گلدهی
درختان پسته (
flowering
):
پسته
گیاهی دو پایه و گل های نر و ماده به صورت خوشه و بطور جانبی بر روی شاخه های یك
ساله ظاهر می شوند.
هر خوشه حاوی تعداد زیادی گل می باشد. تولید جوانه
های گل بر روی شاخه های رشد فصل جاری و گلدهی و تشكیل میوه بر روی شاخه های یك
ساله می باشد.بع عبارتی گل انگیزی و اختصاصی شدن جوانه های گل ، در سال قبل از
گلدهی انجام می شود.
جوانه های گل بزرگتر از جوانه های رویشی هستند و نوك آنها
دارای انحناء بیشتری می باشد كه در شرایط عادی به راحتی قابل تشخیص هستند.
یكی
از شرایط محیطی مورد نیاز جهت توسعه و تكمیل رشد جوانه های گل ، نیاز سرمایی پسته
( تعداد ساعات دمای كمتر از 7 درجه سانتیگراد) بین ارقام پسته اهلی متفاوت و بین
450 تا 1100 ساعت (اوحدی) گزارش شده است.
در صورتی كه این نیاز سرمایی تأمین نشود
، باز شدن جوانه های گل نامنظم شده و به تاخیر می افتد، همچنین باعث تولید برگ های
ساده و 2 برگچه ای ، 4 برگچه ای و غیر نرمال و تأخیر زمان برگدهی می شود. تولید گل
به صورت جانبی و امنتهایی بر روی شاخه های رشد فصل جاری ، یكی دیگر از علائم آشكار
عدم تأمین نیاز سرمایی است.
شرایط
آب و هوایی ، سرمای زمستانه ، رقم ، بافت خاك و شرایط تغذیه از جمله عوامل مؤثر در
زمان شكوفایی ارقام می بلشد.در ارقام مختلف پسته ، درختان نر زودتر از درختان ماده
به مرحله گلدهی می رسند. زمان گلدهی ارقام ماده معمولاً هم زمان با شروع رشد رویشی
است.
زمان گلدهی و طول دوره گلدهی ارقام مختلف بستگی به شرایط آب و هوایی هر منطقه
دارد. انتخاب ارقام نر و مادهای كه زمان گلدهی یكسانی داشته باشد ، تطابق زمان
گلدهی ایجاد كرده و درصد موفقیت را بالا می برد.
بطور
كلی گلدهی ارقام نر حدود 5 تا 7 روز زودتر از ارقام ماده می باشد و زمان شكوفایی
در ارقام مختلف متفاوت است.زمان گلدهی ارقام نر در شرایط آب و هوایی رفسنجان از 5
تا 25 فروردین ماه می باشد.
طول دوره گلدهی در ارقام مختلف متفاوت و بین 3 تا 12
روز است . گلدهی ارقام ماده از7 تا 30 فروردین ماه می باشد و از نظر زمان گلدهی می
توان این ارقام را به سه دسته زود گل ( كله قوچی ، ایتالیایی ) ، متوسط گل ( اوحدی
، احمد آقایی ، فندقی 48 ) و دیر گل ( اكبری ، جندقی ) تقسیم بندی كرد.
بنابراین با
توجه به اختلاف موجود بین ارقام مختلف از نظر زمان گلدهی باید با توجه به شرایط
محیطی هر منطقه رقم مناسب و تجاری برای آن منطقه را انتخاب نمود .
گرده
افشانی (
pollination
):
گرده
افشانی پسته به وسیله باد انجام می گیرد . با توجه به این كه گل ها بدون گلبرگ
هستند و جذابیتی برای حشرات مخصوصاً زنبور عسل نداشته ، ممكن است زنبور عسل برای
جمع آوری گرده ، گلهای نر را لمس كند ولی در گرده افشانی نقشی ندارد.
عدم
جریان هوا (باد) و آب و هوای بارانی ، شرایط نامساعدی را برای پراكندگی دانه های
گرده ایجاد می نماید . همچنین بادهای شدید و طوفانی باعث خشك شدن سطح كلاله و
بارندگی باعث شستشوی سطح كلاله و از بین رفتن چسبندگی ان می شود .
دوره پذیرش كلاله
مادگی را حدود 3 تا 5 روز گزارش كرده اند كه در صورت وجود شرایط محیطی مناسب و تأ
مین گرده مناسب و كافی ، دانه گرده جوانه زده ، لوله رشد كرده ، وارد تخمدان می
شود و پس از تركیب با سلول تخم ، جنین را به وجود می آورد.
در
صورتی كه گرده افشانی انجام نگیرد ، ریزش گل اتفاق می افتد یا میوه ها پارتنوكارپ
( پوك ) می شوند . ریزش گلهای گردافشانی نشده معمولاً ظرف مدت 4-3 هفته پس از
مرحله تمام گل انجام می شود .
نسبت مناسب پایه های نر و ماده در یك باغ یكی
از مهمترین عوامل مؤثر در گرده افشانی پسته است و رعایت نسبت یك درخت نر به ازای
هر 15-10 درخت ماده می تواند گرده كافی و مورد نیاز را تامین نموده و مشكل كمبود
گرده را برطرف نماید ( شكل شماره 4 ). كاشت یك ردیف درختان نر عمود بر مسیر باد
غالب و در حاشیه باغ می تواند علاوه بر تولید گرده مناسب و فراوان به عنوان بادشكن
نیز عمل نماید .
در مناطقی كه گرده كافی وجود ند ارد یا شرایط محیطی مانع از انجام
گرده افشانی طبیعی می شود ، گرده افشانی مصنوعی به وسیله انسان امكان پذیر بوده كه
باید از گرده های مطمئن ، سالم و تازه استفاده نمود و گرده افشانی را 2 یا 3 مرتبه
تكرار كرد.
سال
آوری (
Alternate bearing
):
سال
آوری به تولید محصول فراوان در یك سال و كاهش یا عدم تولید آن در سال بعد گفته می
شود . اكثر درختان میوه دارای پدیده سال آوری هستند ولی مكانیسم سال آوری درختان
پسته بر خلاف دیگر درختان میوه ریزش باعث كاهش محصول سال بعد می شود . اگر بر روی
شاخه های یك ساله محصول زیادی وجود داشته باشد ، جوانه های گل موجود روی شاخه های
رشد فصل جاری بین ماههای تیر و مرداد ریزش نموده و تنها 5 تا 7 درصد آنها باقی می
مانند و سال آینده محصول كمی تولید خواهد شد.
زمان ریزش جوانه های گل پسته هم زمان
با رشد سریع بذر میوه های موجود برروی همان شاخه است. تعداد میوه های در حال نمو
با میزان ریزش جوانه گل روی رشدهای فصل جاری ارتباط مستقیم دارد (5،4،2) . تحقیقات
انجام شده نشان می دهد رقابت برای جذب كربو هیدرات بین میوه های در حال نمو و
جوانه های گل ، عامل اصلی ریزش جوانه های گل می باشد زیرا قدرت جذب میوه های در
حال نمو بیشتر از جوانه های گل است.
اگر تنك میوه قبل از دوره رشد مغز یا در طول
دوره انجام شود، ریزش جوانه های گل كاهش می یابد.
عوامل
مؤثر بر سال آوری، شامل : خصوصیات ژنتیكی ، نوع پایه و رقم ، سن گیاه ، محصول بیش
از حد ، تغذیه و عوامل محیطی می باشند .
جهت كنترل سال آوری می توان با انتخاب
ارقام و پایه های مناسب ، روش های مختلف هرس ، تغذیه مناسب ، حلقه برداری و
استفاده از تنظیم كننده های رشد و مواد شیمیایی ، میزان سال آوری را كاهش و به
حداقل ممكن رساند.
هرس
باردهی (
Pruning
):
به
منظور حذف شاخه های خشك ، آلوده و آسیب دیده ، كنترل اندازه درخت و سال آوری
درختان پسته ، انجام هرس باردهی ضروری می باشد. تحقیقات انجام شده نشان می دهد هرس
بهترین روش جهت كنترل سال آوری می باشد.
هرس شدید درختان پسته پس از سال پر محصول
، باعث تولید شاخه های رویشی خیلی قوی در سال كم محصول می شود كه چنانچه این شاخه
های قوی پس از سال كم محصول سربرداری شوند ، در سال پر محصول بعدی باعث تولید شاخه
های جانبی همراه با جوانه های گل فراوان می گردند.بنابراین در سال كم محصول بعدی
محصول بیشتری تولید می شود.
همچنین
تحقیقات انجام شده نشان می دهد سرزنی درختان پسته قبل از سال كم محصول باعث ایجاد
تغییراتی در رشد شاخه ، رشد تنه و بقای جوانه های گل شده كه باعث كاهش سال آوری می
شود و هرس سالانه درختان پسته به منظور جلوگیری و كاهش سال آوری پسته بسیار مؤثر
است.
از فاكتورهای بسیار مهم در هرس ، میزان هرس ، زمان انجام هرس و شناخت كلی
نسبت به ساختمان و وظایف اندامهای مختلف می باشد كه هرس با آگاهی از این عوامل
باید انجام گیرد.
تحقیقات
انجام شده نشان می دهد هرس سربرداری درختان پسته ای كه دارای رشد رویشی زیاد باعث
جلوگیری از رشد بیش از حد ، شاخه زایی و ایجاد سطح میوه دهی بیشتر ، تشكیل میوه در
سطح پایین تر ، كنترل اندازه درخت به منظور تسهیل عملیات داشت و كنترل سال آوری می
گردد. میزان سربرداری بر حسب رقم متفاوت می باشد.
هرس
سالیانه درختان بارده به منظور حذف شاخه های خشك ، مریض و آلوده لازم و ضروری است.
در غیر این صورت علاوه بر اینكه این شاخه های آلوده باعث ایجاد مشكلاتی در عملیات
داشت و برداشت می گردند ، باعث توسعه و شیوع بیماری های مختلف نیز می شود ، لذا در
صورت عدم كنترل ، این عوامل می توانند باعث خشكیدگی تمامی قسمت هوایی درخت گردند