نام علمی :
wheat black stem rust
زنگ
سیاه ساقه یکی از
بیماریهای شناخته شده غلات است. تقریباً در تمامی مناطقی که این محصول کشت
می شوند وجود دارد. Puccinia graminis tritici گندم، پوکسینیا P. g.
avenae یولاف، و گونه پوکسینیا P.g.secalis چاودار را آلوده می کند. علائم
بیماری بیشتر روی ساقه وغلاف برگها ظاهر می شود پهنک برگ و خوشه ها نیز
ممکن است آلوده شوند. اسپور روی میزبانهای مختلف غلات تولید می شود.
یوریدیوسپورها در داخل تاولها یوریدیا توسعه یافته پس از مدتی اپیدرم را
پاره کرده، توده ای از اسپورهای قهوه ای مایل به قرمز آشکار می شوند.
تاولهای زنگ نواری بزرگتر است.
یوریدیا بیضی شکل یا کشیده وبافت اپیدرم در اطراف آنها پاره شده است.
تاولها ممکن است در هر دو سطح زیرین و رویی برگ ظاهر شوند. یوریدیوسپورهای
P.graminis قهوه ای مایل به قرمز، تخم مرغی شکل، با زواید خار مانند
هستند. تولید اسپور تا زمانی که گیاه به مرحله رسیدن نزدیک می شوند ادامه
می یابد. با شروع مرحله رسیدن گیاه تولید یوریدیوسپور کاهش می یابد. در
این زمان تلیوسپورها درون تلیا که در محل یوریدیها در سایر قسمتها تشکیل
می شود، به وجود می آیند. تلیوسپورها دو سلولی، تقریباً سه گوش وبه رنگ
قهوه ای تیره هستند. تلیوسپور قسمتی از پایه خود را همراه داشته، دارای
دیواره ضخیم است. سلول انتهایی گرد یا نسبتاً نوک دار است. تلیوسپورها
اغلب اپیدرم را پاره کرده از آن خارج می شوند. در طول زمستان تلیوسپورها
در بافت گیاهی باقی مانده یا ممکن است با تولید بازیدیوسپور، به صورت
اولین مرحله تولید مثل جنسی به سربرند. زرشک معمولی Berberis
vulgaris گونه های جنس ماهونیا Mahonia میزبانهای واسط برای Puccinia
graminis هستند.
باد یوریدیوسپورهای زنگ
سیاه غلات را به مناطق دور دست منتقل می کند. در طی دوره رشد گیاهان
میزبان ، چرخه های تولید یوریدیا هر ۱۴-۲۱ روز تکرار شده، موجب پخش سریع
بیماری در مناطق وسیع می گردد. این بیماری به همراه زنگ
قهوه ای شدیداً مورد توجه متخصصان بیماری شناسی گیاهی، اصلاح نباتات وسایر
دانشمندان است. در گذشته پیدایش نژادهای فیزیولوژیک جدید از طریق تولید
مثل جنسی ، روی میزبان واسط، زرشک، باعث کاهش شدید محصول می شد و
کارایی ارقام مقاوم را کاهش می داد . جود اپیدمی در مرحله سنبله مبارزه
انجام شود.
● کنترل زنگ سیاه ساقه:
ریشه کنی زرشک و کار حساب شده روی ارقام مقاوم ، از جمله عوامل مهم در افزایش پایداری مقاومت به زنگ ساقه و کاهش اپیدمی زنگهاست.
ـ سایپروکونازول(آلتو) SL ۱۰% نیم لیتر در هکتار
ـ تبوکونازول(فولیکور) EW ۲۵% یک لیتر درهکتار
ـ فلوتریافول(ایمپکت) SC ۱۲.۵% یک لیتر در هکتار
ـ پروپیکونازول(تیلت) EC ۲۵% نیم لیتر درهکتار.
کنترل شیمیایی به محض مشاهده اولین علائم کانون کوبی شود. درصورت وجود اپیدمی در مرحله سنبله مبارزه انجام شود.