير جينيستين

5-14- آلكالوئيدهاي آليلوپاتيك كينوليزيدين نظير: اسپارتين، لاپانين، اسكوپارين و "هيدروكسي دريواتيوها"

مواد مذكور مي توانند گياه يونجه درختي را در مقابل بسياري از علفخواران و حشرات مهاجم بجز شته هاي مقاوم موسوم به Aphis cytisorum محفوظ دارند.